Havada "olağandışı giderler" 1.4 milyar TL’ye ulaştı

Hüseyin ŞİMŞEK

Devlet Hava Meydanları İşletmesi (DHMİ) 2021 Yılı Sayıştay Denetim Raporu, AKP’nin kötü yönetim örneklerine sahne olan işletmenin bir yılda 1 milyar 411 milyon 37 bin TL’lik “olağandışı gidere ve zarara” imza attığını ortaya çıkardı. Yurt içindeki hava yolu trafiğinin tek hakimi konumundaki DHMİ denetimlerine göre, 2021’de kurumun toplam zararı 630 milyon 507 bin TL olarak kayıtlara geçti. Sayıştay, tutar bildirmese de bazı havalimanlarını işleten kuruluşların kiralarını ödemekte güçlük çektiğini kaydetti. Rapora göre ayrıca yolcu garantili havalimanlarına, hedeflenen yolcu sayısına ulaşılamadığı için yüz milyonlarca TL’lik ödemeler yapıldı.

KUSURLU İŞLEMLER ZİNCİRİ

Sayıştay'ın DHMİ hakkındaki öne çıkan tespitleri şöyle:

>> Garanti giderleri hesabında yer alan 299,9 milyon TL, yap-işlet-devret modeli ile işletilen havalimanlarındaki fiili yolcu sayılarının garanti edilen yolcu sayılarının altında kalması sonucu sözleşmeler gereği ödenen tutarlardır. Bu tutarın 188,9 milyon TL’si Ankara Esenboğa Havalimanı iç hat ve dış hat garanti yolcu sayısı nedeniyle ve 101,9 milyon TL’si Zafer Havalimanındaki iç hat ve dış hat garanti yolcu sayısı nedeniyle işletici şirkete ödenmiştir.

>> Havalimanı tarifeleri kapsamında ücret alınması gereken arazi, bina ve diğer kapalı alanların tarife dışına çıkarılması suretiyle bu mahallerden düşük kira alınmıştır. 2021 yılında kira bedellerinde yapılan indirimin hesaplamaya dahil edilmesiyle birlikte oluşan gelir kaybı 37 milyon 713 bin 406 TL’dir. 2019-2021 yılları arasında ise toplam 183 milyon 873 bin 26 TL gelir kaybı oluşmuştur.

>> Terminal işletim kiralarına ilişkin faturalarda yüzde 18 yerine yüzde 8 katma değer vergisi hesaplanması nedeniyle vergilendirme dönemi sonrasında yapılan düzeltme beyanı sonucunda pişmanlık zammı ödendiği görüldü.

>> Kuruluşun gelirleri büyük ölçüde dövize bağlı olduğundan, 2021 yılında döviz kurunda oluşan aşırı dalgalanma ile bu kapsamda 2 milyar TL kambiyo zararı oluştu.

>> Covid-19 salgınının etkilerinin ciddi düzeyde olması nedeniyle, gerek doğrudan Kuruluşca işletilmekte olan havalimanı gelirlerinde gerekse Yap-İşlet-Devret ve Kirala-İşlet-Devret modeli ile özel sektör tarafından işletilmekte olan havalimanlarında yıkıcı düzeyde gelir kayıpları oluşmakla kalmamış, aynı zamanda da havacılık şirketleri ile YİD/KİD kapsamındaki işletici şirketlerin Kuruluşa yapmakla yükümlü oldukları ödemelerde güçlükler yaşanmıştır.