Hayaldi yalan oldu
Ülke en kritik seçimlerinden birine doğru giderken 20 yılı aşkın süredir iktidarda olan AKP'nin özellikle 2011'den beri en çok başvurduğu söylem ‘‘2023’te ülkeyi şaha kaldıracağız’’ oldu. Sürekli söylenmesine rağmen 2023 hedeflerinin birçoğu hayata geçirilemedi. Başta ekonomi olmak üzere eğitimden sağlığa, ulaşımdan dış politikaya 2023 hedefleri hayal olarak kaldı.
Mustafa KÖMÜŞ
Ülkeyi 20 yılı aşkın süredir yöneten AKP iktidarının dilinden düşürmediği 2023 hedeflerinin çoğu gerçekleşmedi. Sürekli yaptıklarıyla övünen iktidarın başta ekonomik açıdan olmak üzere 2023 hedefi diye sunduğu birçok vaadi gerçekleştiremediği ortaya çıktı. Bu vaatler arasında dünyanın en büyük 10 ekonomisi arasına girmek, kişi başı gelirin 25 bin dolara çıkarılması, yoksulluğun yüzde 10’un altına düşürülmesi gibi hedeflerin çok uzağında kalındı. Bunun yanında eğitim, sağlık ve dış politika konularında da hedeflerin çoğu hayata geçirilemedi. AKP’nin internet sitesinde yer alan 2023 hedefleri ve bugün yaşadıklarımız başlıklarla şöyle:
DAHA HIZLI BİR YARGI SİSTEMİ
Yargı sistemi hızlanmak yerine daha da yavaşladı. Uzun süren davalar devam etti. Adalet Bakanlığı’nın 2022 Yılı Faaliyet Raporu’na göre 672 olan hâkim başına düşen dosya sayısı geçen yıl 785’e yükseldi. Savcı başına düşen dosya sayısı ise bin 409’dan bin 543’e yükseldi. Yine 100 bin kişi başına düşen hâkim ve savcı sayısında da azalma hedeflenmesine rağmen artış gerçekleşti.
DÜNYANIN İLK 10 EKONOMİSİ ARASINA GİRECEĞİZ
AKP’nin en büyük vaatlerinden biriydi. Erdoğan neredeyse ekonomiyle ilgili her konuşmasında bunu vaat ediyordu. Ancak bu vaadin yanına bile yaklaşılmadı. AKP’nin iktidara geldiği 2002’de Türkiye ekonomisi 17’nci sıradaydı. Ancak Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) son hazırladığı rapora göre Türkiye 20’nci sırada. Hatta bir ara 21’inci sıraya dahi geriledi.
KİŞİ BAŞI GELİR 25 BİN DOLAR
Yine Erdoğan’ın sıklıkla tekrarladığı vaatlerden biriydi. AKP’nin sitesinde bu vaatle ilgili “Bugüne kadar olduğu gibi bundan sonra da mali disiplini kararlılıkla sürdürecek, enflasyonla ciddi biçimde mücadele edecek ve 82 milyonu aşan bir nüfusla, kişi başı geliri 25 bin dolara çıkaracağız” deniliyor. Geçen yılın sonunda kişi başı gelir bu hedefin çok altında kalarak 10 bin 655 dolar oldu. 2013’te bu rakam 12 bin 582 dolardı.
HEDEF 500 MİLYAR DOLAR İHRACAT!
AKP’nin sitesinde “2002 sonunda 36 milyar dolardan alıp küresel kriz öncesi 132 milyar dolara yükselttiğimiz ihracatı, 2023’te 500 milyar dolara çıkaracağız” ifadeleri kullanılıyor. Oysaki TÜİK verilerine göre yapılan ihracat bunun çok altında kalarak 2022 sonunda 254,2 milyar dolar olarak gerçekleşti.
OKULÖNCESİ EĞİTİM ZORUNLU OLACAK
AKP’nin 4+4+4 sistemine geçtikten sonra okulöncesine ‘önem’ verdi. Özellikle 4-6 Yaş Kuran kursları ve merdiven altı okulöncesi kurumların sayısı arttı. MEB’e bağlı okul öncesi kurumlarda ise 2021’de yaşanan sert düşüşün ardından 2022’de ciddi bir artış olsa da gereksinim yeterli düzeyde karşılanamadı. Üstelik 2021’de gerçekleşen 20’nci Milli Eğitim Şûrası’nda okulöncesi eğitimin ücretsiz olması kabul edilmedi.
