Fonu yiyip bitirdiler hâlâ doymadılar!

Mahir Bağış

Asgari Ücret Tespit Komisyonu’nda patronları temsil eden TİSK, İşsizlik Sigortası Fonu’ndan kendilerine verilen asgari ücret desteğinin artırılmasını ve tüm işletmeleri kapsamasını istiyor. TİSK’in bir diğer talebi ise yüzde 2’lik İşsizlik Sigortası İşveren Payı’nın 2020 yılında alınmaması. Öte yandan CHP’nin hazırladığı rapor, patronlara İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödenen miktarın işsizlere ödenenden iki kat fazla olduğunu ortaya koyuyor.

CHP Genel Başkan Yardımcısı ve Emek Büroları Koordinatörü Veli Ağbaba’nın hazırladığı rapora göre Türkiye, OECD ülkeleri arasında işsizlik fonuna erişimin en zor olduğu üçüncü ülke. Her 10 işsizden 8’i İşsizlik Sigortası Fonu’ndan yararlanamıyor. Bu yılın 11 ayında fonda biriken 131 milyar liranın 124 milyarı, farklı alanlara kaynak olarak aktarıldı. Aynı dönemde işsizlere yalnızca 7,3 milyar lira ödeme yapılırken, işverenlere teşvik ve destek ödemeleri ise 14 milyar TL’yi aştı.

İŞSİZ SAYISI ARTIYOR AMA…

Rapora göre, İşsizlik Sigorta Fonu'nda kasım ayı itibariyle 131 milyar 120 milyon TL birikti. Kasımda İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı 4 milyon 26 bin kişi iken, fondan yararlanan işsiz sayısı sadece 595 bin oldu. Buna göre kasım ayında işsiz kalan 3 milyon 431 bin yurttaş İşsizlik Sigortası Fonu’ndan yararlanamadı.

Diğer yandan işsiz sayısı giderek artıyor. Son iki yılda (Kasım 2017-Kasım 2019) İŞKUR’a kayıtlı işsiz sayısı 1 milyon 423 bin arttı. Buna karşın aynı dönemde İşsizlik Sigortası Fonu’ndan yararlanan işsiz sayısında yalnızca 211 bin artış görüldü. Buna göre, son üç yılda kayıtlı işsizlerin yüzde 80’inden fazlası işsizlik ödeneğinden yararlanamadı.

İŞSİZLER DIŞINDA HERKESE

Rapora göre, İşsizlik Sigorta Fonu’ndan yararlanma koşulları da işsizlerin fona erişimini zorlaştırıyor. İşsizlik ödeneğinden yararlanabilmek için kişilerin işten ayrılmadan önceki son üç yıl içerisinde en az 600 gün prim ödemiş olması, ayrıca işsiz kalmadan önceki son 120 gün hizmet akdine tabi olarak çalışması gerekiyor. Bu ağır şartlar nedeniyle çok sayıda işsiz yurttaş fona erişemiyor. Türkiye bu hali ile OECD ülkeleri arasında işsizlik fonuna erişimin en zor olduğu üçüncü ülke konumunda.

Diğer yandan fon, patronlara kaynak olarak aktarılıyor. Yalnızca patronlar da değil, kamu bankaları da fondan yararlanıyor. Halkbank, Vakıfbank, Eximbank gibi kamu bankalarına İşsizlik Sigortası Fonu’ndan 11 milyar liralık ödenek aktarıldığı ortaya çıkmıştı.

FONDA DEVLET YAĞMASINA SON

İşsizlik Sigorta Fonu'ndan yararlanma koşullarının işçiler lehine iyileştirilmesi gerektiğine vurgu yapılan raporda, şu talepler yer alıyor:

♦ İşsizlik Sigortası Fonu’ndan yararlanma hakkı olan son 3 yılda 600 gün sigorta şartı 180’e indirilsin.

♦ Kıdeme göre farklılaşan faydalanma süreleri uzatılsın.

♦ İşverenlerin işçilere ödediği ücretler fondan karşılanmasın.

♦ Fon yalnızca işsizlere ödenek olarak verilsin.

♦ Fonun diğer kurumlara ve işverenlere kaynak olarak aktarılmasının önüne geçilsin.