HIV belirtisiz, uzun bir dönemi sever

Haber Merkezi

Bugün 1 Aralık Dünya AIDS Günü. Hastalığın ilk kez ortaya çıktığı 1980’den günümüze 43 yıl geçti. Bu süre zarfında tüm dünya genelinde İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü- Human Immunodeficiency Virus (HIV) ile enfekte olan kişi sayısı yüz milyona yaklaştı.  AIDS'e yol açan bir virüs olan HIV bağışıklık sistemine zarar vererek hastalığa neden olur. Çağımızın en ölümcül hastalığı olan AIDS’in tedavisi için kalıcı bir tedavi bulunamazken ölümler ve HIV tanısı konanların sayısı her geçen yıl artıyor.

TÜRKİYE KORKUTUYOR

Günümüzde dünyanın birçok ülkesinde HIV enfeksiyonunda yeni tanı konusunda ciddi düşüşler söz konusuyken, Türkiye’de son 10 yıldaki artış ürkütüyor. Türkiye, yeni enfeksiyonlardaki artışın en hızlı olduğu ülkelerden birisi olarak göze çarparken bu artış %640 olarak biliniyor.

ERKEN TANI ÖNEMLİ

Ülkede ilk vaka 1985 yılında görüldü. Günümüze kadar HIV testi yapılarak doğrulaması bildirilen vaka sayısı yaklaşık olarak 40 bin kişi. Bu rakamların sadece tespit edilebilen vakalar, gerçek oranın çok daha yukarıda olduğu belirtiliyor.

Tedaviye erken başlamak ve düzenli olarak kullanmak, hastalığın ilerlemesini kontrol altına alırken bir yandan da bulaşma riskini azaltıyor.

Uzmanlar, hâlâ en çok cinsel yolla HIV'in bulaştığını söyledi. Türkiye'de her yıl 3-5 bin kişiye HIV bulaşıyor.

∗∗∗

HIV İLE AIDS ARASINDAKİ FARK NEDİR?

HIV enfeksiyonu, İnsan Bağışıklık Yetmezlik Virüsü’nün vücuda girmesiyle oluşan bir durumdur. Başlangıçta solunum yolu enfeksiyonu gibi bazen lenf bezlerinin şişmesi şeklinde kendini gösterir. Bazen de belirtiler 2-4 hafta içinde geriler ve sessiz yani belirtisiz uzun bir dönem şeklinde seyreder. Ancak bu süre zarfında da virüs yavaş da olsa vücutta çoğalmaya ve savunma hücrelerini azaltmaya devam eder. AIDS ise bağışıklık sisteminin ciddi şekilde zayıflamasına ve belirli enfeksiyonlara veya kanserlere karşı direncin azalmasına neden olan ileri bir aşamadır. Tedavi edilmeyen HIV enfeksiyonu 7-15 yıl içinde AIDS’e dönüşür, ancak erken teşhis ve tedavi ile HIV’in ilerlemesi önlenebilir.

∗∗∗

NASIL BULAŞIR?

HIV, vücut sıvıları aracılığıyla bulaşır. En yaygın bulaşma yolları şunlardır:

Cinsel yolla: Virüsü taşıyan bir partner ile korunmasız cinsel ilişki sırasında bulaşma tüm dünyada en yaygın bulaşma şeklidir. Tek bir cinsel ilişkinin bile bulaşma ile sonuçlanabileceği akılda tutulmalıdır.

Kan yoluyla: Kan naklinde olduğu gibi paylaşılan iğneler ile ulaşabilir.

Anneden bebeğe bulaş:  Tedavi almayan anneden bebeğe geçiş doğum sırasında %10-30 oranında söz konusudur. Ayrıca emzirme sırasında da bebeğe bulaşma olabilmektedir.

HIV; tükürük, ter veya hava yoluyla yayılmaz. Günlük sosyal ilişkiler ile tokalaşma, kucaklaşma ve öpüşme ile bulaşmaz.

∗∗∗

PATLAMA YAŞANIYOR

Her yıl ortalama 3-5 bin kişi HIV enfeksiyonu tanısı alıyor. HIV vakalarının %82'si erkek %18'i kadın Yaklaşık %16'sı da yabancı uyruklu kişilerden oluşuyor.

HIV tanısı olanlar 25-35 yaş grubu arasında seyrediyor.

∗∗∗

HER YIL 3 İLA 5 BİN KİŞİYE HIV TANISI

HIVDER tarafından İstanbul'da düzenlenen toplantıda konuşan Prof. Dr. Dilek Yıldız Sevgi, "Günümüze kadar HIV testi yapılarak doğrulaması bildirilen vaka sayısı yaklaşık olarak 40 bin kişi. Her yıl ortalama 3-5 bin kişi HIV enfeksiyonu tanısı alıyor. Ülkemizdeki HIV vakalarının yüzde 82'si erkek, yüzde 18'i kadın" dedi. Toplantıda konuşan HIVDER başkanı Prof. Dr. Fehmi Tabak ise şunları söyledi: "Hastalığın en önemli özelliği bulaşma olduktan sonra belirli bir dönem sessiz olarak gitmesi. Çok ileri evrelere gelmediği takdirde hiçbir belirti ve bulgu vermemekte, yavaş yavaş ilerlemektedir."

Hastalığın bulaş yollarını anlatan Uzman Dr. Alper Gündüz, "En yoğun bulaş yolu korunmasız cinsel ilişkidir" diye konuştu.

∗∗∗

TÜRKİYE VE DÜNYA’DAKİ DURUM NEDİR?

• HIV ilişkili hastalıklardan hayatını kaybeden sayısı yaklaşık 40 milyon.

• İlk çıktığı andan bugüne tüm dünyada HIV ile enfekte olan kişi sayısı yaklaşık 85 milyon.

• Dünyada 2022’de 1.3 milyon insana HIV bulaştı.

• Her yıl HIV ilişkili ölüm sayısı 630 bin.

• Dünyada yaklaşık 39 milyon kişi HIV ile yaşıyor.

• HIV ile yaşayanların yaklaşık yarısı kadın, 1 buçuk milyonu 14 yaş ve altındaki çocuklar.

• 2020-2022 yılları arasında HIV enfeksiyonu Latin Amerika’da %8, Doğu Avrupa ve Orta Asya’da %49 ve Türkiye’nin de içinde olduğu Orta Doğu ve Kuzey Afrika bölgesinde %51 artış gösterdi.

• Türkiye’de 4 kat artış saptandı. 15 Kasım 2022’ye kadar 36.630 kişiye tanı kondu.

∗∗∗

ÖLÜMCÜL TEHLİKESİ VAR MI?

Günümüzde HIV enfeksiyonu DSÖ’nün ölümcül listesinden çıkmış; yaşam boyu eşlik eden hastalıklar olarak tanımlanmıştır. Tedavi edilmeyen olgular 7-15 yıl gibi bir süre sonunda AIDS gelişerek ikincil enfeksiyonlar veya kanserler nedeni ile yaşamlarını kaybederken; günümüzde mevcut gelişmiş ve tek tablete sığdırılmış çoklu ilaç tedavileri sayesinde yaşamı kısaltmayan enfeksiyon haline gelmiştir.