Garibanın sepeti ucuzlamıyor
Kasım ayı enflasyon verileri açıklandı. Buna göre ekim ayında yüzde 25,24 olarak gerçekleşen yıllık tüketici enflasyonu yüzde 21,62 olarak gerçekleşti. Ekim ayında yüzde 45,01 olarak gerçekleşen üretici enflasyonu ise 38,54’e geriledi
TÜİK’in açıkladığı verilere göre tüketici enflasyonu kasım ayında yüzde 1,44 geriledi. Kasım ayındaki gerilemeye rağmen özellikle tüketilmesi zorunlu mal ve hizmetlerdeki fiyat artışı dikkat çekti. Kasım ayında fiyatı en çok artan mal grubu aylık yüzde 2,37 artışla giyim ve ayakkabı oldu. Buna karşılık kasım ayında ulaştırma fiyatları yüzde 6,46’lık gerileme ile en hızlı fiyat düşüşü gözlenen mal grubu oldu.
Kasım ayı zam şampiyonu Kuru Soğan
Aylık verilere bakıldığında ise bir önceki aya göre fiyatı en çok artan mal yüzde 50,58’lik artışla kuru soğan oldu. Soğanı yüzde 18,59’luk artışla kaban ve yüzde 15,29 artışla patates takip etti.
Öte yandan üretici enflasyonunda ise rekor elektrikte yaşandı. Elektrik ve doğalgaz maliyeti aylık yüzde 2,35’lik artarken geçen yılın kasım ayına göre yüzde 91,23’lük artışla üreticilerin zam şampiyonu olmaya devam etti.
TÜİK verilerine kimse inanmıyor
CHP Genel Başkan Yardımıcı Aykut Erdoğdu TÜİK verilerine ilişkin olarak “ TÜİK’in enflasyon verilerine zerrece güvenmiyoruz, enflasyondaki sözde düşüş ücretlilerin zamlarını düşük tutma oyunudur” yorumunu yaptı. İktisatçı Mahfi Eğilmez’in sosyal medya hesabında yaptığı ankete katılan yaklaşık 20 bin kişinin yüzde 88’i ise TÜİK verilerine güvenmediğini söyledi. Yurttaşların TÜİK verilerine güvenmemelerinin altında, Tüketici fiyat endeksi içinde geniş halk kesimlerinin tükettiği mal ve hizmetlerin fiyatlarının yükselmeye devam ediyor olması yatıyor. Yoksulların sepetindeki soğan, patates, bulgur gibi ürünler kasım ayının zam şampiyonları oldu.
Diğer yandan gıda fiyatlarındaki artış yıllık yüzde 51,88’i buldu. Birleşik Kamu-İş’in araştırmasına göre, Türkiye’de geliri en düşük olan yüzde 10’luk kesimi 100 lirasının 31 lirasını gıda harcamalarına ayırırken, en zengin yüzde 10’luk kesimde ise bu tutar 13 TL. Yani kişiler yoksullaştıkça, gıda fiyatlarının önemi artıyor. Düşük gelirli yurttaşların gıda sepetini ise un, bulgur, pirinç, makarna, kuru fasulye gibi mallar oluşturuyor.
407 malın 261’inin fiyatı arttı
TÜİK’in enflasyon sepetini hazırlarken fiyatlarını takip ettiği 407 ürün bulunuyor. Kasım ayı verilerine göre 407 ürünün 261’inin fiyatı yükselirken, 110’unun fiyatı düştü. Fiyatı düşen ürünler ise yüksek gelirli kişilerin mal sepetinde olan mobilya, elektronik eşya, otomobil gibi ürünlerde gözlemlenirken, fiyatı artan ürünler yoksulların sepetindeki gıda ürünlerinde gerçekleşti.
Zenginin sepeti ucuzluyor
Fiyatı düşen ürünlerde düşüşün temel sebebi vergi indirimleri ve kurdaki gerileme oldu. Vergi indirimlerinin yıl sonuna kadar süreceği biliniyorken, kurdaki gerilemenin yavaşlaması beklenen enflasyon en kötüsünün geride kalmadığını gösteriyor.
***
Enflasyon neden düştü?
Enflasyon ekim ayında kırdığı rekorun ardından Kasım ayında geriledi. Uzmanlara göre enflasyondaki düşüşün sebepleri şu şekilde sıralandı;
♦Vergi indirimleri
♦Kurdaki gevşeme
♦İç talepteki daralma
♦Küresel petrol fiyatlarındaki düşüş
Diğer yandan enflasyondaki düşüşün sebepleri enflasyon beklentisini de etkiliyor. Zira vergi indirimlerinin ocak ayına kadar süreceği bilinirken, kurdaki düşüş eğilimi durma noktasına geldi, konut ve otomobil piyasasından takip edilen verilere göre ise iç talep minimum seviyelere geriledi. OPEC’te yaşanan kriz ise petrol fiyatlarındaki düşmenin durduğunu gösteriyor. Enflasyonun nedenlerinin geçici olması beklentiyi olumsuz etkiliyor.
Dünyadaki enflasyon oranları
♦ Dünya: 4,2
♦ Gelişmiş ülkeler: 2
♦ Avro bölgesi: 1,9
♦ Türkiye: 21,6
Veriler, IMF ve TÜİK’ten elde edilmiştir.