Georgetown Üniversitesi’nden Dr. Özge Gürel Kırgız: Bugünlerde dayanışma hepimiz için faydalı
Psikolog Dr. Gürel, Koronavirüs salgınının psikolojik etkileriyle baş etme yöntemlerini anlattı
Ömür Şahin Keyif - Washington
Koronavirüs (COVID-19) salgınının yarattığı korku, endişe ve belirsizlik ortamı psikolojik bir yük de getirdi. Salgının yarattığı koşullar, sağlıklı bireyleri psikolojik olarak zorlarken psikolojik rahatsızlıklardan muzdarip kişileri de olumsuz etkiledi. Psikolog Dr. Özge Gürel Kırgız’la küresel düzeyde yaşanan krizin psikolojik etkileriyle baş etme yöntemlerini konuştuk. Dr. Gürel, Obsesif Kompulsif Bozukluk (OKB) ve anksiyete (kaygı) bozukluğu tedavisinde bilişsel davranışçı terapi üzerine uzmanlaşmış bir klinik psikolog. ABD’nin başkenti Washington’da bulunan Georgetown Üniversitesi Psikiyatri Bölümü’nde eğitim veriyor. Amerikan Üniversitesi’nden Klinik Psikoloji Doktorası ve Villanova Üniversitesi’nden Deneysel Psikoloji yüksek lisansı bulunuyor.
► Koronavirüs salgını tüm dünyada endişe yarattı. Peki nasıl bir endişe düzeyi sağlığımızın bozulmasına neden olur?
Akıl ve vücut sağlığı bir bütündür. Korku bir miktara kadar faydalı ve gereklidir; çünkü çevredeki tehlikeleri görüp kendimizi korumamız için harekete geçmemizi sağlar. Ancak korku bu ideal dozdan fazla ise bize yarar yerine zarar getirir. Kronik yüksek endişeli kişinin; çevresindeki tehlikeleri görme, kaynaklarını en iyi şekilde dağıtıp kullanma ve iyi kararlar alma mekanizmaları bozuktur. Böyle kişilerin uyku ve beslenme gibi temel ihtiyaçları da aksar. Böyle bir vücudun hem hastalanma olasılığı yükselir hem de hastalıklardan iyileşme süreci uzar. Şu anda içinde bulunduğumuz virüs salgınına en iyi tepki kontrollü endişe. Bilimsel kaynaklardan gelen korunma yöntemlerine uymalı ancak günlük hayatı gerekli adaptasyonlarla akıcı bir şekilde sürdürmek hedeflenmeli.
► Endişe ve paniğe nasıl engel olabiliriz?
Insan kendini tehlikelerden korumak iç güdüsüyle doğar ve yaşar. Güvende hissetmek için olaylara etki edebilmeli ve tehlikelerden haberdar olmalıyız. Hayatta her şeyde bir parça bilinmezlik vardır ama çoğumuz bunun üzerine düşünmez ve güvende olduğumuzdan eminmiş gibi yaşarız ki bu sağlıklıdır. Bilinmezlik arttıkça ve kontrol edebilme olanağımız azaldıkça korkarız. Bunların hepsi doğal süreçler.
Koronavirüs salgınında, bilinmezlerin yüksek, olayı kontrol edebilme ihtimalimizin düşük olduğu izleniminden dolayı insanlarda yüksek korku görüyoruz. Burada çizilecek iyi yol, orta kararlı olmaktan geçer. Her gün bu konu hakkında bilgilenmek, tartışmak, okuyup yazmak için belli bir zaman ayırın. O süre dışında, düzenli ve tempolu bir gün geçirmeye çalışın. İmkânlarınız el verdikçe teknolojiyi sosyalleşmek için kullanın. Evde yoga ve size uygun başka egzersizler yapın. Uyku saatinizi ve yemek düzeninizi koruyun. Evden çalışıyorsanız bunun için belli saatler ayırın. Yeni bir şeyler öğrenmeye çalışın. Bol bol kitap okuyun. Zamanınızı planlı geçirmeye özen gösterin. Yaratıcılığınızı kullanacağınız uğraşlar bulun.
“GÜVENSİZLİK ARTAR"
► Bu süreçte stoklanan ürünlerin fahiş fiyatlara satıldığına da şahit oluyoruz. Bu olaylar paniği artırıyor mu?
Fahiş fiyatlar hem güvensizliği artırabilir hem de sosyal sorumluluk açısından olumsuz bir davranış oluşturur. Bu günlerde dayanışma hepimiz için daha faydalı. Ancak her gün alışverişe çıkmak yerine bir iki hafta yetecek kadar yiyecek almak insan temasını azaltmak açısından faydalı.
► Özellikle OKB ya da anksiyete bozukluğu gibi psikolojik sorunları olanlar için bu süreç daha ağır geçebilir. Bu tür hastalıkları olan kişler kendilerini nasıl koruyabilirler?
Günlerinizi planlayın ve bu plana sadık kalın. Endişelerinizi yazmak için her gün yarım saat ayırıp bu endişeleri dile getirin. Ardından sizi rahatlatan bir aktivite yapın. Haber kaynaklarınızı güvenilir yerden seçin. Hedefiniz kompulsif davranışları azaltmak ve eğer bir tedavi programınız varsa ona sadık kalmak olsun. Şu sıralar temizlik ve sosyalleşme standartları değişti. Bu çerçevede kalmaya çalışın.
“HABER SAATİ BELİRLEYİN"
► Paniğe neden olacak haberlerden ve yanlış bilgilerden kendimizi nasıl koruruz?
Aynı tip haberi tekrar tekrar okumanın veya kaynağı sağlıklı olmayan yazıları okumanın faydası yok. Kendinize sabahları bir haber saati belirleyin. Bir iki saati aşmadan güvenilir kaynakları okuyun.
► Kişisel karantina sürecinin bireyler için yıkıcı olmaması için neler yapılabilir?
Normal yaşam düzenlerine en yakın düzeni evde kurmaya çalışmalarını öneririm. Çok çeşitli ve düzenli günlük bir plan yapıp uygulamak iyi gelecektir. Örneğin aile ve arkadaşlarla telefonla (mümkünse görüntülü) yemek, kahve, sohbet toplantıları faydalı olacaktır.
► İleri yaştaki bireyler risk grubunda. Onlara destek olmak için neler yapmalıyız?
Günlük hayatlarında mümkün olduğunca az aksaklık olması için yardım edebilirsiniz ki bu dolaylı olarak morallerini yüksek tutar. Alışverişlerini yapabilirsiniz, ilaçlarının kesintisiz devamını sağlayabilirsiniz ve onları televizyonda tekrar tekrar aynı haberleri dinlemelerindense başka aktivitelere yönlendirebilirsiniz. İlgilendikleri bir konu ile ilgil bir makale ya da bir film önermek gibi… Aynı şekilde telefonla sosyalleşme faydalı olacaktır.