Hep boş sözler, palavra
İktidarın her kriz döneminde müjde diye duyurduğu projelerin büyük bölümü kağıt üzerinde kaldı. Bir bölümü ise ya hayal kırıklığı yarattı ya da hedeflenen tarihte hayata geçirilemedi. Eğitimden istihdama, sağlıktan yargıya kadar hiçbir vaadini eksiksiz hayata geçiremeyen iktidarın, özellikle ekonomik vaatlerinin çoğunluğu sadece birer söz olarak tarihte yer aldı.
Mustafa BİLDİRCİN
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, seçimlerin 14 Mayıs'ta yapılmasına ilişkin kararı imzaladı. Kararın Resmi Gazete’nin mükerrer sayısında yayımlanmasının ardından Türkiye resmen seçim sürecine girdi. YSK de milletvekili genel seçimi ile cumhurbaşkanı seçiminin 14 Mayıs’ta yapılacağını duyurdu. Cumhurbaşkanı seçiminin ikinci tura kalması durumunda ise seçim tarihinin 28 Mayıs olacağı bildirildi. Resmen seçim sürecine girilmesinin ardından gözler, 21 yıldır iktidarda olan AKP’nin bugüne kadar hayata geçirilmeyen müjdelerine çevrildi.
Türkiye’nin 11 kentinde büyük yıkımlara neden olan 6 Şubat depremlerinin ardından, “Depremden etkilenen kentlerin bir yılda yeniden inşası” hedefini açıklayan iktidarın hemen her seçim döneminde müjde olarak duyurduğu projeler kağıt üzerinde kaldı. Büyük bölümü Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından duyurulan projeler ya açıklandığı tarihte hayata geçirilemedi ya da tozlu raflara kaldırıldı. BirGün, büyük sloganlar ile duyurulan ancak gerçekleştirilemeyen projeleri derledi.
ADIM ADIM MAĞDURİYET
İlk olarak 2019 yılında gündeme gelen ve “Türkiye’nin ilk yerli aracı” olarak duyurulan TOGG hayal kırıklığı yarattı. Bursa Gemlik’teki fabrikasının açılışı Cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından gerçekleştirilen TOGG, ilk günden itibaren finansman sorunlarıyla gündeme geldi. Tüketicilerin elektrikli otomobil tercih etmemesinden batarya problemine ve yolların uygunsuzluğuna kadar birçok konu başlığı tartışıldı. TOGG nihayet Ekim 2022’de banttan inse de yarattığı mağduriyetler son bulmadı. Araç henüz yollarca çıkmadan yüzlerce kişinin mağduriyetine yol açtı. Ön sipariş verebilmek için TOGG’un dijital deneyim platformu Trumore üzerinden 2023 adetlik NFT açık artırmasına katılmak için AVAX kripto para birimi alan yurttaşlar, açık artırmanın ertelenmesi ve kripto paranın değer kaybetmesi sonucu on binlerce lira zarara uğradı.
SAHTE MÜJDELER
İktidarın hemen her kriz ve seçim döneminde bel bağladığı doğalgaz müjdeleri de hiçbir zaman beklentileri karşılamadı. İktidara yakın medya kuruluşlarının köpürttüğü doğalgaz müjdelerinin birçoğunun akıbeti öğrenilemedi.
Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı (TPAO) ile ortak olan petrol ve doğalgaz devi Trillion Energy’nin Ekim 2022’de Karadeniz'deki Güney Akçakoca 2 doğalgaz sahasından kayda değer potansiyelde gaz keşfettiği duyuruldu. Kasım ayında ise üretime geçileceği açıklandı. Ancak henüz üretime başlanmadı.
Son olarak Karadeniz’de 1 trilyon dolar değerinde olduğu öne sürülen doğalgaz rezervi müjdesi de alıcı bulmadı. Uzmanlar, hesapta bir hata olduğunu belirtirken Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, “Piyasadaki güncel rakamlarla bugün ödeyeceğiniz meblağ bu. Bin metreküp doğalgaz cumhurbaşkanımız o açıklamayı yaptığı gün bin 440 dolardı. Bunu 710 milyar metreküple çarptığınızda 1 trilyon dolar ediyor. Eğer bin dolar olsaydı o zaman da 710 milyon dolar diyecektik” açıklamasını yaptı.
Sadece doğalgaz da değil. Petrolde de iktidar tarafından birçok müjde verildi. Ağustos 2012’de dönemin Enerji Bakanı Taner Yıldız, Hakkari yakınlarında petrol bulduklarını söyledi, ancak "Hem özel sektör hem de TPAO petrolü terör nedeniyle aramaya başlayamadı" diye devam etti. Cumhurbaşkanı Erdoğan ise biri 2021’de biri geçen yıl iki defa petrol müjdesi verdi. 2021’de 2’si Diyarbakır’da biri Kırklareli’nde 3 petrol kuyusu bulunduğunu aktaran Erdoğan geçen aralık ayında da “Petrolle ilgili çeşitli illerimizde müjdeli haberler geliyor. Yurtiçi petrol üretimimizi önümüzdeki yıl günlük 100 bin varile çıkartmayı planlıyoruz” dedi. Ancak bu vaatlerin de akıbeti şimdilik belirsiz.
