İktidar ve şirket İliç’i zehirleyerek büyüttü

Gökay Başcan / İliç İzlenim 

İliç, çok uluslu bir küresel madencilik şirketinin koca bir ilçeyi ve de kenti nasıl “esir” aldığının en çarpıcı örneklerinden. Ahtapotun kolları gibi her yanı saran Anagold, dünyanın pek çok yerinde uyguladığı taktikleri burada da hayata geçirirken her türlü yola başvurmuş. 

Son 3 gündür her yerde İliçlilerin madenden memnun olduğu konuşuluyor. Evet kentin önemli bir nüfusu madende çalışıyor. Kentin göç almasındaki en büyük etken de maden. Ancak kazın ayağı tam da öyle değil. Kentte adeta devlet ve şirket eliyle 'rıza üretimi' yapılmış. Bölge halkı madene mecbur bırakılmış. 

Madenci şirket önce toprakları aldı, sonra kenti. Suçu büyüdükçe, zehri arttıkça kente, kentte yaşayanlara daha çok para harcadı. Projenin yapımına başlandığı yıl 2009'da bölge halkına madenin, tarım ve hayvancılıkla geçinen, Erzincan tulumunun ünlü olduğu bir kente zarar vermeyeceği anlatıldı. Sonra yurtdışı gezileri düzenlendi, 'madenlerin mükemmeliği' anlatıldı. Bazı gazeteciler de madenci şirketin nimetlerinden yararlandı. Yurtdışındaki altın madenleri gezdirildi, tatil yaptırıldı. 

MECBUR BIRAKILDI 

İlçede siyanür ve çeşitli tehlikeli kimyasalların kullanımı arttıkça hayvancılık, arıcılık, tarım da bitme noktasına geldi. Tarımdan ve hayvancılıktan uzaklaşan bölge halkı, gelen göçlerle birlikte madende çalışılmaya mecbur bırakıldı. Tabi, kenti zehirleyen şirket, kazandığının yanında devede kulak kalan yatırımlar yapmayı da ihmal etmedi. Okuldan camiye, takım sponsorluğundan, kültürel etkinliklere kadar. İliç artık Anagold ile anılır oldu. 

Tüm bu yaşanan sürecin sonucunda Anagold'u ve Çöpler Altın Madeni kentin gözünde tam da istenilen konuma oturdu. Ta ki kapasite artışlarına kadar. Ülkenin en büyük maden tesisi olan Çöpler'de peş peşe kapasite artışları yaşandı. Kapasite artışlarıyla birlikte riskin ve tehlikenin arttığı tepki gösterenler tarafından yüksek sesle dile getirilmeye başlansa da bu kez işçiler arasında da konuşulmaya başlandı. Bir işçinin anlatımına göre çöken liç yığınındaki yarılmalar 2 yıl önce başladı. Bu yarıklar pasayla kapatıldı ancak üzerine daha çok liç sererek siyanürlü topraktan oluşan dağı her geçen gün büyüttüler. İliç'te geçirdiğimiz üç günde kahvehanede yüzümüzü kime çevirsek 'kapasite artırımına' dikkat çekti. 

Kentte, bugünleri öngören, madenin denetimlerinin sıkılaştırılması hatta kapatılması için mücadele eden isimler de var. Yıllardır direnen Sedat Cezayirlioğlu, Eşref Demir gibi isimler yalnız kalmalarına rağmen madenin bölgede yıllar içerisinde yarattığı kirliliği topluma anlatmaya çalıştı.  Ancak iktidar ve şirket eliyle marjinalleştirilen bu kişiler İliç'in dışına itilmeye, itibarsızlaştırılmaya çalışıldı. İşçiler tüm kentin de yakından tanıdığı bu isimler hakkında, "Bu insanlara adeta kentte ambargo uygulattılar, işsiz bıraktılar. Ekmekleriyle oynayarak sindirmeye çalıştılar" diyor. 

MENZİL'İN NE İŞİ VAR? 

Madene karşı direnen Sedat Cezayirlioğlu, ikinci gün gözaltına alınırken Menzil Tarikatı'na bağlı Beşir Derneği kentte hazır bekliyor. Deprem sürecinde kamu kurumu gibi hareket eden tarikatçılar, gazetecilerin girişlerinin engellenmeye çalışıldığı, TMMOB’nin, TTB’nin KESK’in alınmadığı maden girişine çadır kurdu. 

İKTİDAR ÖNÜNÜ AÇTI 

Çevre ilçelere göre ‘gelişen, büyüyen’ İliç, bir taraftan da her geçen gün daha çok zehirlendi. Şirketin iktidarla kurduğu ilişki ve ortaklık ise tüm bu suçların üstünü örtmeye yetti. Enerji Bakanlığı döneminden önce Berat Albayrak’ın CEO’luğunu yaptığı Çalık Holding, madenin yüzde 20’sine sahip oldu. İktidarın talimatıyla ‘hayırseverliğe’ soyunan şirket Erzincanspor’a da sponsor oldu. Sponsorluğun Binali Yıldırım’ın talimatıyla yapıldığı öğrenildi. 2020’de yapılan sponsorluk iyileştirme protokolü imzalama töreninde Binali Yıldırım’ın yanı sıra AKP’li vekil Süleyman Karaman da yer aldı. 

Şirket bununla da sınırlı kalmadı. Mühendislik Fakültesi binasına yapılan olan laboratuvar yapımını üstlendi. Bunun da yine Binali Yıldırım’ın teşvikiyle olduğu ifade edildi. Yıldırım ve Karaman bu protokolün imza töreninde de yer aldılar. Şirket üniversiteye ayrıca malzeme bağışları da yaptı. 

Anagold Madencilik tarafından İliç Kaymakamlığı ve İliç Belediyesi için de alınan araç ekip hizmetleri alındı. Süleyman Karaman bunun da töreninde yer aldı. 

Süleyman Karaman 2022’de Meclis’te yaptığı bir konuşmada da şirketi savunan ifadelerde bulunmuştu. Binali Yıldırım ise “Madenin ciddi anlamda İliç’e desteği var” ifadelerini kullanmıştı.