İhlaller arttı, AYM doldu taştı
AYM bireysel başvuru sistemi, 10’uncu yılında rekor talebe ulaştı. Giderek artan hak ihlalleri ve hukuk dışı uygulamalara ayna tutan verilere göre, yalnızca 2022’de 109 bin başvuru dosyası açıldı, 35 bin ihlal kararı alındı.
Mustafa BİLDİRCİN
Yurttaşlara ilk kez 2012 yılında tanınan Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı, 10’uncu yılında rekor başvuruya ulaştı. Türkiye’de giderek artan hak ihlalleri ve hukuk dışı uygulamalara ayna tutan verilere göre, yalnızca 2022 yılında AYM’de 109 bin 779 bireysel başvuru dosyası açıldı. 2022 yılında yapılan bireysel başvuruların sayısı, darbe girişiminin yaşandığı 2016 yılında yapılan 80 bin başvuruyu geride bırakırken 2022’de 35 bin 407 hak ihlali kararı alındı.
Anayasa Mahkemesi’ne bireysel başvuru hakkı, 23 Eylül 2012 tarihinde tanındı. Uygulamanın yürürlüğe konulmasının ardından hemen her yıl AYM’ye on binlerce bireysel başvuru yapıldı. AKP iktidarında olağan hale gelen hak ihlalleri ve Anayasa’ya aykırı uygulamalar nedeniyle AYM, bireysel başvuru dosyalarıyla doldu taştı.
ON BİNLERCE DOSYA
Adalet Bakanlığı’nın 2015-2022 dönemine yönelik AYM bireysel başvuru istatistikleri de çarpıcı tabloyu gözler önüne serdi. AYM’deki bireysel başvuru dosyası sayısı, 2015-2022 döneminde yüzde 364 arttı.
HAK İHLALİNDE REKOR
2022 yılında AYM’deki 168 bin 509 bireysel başvuru dosyasının 73 bin 36’sı karara bağlandı. Kara bağlanan dosyalarda, “En az bir hakkın ihlal edildiği” yönündeki hüküm sayısı ise 35 bin 407 oldu. 2022 yılında karara bağlanan 73 bin 36 bireysel başvuru davasından 646 da ret kararı çıktı. Hak ihlali iddiasıyla yapılan başvuruların 36 bin 763’ü ise “Kabul edilemezlik” gerekçesiyle geri çevrildi. AYM, 2022 yılında karar bağladığı dosyaların 120’sinde ise herhangi bir hak ihlali yaşanmadığına hükmetti.
***
HAK İHLALLERİ KRONİK HALE GELDİ
Bireysel başvurulara yönelik alınan kararların konulara göre dağılımı henüz kamuoyu ile paylaşılmasa da eski yıllara ait veriler, “Makul sürede yargılanma hakkının” AYM’nin ihlal kararları içinde yüzde 60’lık bir payı olduğunu ortaya koyuyor. Mülkiyet hakkı ise en fazla ihlal kararı alan ikinci alan olarak kayıtlarda yer alıyor. Adil yargılanma hakkı, ve ifade özgürlüğü ise AYM’den en çok ihlal kararı çıkan konular arasında bulunuyor.