İktidar 1,8 milyon kişiyi tehlikeye attı

İsmail ARI

Maraş merkezli depremlerin ardından gözler megakent İstanbul’daki yapıların durumuna çevrildi. Uzmanlar İstanbul’daki binaların yüzde 70’inin ya acilen dönüştürülmesi ya da güçlendirilmesi gerektiğini belirtiyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) iştiraki İstanbul Konut İmar Plan Sanayi ve Ticaret A.Ş. (KİPTAŞ) Genel Müdürü Ali Kurt BirGün’ün sorularını yanıtladı.

Konut krizinden kentsel dönüşüm çalışmalarına dair birçok konuda önemli açıklamalarda bulunan Kurt, “İstanbul’a baktığımda çok acı bir tablo görüyorum. Hâlâ bu kentin yüzde 70’i potansiyel risk altındaki yapılarla dolu” dedi. AKP döneminde KİTAŞ’ın batırıldığı, İBB Meclisi’nde Cumhur İttifakı tarafından KİPTAŞ’ın çalışmalarının engellendiğini belirten Kurt, konut krizinin daha fazla konut yapılarak çözülemeyeceğini vurguladı.

YÜZDE 70’İ RİSKLİ

6 Şubat’ta büyük bir deprem felaketi yaşadık ve siz de önemli bir kurumun başındasınız. İstanbul’a baktığınızda nasıl bir tablo görüyorsunuz?   

Her an olabilecek bir Marmara depremini bekliyoruz. Böyle büyük bir kentte, çok dar bir coğrafyada, bu kadar büyük bir nüfusun olduğu bir kentte böyle bir depremle karşı karşıya kalırsak büyük bir felaket yaşayabiliriz.

Elinizde İstanbul’a dair nasıl veriler var? Kaç riskli yapı var? Kaç binanın acilen yıkılması lazım?

İstanbul’daki yapı stokunun yüzde 70’i 2000 yılı öncesi yapılmış. Bu şu anlamada önemli bir veri, bir kere 1999 yılında bir deprem yaşadılar. Yapı yönetmeliği, şu anki mevzuatın çok daha gerisindeyken yapılan yapılar bunlar. Biz İstanbul Yenileniyor projemizde vatandaşa tek bir şart sunduk. ‘Uzlaşın, gelin. İnşaat maliyetleri üzerinden yapılarınızı yenileriz’ dedik. Şeffaf bir sistem sunduk. Çok basit bir sistem, finansal ve hukuksal garantörü KİPTAŞ şirketi. Projenin yarım kalma ihtimali yok. Gerçekten Türkiye’nin yakın gelecekteki dönüşüm modeli olacak bu. İstanbul’un 39 ilçesinden talep aldık.

490 binin üzerinde riskli yapının olduğunu gösteriyor veriler. Kentteki 1,8 milyondan fazla insan bu evlerde yaşıyor.

TABLO ÇOK RİSKLİ

En az 1,8 milyon İstanbullunun hayatı ve canı tehlikede yani…

Kesinlikle… Şu ana kadar, üç buçuk yılda 12 farklı bölgede bin 827 bağımsız birimi yıktık. Bu KİPTAŞ tarihinde yıkılanların sayısından fazla. Bizim yıkım görüntülerine bakın, bir kepçe darbesiyle yıkılan yapılarla dolu. İstanbul’daki tablo çok ama çok riskli.

Merkezi yönetime, ‘gelin birlikte yenileyelim’ diye çağrıda bulunduk. KİPTAŞ, Büyükşehir Belediyesi ve ilçe belediyeleri bunun altında kalkamaz. Daha sonra merkezi hükumet aynı sistemi uygulamaya başladı. ‘Bize hamilik yapın, elimizden tutun’ dedik. Fakat vatandaşın canı söz konusuyken maalesef aynı masa etrafında toplanamıyoruz. Bu çok acı bir tablo.

Şu anda 17 farklı bölgede bin 46 bağımsız birimi daha yıkacağız. Bu rakamlar büyük resme batığınızda az. Ancak 25 yılda yıkılandan daha fazlasını biz üç buçuk yılda yıkmışız. Demek ki dert etmişiz bu işi. Vatandaş uzlaşırsa biz çözüm üretiyoruz. Bazı bölgelerimizde 10 bin TL’nin üzerimde kira yardımı ve 25 bin TL’nin üzerinde taşınma yardımı veriyoruz ama bazen yine de uzlaşamıyoruz. Daha fazlasını isteyen vatandaşlarımız oluyor.