KIZ ÇOCUKLARIMIZ OKULA GİDECEK!
AKP’nin en net başarısız olduğu alanlardan biri. Sitede bu vaatle ilgili “Kız çocuklarının ortaöğretime, yükseköğrenime geçiş oranlarını artıracağız” ifadeleri yer alıyor. Ancak MEB’in verilerine göre eğitimin tüm kademelerinde okullaşma oranlarında erkekler kızlardan önde.
TÜM YURTLARDA TEK VEYA 3 KİŞİLİK ODA!
Son dönemlerde en büyük sorunlardan birisi barınma sorunu oldu. Öğrencilerin haftalarca yaptığı eylemlerin ardından yurtların kapasitesi artırılsa da bu yeterli olmadı. Üstelik bu artış odalara yeni ranzaların konulmasıyla gerçekleşti. AKP’nin vaadinin aksine yurtlarda oda başına düşen öğrenci sayısı azalacağına arttı.
1 MİLYON 100 BİN SAĞLIK ÇALIŞANI!
AKP’nin hiçbir temeli olmayan vaatlerinden biri daha. AKP’nin sitesinde “Toplamda 650 bin olan sağlık sektöründe çalışan sayısını 2015’te 715 bine, 2019’da 853 bine, 2023’te ise 1 milyon 100 bine ulaştıracağız” deniliyor. Ancak 2022 sonunda 2019’un bile uzağında kalındı. Toplam sağlık çalışanı sayısı 700 bin 114 oldu. Hekim, hemşire ve ebe sayısı ise 600 bine çıkarılması hedeflenirken 498 bin 740’ta kaldı.
YHT’DE HEDEF 10 BİN KİLOMETRE
AKP’nin yanına yaklaşamadığı hedeflerden biri daha. Yüksek hızlı tren hattı uzunluğu 2015’teki hedefe bile yaklaşamadı. Sitede “Yüksek Hızlı Demiryolu Hattı uzunluğu 2015’ e kadar 3.500 km’ye 2019’a kadar 6.500 km’ye 2023’te ise 10.000 km’ye çıkarılacaktır” denilirken Ulaştırma Bakanı Adil Kara İsmailoğlu’nun Nisan 2022’de yaptığı açıklamaya göre sadece bin 213 kilometrelik YHT hattı inşa edilebildi.
AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan özellikle 20211’den beri sürekli 2023 hedeflerine vurgu yaptı. (Fotoğraf: AA)
YÜKSEK HIZLI İNTERNET HER YERDE OLACAK
Bu vaade rağmen Türkiye internet hızında dünya genelinde adeta nal topladı. Ookla Speedtest’in Aralık 2022’de paylaştığı araştırmaya göre Türkiye mobil internet hızında 141 ülke arasında 66’ıncı, sabit internet hızında ise 178 ülke arasında 106’ıncı sırada yer alıyor. Dünya ortalaması indirme hızında 75.18 Mbps iken Türkiye’nin ortalama indirme hızı ise 31.70 Mbps. Yükleme hızında ise durum daha kötü. Dünyada internet yükleme hızının ortalaması 35.52 Mbps. Türkiye’de yükleme hızı ancak 6.48 Mbps.
VİZE MUAFİYETLERİ ARTACAK
AKP’nin sitesinde bu vaatle ilgili “Türkiye’nin Şengen Vize sistemine dahil edilmesi için Avrupalı muhataplarımız nezdindeki girişimlerimizi sürdüreceğiz” ifadeleri kullanılıyor. Fakat Şengen Vize sistemine dahil olmak bir yana Türkiye’den yurtdışına gitmek isteyen yurttaşlar oldukça fazla oranda vize sorunu yaşadı. Vize başvurularında ret oranı son yıllarda en az 4 kat arttı.
ABD İLE İLİŞKİLER GÜÇLENDİRİLECEK
AKP’nin dış politikada ne kadar yalpaladığını gösteren vaatlerden biri. Sitede yer alan ‘ABD ile ilişkiler güçlendirilecek’ vaadine karşın AKP son dönemde Rusya’yla daha yakın ilişkiler kurdu. Üstelik ABD ile zaman zaman ilişkiler oldukça sertleşti. F-35’ler hâlâ alınamadı. ABD tarafından bakanlara yaptırım dahi uygulandı. Son olarak ABD Büyükelçisi’nin Millet İttifakı’nın Cumhurbaşkanı Adayı Kemal Kılıçdaroğu’yla görüşmesini bahane eden Erdoğan kendisine bir daha randevu vermeyeceğini söyledi.
