İktidar yurttaşa sırt çevirdi

Hazırlayan: Mehmet Emin Kurnaz

Martın başında ilk resmi koronavirüs vakasının açıklanmasının ardından 2020’nin siyasi atmosferi pandemi, ekonomik kriz, zaman zaman kendini hatırlatan deprem gerçeği ve dış politikada yalnızlık üzerinde şekillendi. Artan yönetim krizine çare üretemeyen AKP-MHP bloku, toplumun hemen her kesimi üzerinde baskısını artırdı. Sosyal medya yasaklarından, bekçilere dek otoriter yapının güçlendirmesine dönük adımlar atıldı. Muhalefeti bölmeyi hedefleyen iktidar, başta HDP’yi kriminalize etmek üzere bulduğu hiçbir fırsatı kaçırmadı. Meslek örgütleri ve baroları bölme planını devreye soktu. MHP’nin ısrarıyla adli mahkumlar tahliye edilirken, güvenlik soruşturması, derneklerin kapatılması gibi pek çok yasa Meclis’te görüşüldü.

Deprem araştırma komisyonu teklifinden, esnafa yardım talebine dek pek çok önerge AKP ve MHP oylarıyla reddedildi. Meclis, Saray’da alınan kararların onaylanması işlevi gören mekanizma özelliğini iyice pekiştirdi. Bakanlar, muhalefetin yüzlerce soru önergesini yanıtlama gereği bile duymadı. İktidar kanadında yaşanan yolsuzluklar Sayıştay raporlarına yansırken, Meclis’te 2021 Yılı Bütçe görüşmeleri de krizin yükünü bütünüyle yurttaşın sırtına yükleyecek kararlarla geride bırakıldı. Esnaf, kimi zaman denetime gelen valilere, kimi zaman bizzat Cumhurbaşkanı Erdoğan’a “açız geçinemiyoruz” dese de Saray, halka bütünüyle sırtını döndü.

Dış politikaya ise giderek derinleşen Doğu Akdeniz krizi, AB ve ABD ile yaşanan gerilimler damga vurdu. AB, Türkiye’ye yönelik aşamalı yaptırım kararları alırken, ABD ise Rusya’dan alınan S-400’lere karşı yaptırım kartını masaya sürdü. ABD seçimlerini Başkan Trump’ın kaybetmesinin ardından yeni Başkan Biden eksenli politika yenileme çabaları önümüzdeki dönem siyasetin de sınır hatlarını belirleyecek. Cumhurbaşkanı Erdoğan, kimi zaman sert söylemlere girişse de ‘hukuk ve demokraside reform’ söylemi ile Batı’ya ‘yeni sayfa açma’ mesajı vermeyi de ihmal etmedi.

Tüm bu gelişmeler yaşanırken iktidar bloku içindeki çatlaklar da derinleşti. İçişleri Bakanı Süleyman Soylu’nun istifa girişimi reddedilirken, Damat Berat Albayrak ile iplerin koptuğu görüldü. Yargıdaki atamalardan Pelikan grubuna, ittifak ortağı MHP Lideri Devlet Bahçeli’den Erdoğan’ın reform çağrısıyla heyecanlanıp istifa etmek zorunda kalan Bülent Arınç’a dek içeride kopan fırtınalarla dolu bir yıl geride kaldı.

2020’nin Türkiye siyasi atmosferinde hafızalara kazınan belli başlı gelişmelerini ise şöyle derledik:

***

‘Savunma yürüyüşü’ barikatı aştı

80 ilin baro başkanı bulundukları ilden Ankara’ya “Savunma Yürüyüşü” gerçekleştirdi. TBB Başkanı Metin Feyzioğlu, korteje alınmadı. Direnen baro başkanları ve avukatlar, kendilerini ziyaret etmek için gelen Feyizoğlu’na sırtlarını döndü. Ankara önlerinde polisin tüm engelleme girişimlerine karşı direnen baro başkanları ve avukatlar Ankara’ya girmeyi başardı. İçişleri Bakanlığı, baroların genel kurullarını pandemi bahanesiyle erteledi. Baroları bölen teklifin yasalaşmasının üzerinden yaklaşık 40 gün geçtikten sonra İstanbul’da paralel baro kurma girişiminin başlatıldığı açıklandı.

