Human Rights Watch izliyor

İnsan Hakları İzleme Örgütü (Human Rights Watch), Brüksel'de düzenlediği brifingde Türkiye'alınan geniş kapsamlı yasal önlemlere rağmen polis memurlarının yetersiz denetlenmesi sonucu işkence ve kötu muamelenin devam ettiğini rapor etti.

"Hükümetin işkenceye karşı 'sıfır tolerans' ilan etmesi doğru yönde atılan önemli bir adım ancak bu politikanın uygulanıp uygulanmadığı ilgili makamlar tarafından denetlenmelidir" diyen İnsan Hakları İzleme Komitesi Avrupa ve Orta Asya Direktörü Holly Cartner, "Polis karakollarının kamu denetime açılmasını sağlamak amacıyla bağımsız gözlemcilerin gözaltı birimlerine ziyaretleri gibi adımlar atılabilir. Bu adımları gerçekleştirmek ayların değil, günlerin meselesidir" dedi.

İnsan Hakları İzleme Örgütü, brifingde Türkiye`nin son dönemde, gözaltında işkence ve kötü muamele kayıtlarını değerlendirdiklerini, gözaltındaki işkence ve kötü muamele vakaları oldukça azaldığını, ancak bazı polis memurlarının yeni yasaları ciddi almamaları nedeniyle işkence yaygınlığının sürdüğünü dile getirdi.

Örgüt, Türkiye`nin Avrupa Birliği`ne aday olduğu 1999 yılından beri kabul edilen yasal reformlar çerçevesinde gözaltında kötu muameleye karşı en etkili yasal önlem olan avukatla görüşme hakkını getirdiği belirtirken, uygulamada bu hakkın polisin keyfi tutumuna bırakıldığını ifade etti. Örgüt'ün Türkiye'ye ilişkin tespitlerinde "Geniş kapsamlı bir şekilde denetlenmeyen polis, gözaltında bulunanları bazen dövmekte, tehdit etmekte ve aşağılamaktadır. Polis karakolunda sorgulama sırasında, gözaltındakıların bir kısmı; çırılçıplak bırakıldığı, gözlerinin bağlandığı, üzerlerine hortumla su sıkıldığı ya da elektrik akımı verildiğini kaydetmektedir. Ayrıca Avrupa Konseyi İşkenceyi Önleme Komitesi ziyaretleri dışında, karakollar için bağımsız bir gözlem yoktur. Bu komite, her yıl sadece birkaç polis karakolunu ziyaret etmesine rağmen, yasalara uyum konusunda yavaş davranıldığı ve kötü muamelenin devam edildigini ortaya koymaya devam etmektedir." sözlerine yer verildi.

İnsan Hakları İzleme Örgütü`nün tespitleri, İşkenceye Karşı Birleşmiş Milletler Komitesi ile Avrupa Konseyi İşkenceyi Önleme Komitesi`nin tavsiyelerini temel aldığı için, büyük önem taşıyor.

6 Kasım 2004 tarihinde Avrupa Birliği Komisyonu Türkiye`nin Avrupa Birliği'nin üyelik kriterlerine uyumu konusunda, insan hakları alanında kaydedilen önemli adımları da inceleyen bir rapor yayınlayacak. Avrupa Birliği'nin üst mercisi olan Avrupa Konseyi de bu rapor üzerinden Aralık ayında Türkiye ile adaylık görüşmelerine başlanıp başlanmamasına karar verecek.

Avrupa Komisyonu geçen yıl, 2003 için işkenceye karşı mücadele konusundaki değerlendirmesinde, yasaların yürürlüğe girmesinin somut sonuçları olmasına karşın, durumun hala belirsiz olduğu ve işkence vakalarının ısrarla devam ettiği sonucuna varmıştı. Bu yılın ilk 4 ayında başbakanlığa bağlı olan İnsan Hakları Başkanlığı'na gözaltındayken işkence ve kötü muamele ile ilgili 50 şikayette bulunuldu. Türkiye- İnsan Hakları Derneği bu yılın ilk 6 ayında ise 692 işkence ve kötü muamele olayı kaydetti. Türk İnsan Hakları Vakfı`na ise Ocak ile Ağustos ayları arasında 597 kişi işkence, kötü muamele ve hapishane koşullarından kaynaklanan sağlık sorunları nedeniyle başvurdu.

Kutu

TEMEL ÖNERİLER

Savcı ve valilerin polis karakolları üzerindeki denetimlerinin metodları ve araştırma sonuçları kamuoyuna açıklanmalıdır.

Varolan yerel insan hakları kurullarına katılan baro ve tabibler odası temsilcilerinin, bağımsız gözlemci olarak polis karakollarına haber vermeden ziyaretlerde bulunabilmeleri sağlanmalıdır.

Hükümete ve sivil toplum kuruluşlarına bildirilen işkence iddialarına bakanlık seviyesinde idari bir tepki olarak, söz konusu polis birimlerine mufettiş göndermeli, polislerin ilgili yasaları, yönetmelik ve genelgelerini uygulayıp uygulamadığı sorgulanıp, gereken tedbirler alınarak, bu konuda ilerleme sağlamalıdır.