EYT HAYAL KIRIKLIĞI
Milyonlarca kişinin beklediği emeklilikte yaşa takılanlar (EYT) ile ilgili düzenleme kanunlaşsa da büyük hayal kırıklıklarını beraberinde getirdi. EYT’lilerin büyük kısmı yüksek miktarda krediler çekip emekli olma hayaliyle doğum ve askerlik borçlanmalarını öderken düzenlemeden önce duyurulan, “5 bin prim gün” şartı kademeli olarak 5 bin 975 güne uzatıldı.
AFİŞTE KALAN YERLİ UÇAK
AKP’nin hayata geçiremediği en dikkati çeken hedefler arasında, “yerli uçak” hedefi gösterildi. 2011 seçimlerinden önce cadde ve sokaklar, “Yerli uçağımız göklerde” afişleriyle donatılsa da 2023 yılı itibarıyla Türkiye halen yerli uçağını üretemedi. 2011 yılında, “Göklerde” denilen yerli uçak, 2015 seçimlerinden önce de propaganda malzemesi olarak kullanıldı. Bu sefer afişlerde yerli uçaktan, “Yerli yolcu ve savaş uçağımızı yapıyoruz” şeklinde bahsedildi.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, 9 Şubat 2021 tarihinde düzenlenen Milli Uzay Programı’nda yaptığı konuşmada, “Türkiye’nin uzay yolculuğundaki 10 hedefini” paylaştı. Türkiye’nin uzay hedefleri kapsamında Türkiye Uzay Ajansı’na, “2023 yılında Ay’a sert iniş” görevi verildi. TUA’nın 2023 Yılı Performans Programı ise Ay’a sert iniş takviminin sarkacağını ortaya koydu. 2022 yılı için yüzde 67 olarak planlanan Ay’a Sert İniş Projesi’nin 2022 yılındaki ilerleme oranı, yüzde 53 olarak tahmin edildi. Projenin 2023 ve 2024 yıllarına yönelik gerçekleşme oranı tahminleri ise sırasıyla yüzde 83 ve yüzde 100 oldu. Projenin hedeflenen tarihte tamamlanamayacak olmasına yönelik açıklamada ise “Göstergenin tamamlanma yılı, yaşanan küresel salgının sektör üzerindeki dolaylı veya doğrudan etkilerin tedarik zincirinde değişikliklere yol açması nedeniyle 2024 olarak tahmin edilmiştir” ifadeleri kullanıldı.
ÖĞRETMENLERE DARBE
AKP iktidarında, “sözleşmeli, ücretli, kadrolu” ayrımcılığına tabi tutulan ve saygınlığı giderek kaybettirilen öğretmenlik mesleği, “müjde” olarak duyurulan Öğretmenlik Meslek Kanunu ile bir yara daha aldı. Öğretmenlik mesleğine kariyer basamaklarını getiren ve eğitimcilerin, “Öğretmenlik kariyer değil, bir ihtisas mesleğidir” gerekçesiyle karşı çıktığı düzenlemeler resmen hayata geçti. AKP iktidarlarında istihdam biçimleri itibarıyla ayrıştırılan öğretmenlerin meslek kanunu ile “Uzman Öğretmen, Başöğretmen” ve “Aday Öğretmen” olarak ayrılmasının önü açıldı.
***
Tersine gerçekleşen vaatler
İktidarın seçim dönemlerinde raftan indirdiği müjdelerin kağıt üzerinde kaldığını gözler önüne seren verilerden bazıları ise şöyle sıralandı:
• Kişi başına düşen milli gelir 2023’te 25 bin dolar olacaktı, 9 bin 161 dolar seviyesine kadar düştü.
• Toplam 36 bin 500 kilometre olması hedeflenen bölünmüş yol uzunluğu 2023 itibarıyla 27 bin kilometre olarak kaydedildi.
• 2023’te yüzde 10’un altında olması planlanan yoksulluk oranı yüzde 11,4 olarak gerçekleşti.
• Yüzde 15’in altına düşürülmesi planlanan kayıt dışı istihdam oranı yüzde 28,7'lik seviye ile can yakmaya devam etti.
• Erdoğan’ın, “Giderlerse gitsinler” dediği doktor sayısında 144 bin ile 200 bin hedefinin çok gerisinde kalındı.
• Tek haneli sayılara düşürüleceği savunulan enflasyon oranı giderek tırmanarak Kasım 2022’de yüzde 84,4 olarak hesaplandı.