Fedakârlık faturaya yansımadı
Bakan Dönmez, doğalgaz fiyatlarındaki artışı “Fedakârlık yaparak vatandaşa az yansıtıyoruz” dese de Ocak 2019’dan beri yapılan zamlar enflasyondaki artışın çok üstünde. Desteklemeler dar gelir grupları değil tüm tüketicilere yapıldı.
Havva Gümüşkaya
Avrupa'da doğalgaz ve elektrik fiyatları kış sezonunun yaklaşması ve tedarik sıkıntılarının sürmesi nedeniyle rekor kırmaya devam ediyor. Avrupa'da geçen yıl 100 dolara kadar düşen bin metreküp doğalgaz fiyatı 2 bin dolara yaklaştı. Kış ayları yaklaşırken ABD'de de gaz fiyatında 12 yılın zirvesi görüldü. Çin'den İngiltere'ye tüm dünyada enerji krizi kaygıları arttı.
Yaşanan küresel sorunlar şimdilik Türkiye’de sanayi ve elektrik üretim santrallarında kullanılan doğalgaza yüzde 15 zam olarak yansıdı. Ekim ayında sanayi aboneleri için geçerli olacak tarife önceki tarifeye göre bin metreküp doğalgaz için yüzde 15 artışla 2 bin 358 lira, elektrik üretim santrallarının kullandığı bin metreküp doğalgaz için ise yüzde 15 artışla 2 bin 724 lira oldu. Peki, kış aylarının da gelmesiyle hane halkı bu zamlardan nasıl etkilenecek?
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, önceki gün katıldığı canlı yayında gündeme ilişkin soruları yanıtladı. Bakan Dönmez, doğalgaz fiyatlarıyla ilgili olarak "Fedakârlık yaparak vatandaşa en az şekilde yansıtıyoruz" açıklamasında bulundu. Dünyada yaşanan enerji krizine ilişkin, "30 yıldır bu sektörün içindeyim. Böylesini görmedim" diyen Bakan Dönmez özetle şunları söyledi:
"Bu yıl petrolün varil fiyatı 80 doların üzerinde. Avrupa'da üretim azaldı. Bu durum fiyatlarda yükselmeye neden oldu. Dar gelirli ailelerin elektrik tüketimlerinin bir kısmını karşılıyoruz. Devlet fedakârlık yaparak maliyeti vatandaşa yansıtmıyor.”
ELEKTRİK VE GAZDAKİ ARTIŞ ENFLASYON
Elektrik ve doğalgaz fiyatlarındaki artış, enflasyon oranının çok üstünde yer alıyor. 2019 Ocak -2021 Eylül dönem Tüketici Fiyat Endeksi’ndeki (TÜFE) artış oranı yüzde 43,4. Aynı dönemde elektrik fiyatları yüzde 70,4 oranında artıyor. Doğalgazda ise fiyat artışı yüzde 67,5-75,8. Bu oranlar tüketici fiyatlarındaki artışın yaklaşık 25-30 puan üzerinde yer alıyor.
Konut doğalgaz tarifesi, 1 Ocak 2021’den itibaren 2021 yılı haziran ayına kadar her ay yüzde 1’er ve 1 Temmuz 2021 tarihinde ise yüzde 12 oranında zamlanmıştı.
TMMOB Makina Mühendisleri Odası Enerji Çalışma Grubu Başkanı Oğuz Türkyılmaz'a göre enerji fiyatlarındaki artışın en büyük nedenlerinden biri spekülasyonlar. Artan fiyatlara karşın sübvansiyonlu fiyattan satış yapan BOTAŞ maliyetlerinin altında satış yapıyor. Ancak doğalgaz fiyatlarındaki sübvansiyonun sadece düşük gelir gruplarındaki konut tüketicilerine uygulaması gerekirken büyük işletmeler dâhil tüm tüketiciler yararlandı.
