Genetiği değiştirilmiş insanlar
MERT KARAGÖZOĞLU
Genelde mısır ve diğer tarım ürünlerine uygulanan ‘Genetiği Değiştirilen Organizma’ (GDO) kavramının insana da uygulanabildiğini biliyor muydunuz? CRISPR adı verilen ve bilimin gidişatında çığır açması beklenen yeni bir yöntem ile insan hücrelerinin genetiğini değiştirmek mümkün. CRISPR nasıl çalışıyor? İnsan genetiğini değiştirmeanin bize faydası nedir?
Bilim insanları, insan genom haritasını çıkarmaya başladıklarında, bazı kanser türleri dahil çeşitli hastalıklara karşı bizleri zayıf kılan binlerce gen keşfettiler. Zayıf kılan genlerin keşfi, bilim insanlarını şu soruyu sormaya itti, “Ya bu genleri kesip atabilseydik ve yerine başka genler koyabilseydik?” CRISPR bu noktada devreye giriyor. 2013 senesinde kullanılmaya başlanan yöntem, bakterilerin kendilerini virüslerden korumak adına kullandıkları savunma mekanizmalarından ilham alınarak oluşturulmuş. Temel anlamda bakteri, bir rehber RNA vasıtasıyla virüs DNA’sının bir kısmına kendini eşliyor, cas9 enzimiyle kendini eşlediği DNA’dan bir parçayı makasla kesermişcesine çıkarıyor. Alanda araştırma yürüten insanlar da bu yöntemle herhangi bir organizmada herhangi bir DNA sekansını bulup değiştirebilmekteler.
Farelerde ve maymunlarda test edilen yöntem, birçok genetik hastalık tedavisi konusunda umut vaat ediyor. İnsanlarda da test edilmesi gündemde; fakat yöntemin sonuçlarının öngörülemez olması, maymunlarda yüzde 20 – yüzde 30 başarı oranına sahip olması şimdilik insanlı deneyler için yöntemin yeterince sağlıklı olmadığını gösteriyor. Buna rağmen geçtiğimiz ay Çin’de ilk defa insan embriyolarındaki ß-thalassaemia isimli ölümcül olabilen kan hastalığına neden olan genler değiştirilerek, insanlarda genetik manipülasyon konusunda kritik bir adım atıldı.