AFETE HAZIRLIKSIZ YAKALANMAYA SON!
Son birkaç yılda yaşanan afetler gösterdi ki AKP’nin sitede bunu yazmasına rağmen hiçbir afete hazırlığı yok. 2021 yılında Batı Karadeniz’de yaşanan seller ile Ege ve Akdeniz hattı boyunca yaşanan yangınlara yeterli müdahaleler yapılmadı. Yangın söndürme uçaklarının dahi çürümeye terk edildiği ortaya çıktı. Son yaşanan Maraş merkezli depremler ise bu vaadin tamamen hayal olduğunu ortaya çıkardı. 50 binden fazla yurttaşın yaşamını yitirdiği depremlerin ardından enkazlara zamanında müdahale edilemedi. Yurttaşlar günlerce enkaz kaldırma ekiplerini bekledi. Birçok insan bu yüzden enkaz altında yaşamını yitirdi. Depremlerden etkilenen kentlere günlerce elektrik dahi verilemedi. Enkazdan çıkarılanlar haftalarca çadır bekledi. Kızılay ise bu dönemde halk çadır beklerken çadır sattı.
KADINA ŞİDDETE SON!
2002’de Türkiye’de 66 kadın cinayeti işlenirken geçen yıl 334 kadın erkekler tarafından öldürüldü. 2002-2008 arası 806 olarak açıklanan kadın cinayeti sayısı bu tarihten sonra 4 bin 167 oldu. AKP’nin iktidarda olduğu süre boyunca yaklaşık 5 bin kadın erkekler tarafından katledildi. Sosyal Demokrasi Vakfı’nın geçen günlerde paylaştığı bir araştırmaya göre ise kadınların yüzde 76,8’i şiddetin en önemli sorun olduğunu düşünüyor. Bunun yanında birçok cinayet davasında failler kravat taktıkları için ‘iyi hal’ bahanesiyle cüzi cezalar aldı. Koruma kararları yeterli şekilde uygulanmadı. Koruma talep etmesine rağmen birçok kadın katledildi. Kadına şiddeti engelleyici maddeler içeren İstanbul Sözleşmesi feshedildi. Yine bu sözleşmeye göre çıkarılan 6284 sayılı yasa da tehdit altında.
YOKSULLUK ORANI YÜZDE 10’UN ALTINA DÜŞECEK
TÜİK’in son verilerine göre ülkede sürekli yoksulluk oranı yüzde 13,8 olarak gerçekleşti. Hanelerin yüzde 38,3’ü yemek masrafını, yüzde 33,4’ü beklenmedik harcamaları, yüzde 20,5’i evin ısınma ihtiyacını, yüzde 62,9’u eskimiş mobilyaların yenilenmesini ekonomik olarak karşılayamadığını beyan etti. En düşük gelire sahip yüzde 20’lik grubun toplam gelirden aldığı pay ise yüzde 6,1’de kaldı.
ÇALIŞANLARA DAHA FAZLA ÖZGÜRLÜK
Sendikalara kota getirilerek örgütlenme daha da zorlaştırıldı. AKP’nin iktidarda olduğu yıllar boyunca tam 20 grev ‘milli güvenlik’ bahanesiyle yasaklandı. Erdoğan’ın Cumhurbaşkanı olduğu 2014 yılından sonra ise grev yasaklarında çok ciddi bir artış oldu. O tarihten bugüne grev yasaklama sayısı 15 oldu. Yaklaşık 195 bin işçinin grevi yasaklandı. Özellikle ülkenin OHAL’le yönetildiği 2017-2018 yılları arasında tam 7 greve yasak kararı verildi.
GÜVENLİ ÇALIŞMA ORTAMI
Başta maden faciaları olmak üzere AKP’nin iktidarda olduğu yıllarda işçiler iş cinayetlerinde yaşamını yitirdi. Özellikle Soma faciası ülke tarihinin en büyük işçi katliamı olarak yerini aldı. İSİG Meclisi’nin raporlarına göre 2013’ten bu yana yaklaşık 19 bin işçi iş cinayetlerinde hayatını kaybetti. Bunun yanı sıra ağır çalışma koşulları, kayıt dışı istihdam, taşeronlaştırma, özelleştirme, sendikasızlaştırma, denetimsizleştirme ve esnek istihdam politikaları bu dönemde oldukça yaygınlaştı.