Güvence de yok güvenlik de
ILO, Adana’daki geri dönüşüm işçilerinin durumunu inceledi. Raporda, atık toplayıcılarının verdiği önemli emeğe rağmen, kayıtdışı olduklarına, haklarının veya kârdan adil bir payın verilmediğine dikkat çekildi.
Dilan ESEN
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Türkiye Ofisi, Adana'daki kayıtdışı geri dönüşüm zincirinin dinamiklerine ilişkin derinlemesine araştırmasının sonuçlarını sunan raporunu yayımladı. ‘Adil Geçiş Yolunda Atık Azaltımı: Kayıtdışı Geri Dönüşüm Zincirinde İş, Emek ve Değer Üzerine Bir İnceleme’ başlıklı raporda kentteki geri dönüşüm işçilerinin duruma ışık tutuldu. Raporda, Adana’nın ülkenin atık ithalatının neredeyse yarısını gerçekleştirdiği belirtildi. Geri dönüşümün Türkiye’de ağırlıklı olarak kayıt dışı emeğe bağlı olduğu belirtilen raporda, bunun dünyada da yaygın olduğunun altı çizildi. Atık toplayıcılarının sağlık risklerine maruz kaldığı aktarılan rapora göre çocuk işçiliği de kayıt dışı geri dönüşüm endüstrisinin bir sorunu. Çocuklar çoğunlukla sokaklarda atık toplayıcı olarak çalışırken kadınlar da erkeklerden daha az ücret alıyor. Genellikle kötü yaşam koşullarına ve olanaklara sınırlı erişime sahipler. Ayrıca, sıklıkla hükümet ve polisin zulmüne maruz kalıyorlar. Çukurova Atık Toplayıcıları Derneği’nin verilerine yer verilen rapora göre Adana’da 1.000'in üzerinde depo var. Kentte yaklaşık 1.200 kayıtlı atık toplayıcısı bulunuyor.
EN KÜÇÜK YAŞ 8
Ucuz, kayıt dışı mülteci emeğiyle birlikte sektörün giderek büyürken atık toplayıcılar çoğu zaman güvencesiz koşullar altında çalışıyor.
Eski Çukurova Atık Toplayıcıları Derneği Başkan Yardımcısı’nın sözlerine yer verilen raporda şöyle dendi: “Adana'da yaklaşık 240 geri dönüşüm tesisi bulunuyor ve bunların yüzde 30'u kayıt dışı veya ‘tezgah altı’ olarak faaliyet gösteriyor. Adana'daki geri kalan tesisler resmi olmayan hizmet sergiliyor. Belgesiz göçmen çalıştırma, sosyal güvenlik güvencesinden yoksun olma, düşük ücret ödeme gibi uygulamalar var ve bazı durumlarda çocuk işçiliği kullanılıyor.”
Toplam 75 atık toplayıcısıyla yapılan görüşmelere de yer verilen rapora göre en küçüğü 8 yaşında olmak üzere çeşitli yaşlarda olanlar da var. En yaşlısı ise 73 yaşında. Görüşülen 51 atık toplayıcının yarıdan fazlası 18 yaşından önce çalışmaya başladı. Şu anda 19 yaşında olan bir toplayıcının beş yaşında çalışmaya başladığı belirtilen raporda, atık toplamaya başlama yaşının son yıllarda azaldığına değinildi.
Görüşülen atık toplayıcılarından hiçbirinin sosyal güvencesinin olmadığı aktarılan raporda, şöyle denildi: “Günde ortalama 10 saatten fazla çalışmasına rağmen asgari ücretten fazla kazanamıyorlar. Neredeyse yüzde 10’u geçimini sağlamak için günde 13 ila 16 saat çalışmak zorunda kaldığını söylüyor. Katılımcıların neredeyse yüzde 50’si atık toplarken eldiven, maske gibi koruyucu ekipman kullanmıyor.
Katılımcıların sürekli korku, endişe ve utanç yaşadığı belirtilen raporda, sık sık polis tarafından durduruldukları aktarılıyor. Buna göre polis tarafından sorguya çekiliyorlar, atık toplamak için kullandıkları motosikletlere ise el konuluyor.