İktidar, en büyük mesaisini yargıyı bölmek için harcadı. Türkiye Barolar Birliği’nin (TBB) yapısını ve seçim sistemini değiştiren AKP, iki bin üyenin bir araya gelmesi ile bir kentte birden fazla baro kurulmasına olanak sağladı. Baro başkanlarının Ankara’ya yürüyüşü ve oturma eylemlerine neden olan teklifin görüşmeleri sırasında hiçbir baro başkanı Meclis’e alınmadı. Teklife önce karşı çıkan ve desteklemediklerini bildiren TBB Başkanı Metin Feyzioğlu, teklifin yasalaşmasının ardından bunun dünyada bir ilk olduğunu söyleyerek “Faydalı bir iş yapıldığını” iddia etti.

***

5 maskeyi dağıtamadılar

Hükümet, 50’nin üzerinde ülkeye ‘Cumhurbaşkanlığı forsu’ bulunan tıbbi yardım kolileri göndermekle övünürken yurttaşa 5 maskeyi dağıtamadı. Açıklanan destek paketi ise tam bir fiyasko oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yardım için IBAN vermesi de günlerce konuşuldu.

***

Üç ismin milletvekilliği düşürüldü

Cezaları onanan CHP İstanbul Milletvekili Enis Berberoğlu ile HDP Diyarbakır Milletvekili Musa Farisoğlulları ve Hakkari Milletvekili Leyla Güven’in TBMM Genel Kurulu’nda milletvekillikleri düşürüldü. Genel Kurul’da yaşanan bu gelişmeyle 27. dönemde ilk kez milletvekilliği düşürülmüş oldu. CHPli ve HDP’li milletvekilleri sıra kapaklarına vurarak slogan attı. Muhalefet yaşananları “Parlamentoya darbe” olarak yorumladı.

***

Ankara’ya ‘demokrasi yürüyüşü’

HDP, Leyla Güven ve Musa Farisoğulları’nın milletvekilliklerinin düşürülmesinin ardından Edirne ve Hakkari’den Ankara’ya ‘Demokrasi Yürüyüşü’ başlattı. Yürüyüşün Edirne kolunda Eş Genel Başkan Pervin Buldan, Hakkari kolunda ise Eş Genel Başkan Mithat Sancar yer aldı. HDP heyeti pandemi bahanesiyle birçok ilde yasak ve engellerle karşılaştı. Yürüyüş, Meclis’te yapılan açıklama ile son buldu.

***

Kayyum atamaları devam etti

31 Mart yerel seçimlerinde 65 belediye kazanan HDP’de bir yıl içinde 48 belediyeye kayyum atandı. 6 belediye başkanının mazbatası seçimlerin hemen ardından KHK gerekçesi ile gasp edildi. 4 belediye başkanının ihraç ya da istifa yoluyla ayrıldığı HDP’de ittifakla seçilen 1 belediye başkanı da kendi partisine geçti. HDP’nin 65 belediyesinden elinde 4’ü ilçe 2’si belde olmak üzere 6 belediye kaldı.

***

AİHM’den Demirtaş kararı

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi, eski HDP Eş Genel Başkanı Selahattin Demirtaş hakkında 2018’de verdiği hak ihlali kararını daha da sertleştirdi, derhal tahliye çağrısında bulundu. Kararda, “Tutukluluk hukuki değil siyasi gerekçelere dayanıyor” denildi. Kendisi de daha önce AİHM’ye üç kere başvurup Başbakan olduktan sonra davaları geri çeken Cumhurbaşkanı Erdoğan, “AİHM kararları bizi bağlamaz” dedi.

***

Çete lideri tehdit etti Bahçeli sahip çıktı

Organize suç örgütü lideri Alaattin Çakıcı, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nu ağır ifadelerle tehdit etti. Kılıçdaroğlu’nun grup toplantısında kendisini ima ederek “mafya” dediğini belirten Çakıcı, