İklim krizi selin doğal tetikleyeni

İlayda KAYA

Günlerdir etkili olan yağışların ardından hayat felç oldu. Altyapı eksikliği nedeniyle evler, yollar sular altında kalırken, 2 yurttaş hayatını kaybetti. Her yıl katlanarak yaşanan bu sorunlar karşısında uzmanlar ise tepkili. Afetlerin iklim krizi kaynaklı olduğunu belirten uzmanlar, “Yağışlar artacak” dedi. Ülkedeki kuvvetli yağışın ardından Bartın-Zonguldak karayolu Gecen köyü mevkisindeki sanayi sitesi sular altında kaldı. Sitedeki iş yerlerinde çalışan 70 işçinin kurtarılması için Sahil Güvenlik Komutanlığınca çalışma başlatıldı.

 ÇÖKÜNTÜLER OLUŞTU

Zonguldak’ın Gökçebey ilçesi dere sularının yükselerek asfaltı zorlamasıyla, yolda çöküntüler oluştu, ekipler çalışma başlattı. Zonguldak-Ankara karayolunda ise çökmeler meydana geldi. Zonguldak İstanbul yolu ise bir süre ulaşıma kapandı. Kentte kamu binaları da zarar gördü, Gökçebey ve Devrek Devlet Hastanelerini su bastı. Rize’nin Çayeli ilçesinde ise yağışların ardından heyelan meydana geldi. Yamaçtan kopan toprak ve büyük kaya kütlesi yola düşerek, köy yolunu ulaşıma kapattı. Düzce’de etkili olan sağanak sonrası suyun yükselmesiyle, dere kenarında bulunan bazı yollar çöktü. İçmeler köyü ise tamamen sular altında kaldı. Samsun’un Salıpazarı ilçesinde ise zemininde kayma meydana gelen 3 ev boşaltıldı.

MAHSUR KALANLAR OLDU

Diyarbakır’ın Yenişehir ilçesine bağlı kırsal Hantepe Mahallesi yakınlarından geçen Dicle Nehri’nde su seviyesinin düşük olduğu alanda piknik yapan aralarında çocukların da olduğu 16 kişi, suların yükselmesiyle mahsur kaldı. İBölgeye AFAD, jandarma ve sağlık ekipleri sevk edildi. Ekipler, 16 kişiyi bot yardımıyla güvenli alana çıkardı. Sakarya’nın Akyazı ilçesinde ise dereler taştı; yüksek kesimlerde bazı bölgelerde heyelanlar meydana geldi. Karasu ve Kocaali ilçelerinde oluşan kirlilik ve dalgalar nedeniyle denize girilmesi yasaklandı. Ayrıca Bolu’nun Mengen ilçesinde de dereler taştı. Suyla kaplanan Mengen-Pazarköy karayolunun 14’üncü kilometresi trafiğe kapatıldı. Öte yandan İçişleri Bakanı Ali Yerlikaya Bartın’da incelemelerde bulundu. Yerlikaya, “Doğu Karadeniz’de sel riski sürüyor. Giresun, Trabzon, Rize ve Artvinliler tedbirli olsunlar " dedi. AFAD da Artvin, Bartın, Bolu, Düzce, Giresun, Kastamonu, Karabük, Ordu, Rize, Samsun, Sinop, Trabzon, Zonguldak için  de "turuncu kod"la yağış uyarısı verdi. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, Bartın ve Zonguldak’taki sel felaketine ilişkin "Hastanelere ulaşan 4 yaralıdan 2’sinin tedavisi devam ediyor" dedi.

YAĞIŞLAR ŞİDDETİNİ ARTIRACAK

Boğaziçi Üniversitesi İklim Politikaları Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Levent Kurnaz, şunları söyledi: “Yaşanan her sel felaketinde iki tane faktörün toplamı felaketi getirir. Bunlardan bir tanesi insan faktörü. Yanlış yere ev, köprü yapmamız altyapı yetersizliğinin çok daha üstünde hatalar. Diğeri ise yağışlar. Normal ölçülerin çok daha üstünde geliyor. İkisinin bileşkesi olarak bu felaketleri yaşıyoruz. Bundan sonra yağışlar böyle devam edecek. Hatta daha da şiddetlenecek. İklim değişikliği ile tüm bu olaylar (sıcak hava dalgaları, yağışlar) şiddetini, sıklığını artırıyor ve görüldüğü alanları genişletiyor. İklim değişikliği bu üç olayı birleştiriyor."

HAVA SICAKLIĞI YÜKSELİYOR

Boğaziçi Üniversitesi İklim Değişikliği ve Politikaları Uygulama ve Araştırma Merkezi Yönetim Kurulu Üyesi Prof. Dr. Murat Türkeş “Küresel yüzey sıcaklıkları artıyor. Sıcaklıkların artmasının fiziki coğrafyaya etkileri var. Fakat bir de iklimin kendi içinde süreçleri var” dedi. Atmosferin ısınmasıyla buharlaşmanın da artığını söyleyen Türkeş, şöyle devam etti: “Isınan hava kütlesi daha fazla su buharı tutuyor. Bu da yağış getiriyor. Ne yazık ki bu durum kuvvetli yağışlara bağlı seller ve su baskınlarıyla sonuçlanıyor. Dünya ısındıkça, buharlaşma artıkça yağışların büyük bir bölümü de bizi bekliyor. Sıcaklıklardaki artış eğilimi devam ederse buharlaşma da artarsa yağışlar bundan sonra özellikle yılın sıcak döneminde ‘aşırı yağış’ olma eğilimini gösterecek. Kentler açısından altyapı sistemleri, kentlerdeki derelerin akarsu, yatakların yok edilmesi ya da var olana akarsuların beton kanalların içine alınması ne yazık ki kentlerimizde afetlere yol açıyor. Seller, kentsel su baskınları önümüzdeki dönemde etkili olacak gibi duruyor.” İklim krizine karşı alınabilecek önlemlerden de bahseden Türkeş, şunları söyledi:

•Kentin altyapısı hava koşullarına göre yeniden düzenlenmeli

•Var olan kanalizasyon sistemi kuvvetlendirilmeli.

•Kentte yok edilen doğal akarsu ağı yeniden canlandırılmalı