İstanbul Yenileniyor projesi en fazla İstanbul’un hangi bölgelerinden başvuru yapılıyor? 

Şu anki başvuru sayımız 25 bin 911. Bunun karşılığı ise 496 bin 462 bağımsız birim. Bahçelievler, Güngören, Küçükçekmece, Kadıköy ve Kartal gibi bölgelerden çok başvuru var.

Binaları güçlendirmek için de bir çalışma yapıyorsunuz…

6 Şubat’taki deprem bizim için büyük bir travma yarattı. Depremin ikinci günü gittik, bölgeyi gördük.  Bilim insanlarımızla oturduk, yıkımın sebeplerini onlardan da dinledik. Güçlendirmeyi de yaygınlaştırarak kentleri depreme hazırlayabileceğimiz yönünde bir fikir çıktı. Hem daha hızlı hem de maliyeti düşük. Yaygınlaştırılması halinde kentleri biraz daha depreme hazırlayabiliriz dedik. Başkanımız da talimat verdi. Riskli yapıların yenilenmesinde olduğu gibi KİPTAŞ güçlendirmede de ön alacak dedi. Binalarını güçlendirmek için şu ana kadar sistemimize bin 426 kişi başvuru yapıldı.

REKOR BAŞVURU YAPILDI

Sosyal konut projelerinizde de çok fazla başvuru oldu.

Birinci önceliğimiz deprem oldu, ikinci önceliğimiz ise sosyal konut. Çok hızlı sosyal konut proje atılımına girdik. 4 farklı bölgede temel attık, talep topladık ve anahtarları teslim ettik. 2 bin 90 bağımsız birimden oluşan konut projesi yaptık 241 binin üzerinden başvuru aldık. Türkiye’de sabit taksitle tek konut üreten kurum KİPTAŞ. Tuzla’da 3 bin TL, Silivri’de 2 bin 100 TL taksit ödüyor yurttaşlarımız. Bu çok önemli bir şey. Kamuya da dedik siz de sabit taksitle yapın dedik. Kamu bankaları bize de vatandaşa da projelerimiz için 1 TL dahi kredi kullandırmıyor. Geçmişte KİPTAŞ, TOKİ’den daha etkin bir kurumdu. İstediği planı değiştiriyordu, satıyordu. Bu dönemde İBB Meclisi benim elimdeki yerleri plansız hale getirdi.

Konut krizini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Türkiye’de gayrimenkul en güvenli yatırım aracı olarak kullanıldı. Son 20 yılda özellikle sisteme sürekli bu pompalandı. Mesela sizin bir daireniz var ve kira alıyorsunuz buradan. Aldığınız kira ile geçiniyorsunuz. Enflasyon arttığında ne yapıyorsunuz, kiraya zam yapıyorsunuz. İstanbul gibi kentlerdeki boş ve sağlam yapı stoku kamu otoritesi tarafından hızlıca kiralanmalı. Çok ev yaprak kiraları düşüremeyiz.

KİPTAŞ’I BATIRDILAR

Siz KİPTAŞ’ı devraldığınızda durumu neydi? Geçmiş dönemde KİPTAŞ üzerinden neler yapıldı?

Net bir şekilde söylüyorum, biz batık bir KİPTAŞ devraldık. 1,2 milyar TL borcu vardı. Vergi Dairesi haciz göndermesin diye genel müdürlük binamızı ipotek ettirmek zorunda kaldık. Biz göreve gelmeden bir yıl önce, yaklaşık 320 milyon TL’ye bir arsa satın alınıyor ve hâlâ arsa sahibine borç var. 80 milyon TL’sini de biz ödedik ve apar topar plansız hale getirdiler. Yani hem plansız hale getirdiler hem borcunu bize ödettiler. KİPTAŞ’ın o dönem başında olan kişi şimdi bir ilçenin belediye başkanı ve bu karara el kaldırdı. "O zaman neden aldın? Borcunu bize neden ödettin?" dedim kendisine.