Türkyılmaz, enerjinin giderek daha pahalı hale geldiğini şöyle açıkladı:
“İthal edilen doğal gaz ve taşkömürü satış fiyatlarının hem dünya ölçeğinde yükselmesinin yanı sıra, TL’nin yabancı paralar karşısında hızla değer kaybı sonucu, daha yüksek fiyatla ithal edilmekte, bunun sonucu olarak hem fiyatlar hem de ithalat faturası artmaktadır.
Her ne kadar BOTAŞ’ın doğal gaz satış fiyatlarında bütün tüketici grupları için sübvansiyon uygulansa da, hem tamamına yakını ithal edilen bu kaynağın fiyatı dünya ölçeğinde spekülatif olarak arttığı için hem de TL’nin yabancı paralar karşısında hızla değer kaybı nedeniyle sürekli artmaktadır. Dağıtım şirketlerine ödenen sistem kullanım hizmet bedeli de devamlı artmaktadır.”
***
CHP’li Akın’ın çalışmasında özetle şunlar yer aldı:
OCAK: 550 BİN KESİNTİ
Ocak 2021 döneminde 344 bin 359 mesken abonesi, 66 bin 195 ticarethane abonesi, 346 sanayi abonesi ile 4 bin 456 tarımsal sulama abonesi olmak üzere toplam 415 bin 356 abonenin elektriği kesildi. Aynı dönemde 129 bin 141 mesken abonesi ile 6 bin 346 ticarethane abonesi olmak üzere toplam 135 bin 487 abonenin ise doğalgazı kesildi. Buna göre ocak ayında toplam 550 bin 843 abonenin elektrik ve doğalgazı kesildi.
ŞUBAT: 474 BİN KESİNTİ
282 bin 27 mesken abonesi, 57 bin 868 ticarethane abonesi, 481 sanayi abonesi ile 2 bin 633 tarımsal sulama abonesi olmak üzere toplam 343 bin 9 abonenin elektriği kesildi. Aynı dönemde 126 bin 83 mesken abonesi, 5 bin 696 ticarethane abonesi olmak üzere toplam 131 bin 779 abonenin de doğalgazı kesildi. Buna göre şubat ayında toplam 474 bin 788 abonenin elektrik ve doğalgaz hizmetinde kesinti yapıldı.
MART: 540 BİN KESİNTİ
301 bin 592 mesken abonesi, 70 bin 7 ticarethane abonesi, 310 sanayi abonesi 2 bin 984 tarımsal sulama abonesi olmak üzere toplam 374 bin 893 abonenin elektriği kesildi. Aynı dönemde 156 bin 825 mesken abonesi ve 8 bin 343 ticarethane abonesi olmak üzere toplam 165 bin 168 abonenin doğalgazı kesildi. Buna göre mart ayında toplam 540 bin 61 elektrik ve doğalgazı kesildi.
NİSAN: 408 BİN KESİNTİ
198 bin 24 mesken abonesi, 48 bin 491 ticarethane abonesi, 258 sanayi abonesi; bin 743 tarımsal sulama abonesi olmak üzere toplam 248 bin 516 abonenin elektriği kesildi. Aynı dönemde 150 bin 233 doğalgaz abonesi ve 9 bin 927 ticarethane abonesi olmak üzere toplam 160 bin 160 abonenin de doğalgazı kesildi. Nisan ayında toplam 408 bin 676 abonenin elektrik ve doğalgazı kesildi.
MAYIS: 219 BİN KESİNTİ
111 bin 847 mesken abonesi, 29 bin 618 ticarethane abonesi, 167 sanayi abonesi ve bin 608 tarımsal sulama abonesi olmak üzere toplam 143 bin 240 abonenin elektriği kesildi. Aynı dönemde 76 bin 368 mesken abonesi ile 5 bin 822 ticarethane abonesi olmak üzere toplam 82 bin 190 abonenin doğalgazı kesildi. Buna göre mayıs ayında 219 bin 608 abonenin elektrik ve doğalgazı kesildi.