HPV aşısı: Rahim ağzı kanserine karşı nasıl koruma sağlıyor?

Rahim ağzı (serviks) kanseri ülkede en çok görülen jinekolojik kanserler arasında üçüncü sırada yer alıyor. Hastalığın önlenmesi ise aşıyla mümkün.

Ocak ayı Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Farkındalık ayı dolayısıyla İl Sağlık Müdürlükleri sosyal medya hesaplarından bilgilendirme mesajı paylaştı. Paylaşılan bilgilendirme mesajında özellikle rahim ağzı kanserinin önlenebilen bir hastalıktır olduğu belirtilerek rahim ağzı kanserine karşı 9-14 yaşlarındaki kız çocuklara aşı yapılmasını önerildi.

Yapılan paylaşımda rahim ağzı kanseri ile ilgili şu bilgilere yer verildi:

“Bir ülkede rahim ağzı kanserinden kaynaklı ölümü engellenen kadın sayısı o ülkenin sağlık hizmetleri yönünden gelişmişliği ve kadına verilen değer ile doğru orantılıdır. Rahim ağzında gelişen bir kanser türü olan Rahim Ağzı Kanserinin, tarama yöntemleri ile erken tanı alındığında hastalığa bağlı ölüm oranlarının büyük oranda azaltılabildiği kanıtlanmıştır. Bu nedenle Bakanlığımız buna yönelik detaylı sağlık programlarının içine Rahim Ağzı Kanser taramalarını da almış ve büyük bir başarı ile yürütmeye devam etmektedir.

Ocak ayı Rahim Ağzı Kanseri Farkındalık ayı olarak belirlenmiş olup dünyanın birçok ülkesinde hastalığa dikkat çekmek üzere Farkındalık etkinlikleri düzenlenmektedir. Ülkemizde de farkındalık etkinlikleri tüm illerimizde yapılmakta, tarama programlarımız tanıtılarak halkımızı bu konuda bilinçlendirmeye çalışılmaktadır.

‘Rahim ağzı kanseri neden önemli?’

Rahim ağzı kanseri önlenebilen bir hastalıktır. Rahim ağzı kanseri erken teşhis edildiğinde yüksek oranda tedavi edilebilir bir kanser türüdür.

‘Risk faktörleri nelerdir?’

30 yaşın üzerinde olup tedavi edilmemiş Human Papilloma Virüs (HPV) ve/veya cinsel yolla bulaşan diğer enfeksiyonların olması. (HPV, rahim ağzı kanseri de dahil olmak üzere en az altı kanser türüne neden olabilen, cinsel yolla bulaşan yaygın bir virüstür.) Çok doğum yapmak ve ilk doğumu erken yaşta yapmak. Erken yaşta (16 yaş öncesi) aktif cinsel yaşama başlamak. Birden fazla cinsel partnerin olması. Sigara içmek. Düşük sosyoekonomik düzeye sahip olmak. Zayıflamış bağışıklık sistemi (İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü/HIV gibi) hastalıkların olması.

‘Belirtileri nelerdir?’

Rahim ağzında kanser öncesinde gelişen değişiklikler genellikle belirti vermeyip ancak pelvik muayene, Pap Smear testi ve HPV testleri ile erken dönemde tespit edilebilmektedir.
Aşağıdaki belirtilerden herhangi biriyle karşılaşırsanız hemen bir sağlık uzmanına başvurunuz:

Vajinadan artan miktarda veya alışılmadık türde akıntı geliyorsa, sırt, bacak veya kadın cinsel organlarının olduğu bölgede ağrı gözleniyorsa, yorgunluk, kilo kaybı, iştahsızlık gelişmişse, tek ya da iki bacakta şişkinlik varsa, idrar yaparken ağrı gözleniyorsa, normal adet dönemi dışındaki zamanlarda lekelenme tarzında hafif kanama oluyorsa, normalden daha uzun süren veya daha ağır olan âdet kanaması söz konusu ise, cinsel ilişki sırasında veya sonrasında kanama veya ağrı gözleniyorsa, enopoz sonrası kanama izleniyorsa uzmanına danışmak gerekmektedir.

‘Erken teşhis’

Tarama ve erken teşhis ile tedavisi mümkün olan rahim ağzı kanseri, günümüzde kanserden ölüm nedenleri arasında çok geride yer almaktadır. Rahim ağzı kanseri HPV ile ilişkili olan en yaygın hastalıktır. Neredeyse tüm rahim ağzı kanserleri HPV enfeksiyonu nedeniyle gelişmektedir. HPV ayrıca kadın ve erkeklerde cinsel organ ve ağız boşluğu kanserlerine de neden olmaktadır. HPV’nin tespiti, erken dönemde rahim ağzındaki kanser öncülü değişikliklere işaret ederek kanser teşhisini kolaylaştırmaktadır. Günümüzde rahim ağzı kanserini önlemeye veya erken bulmaya yardımcı olmak üzere geliştirilmiş iki tarama testi yaygın şekilde kullanılmaktadır.

HPV testi; rahim ağzındaki hücresel değişikliklere neden olabilecek virüsün (Human papilloma virüsü) rahim ağzı hücrelerinde tespiti esasına dayanan bir testtir.

Pap smear testi; uygun şekilde tedavi edilmezse rahim ağzı kanserine dönüşebilecek olan prekanseröz durumları (rahim ağzındaki hücre değişiklikleri) arama esasına dayanan bir testtir.

Her iki test de son derece basit ve ağrısız işlemler olup aynı anda yapılmaktadır.
Rahim ağzı kanseri Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ tarafından) “önlenebilen bir ölüm nedeni” olarak tanımlanmaktadır. Ülkemizde uygulanan Ulusal Kanser Tarama Programı uyarınca, tarama standartlarımız doğrultusunda 30-65 yaş aralığındaki kadınlara her 5 yılda bir HPV ve Pap Testi uygulanmaktadır.

‘Tarama testleri nerelerde yapılabilir?’

Ülkemizde rahim ağzı kanseri taramaları; Toplum Sağlığı Merkezlerinin bağlı birimi olarak faaliyet gösteren Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezlerinde (KETEM) , Sağlıklı Hayat Merkezlerinde (SHM), Aile Sağlığı Merkezlerinde (ASM) ücretsiz olarak yapılmaktadır.

‘Tedavi’

Erken dönemde teşhis edildiğinde ek bir başka tedaviye ihtiyaç olmadan tümör cerrahi olarak çıkartılabilir. Eğer daha ileri bir safhada karşılaşılmışsa kemoterapi ve radyoterapi verilmektedir. Hangi tedavinin kime ve nasıl uygulanacağı evreye göre değişmektedir.

‘Korunma’

HPV’nin en çok kanser yapan tiplerine karşı geliştirilen ve koruyuculuğu yüksek olan aşılar mevcuttur. Dünya Sağlık Örgütü, rahim ağzı kanserine karşı 9-14 yaşlarındaki kız çocuklara aşı yapılmasını önermektedir.

AŞI NASIL KORUMA SAĞLIYOR?

Rahim ağzı kanseri vajinadan rahme giriş bölgesinde (servikste) gelişiyor.

Rahim ağzı kanseri vakalarının yüzde 99'u cinsel temas yoluyla bulaşan ve son derece yaygın bir virüs olan yüksek riskli HPV ile enfeksiyonla bağlantılı.

HPV enfeksiyonlarının çoğu kendiliğinden düzelip hiçbir belirtiye yol açmasa da, kalıcı enfeksiyon kadınlarda rahim ağzı kanserine neden olabiliyor.

Aşı, HPV tarafından enfekte olmaktan korunmaya yardımcı oluyor.

Araştırmalar aşının HPV enfeksiyonuna karşı en az 10 yıl koruma sağladığını gösteriyor, uzmanlar ise korumanın daha uzun sürebileceğini düşünüyor.

Konuyla ilgili ilk büyük çalışma aşının çok etkili olduğunu ve rahim ağzı kanseri vakalarını yaklaşık yüzde 90 oranında azalttığını gösterdi.

Rahim ağzı kanseri kadınlarda en sık görülen dördüncü kanser türü.

2020 yılında dünya genelinde tahminen 604 bin kadına rahim ağzı kanseri teşhisi kondu ve yaklaşık 342 bin kadın bu hastalıktan hayatını kaybetti.

Bu ölümlerin yaklaşık yüzde 90'ı düşük ve orta gelirli ülkelerde meydana geldi.

***

AŞININ FİYATI ASGARİ ÜCRETE DAYANDI

Rahim ağzı kanserine karşı koruma sağlayan ilacın fiyatı ise neredeyse asgari ücrete yaklaştı.

İlaçlara yapılan son zam ile birlikte Sağlık Bakanı Fahrettin Koca’nın ücretsiz olacak sözünü verdiği HPV aşısının tek dozu yaklaşık 3 bin 219 TL, üç dozu ise 9 bin 657 TL olacak.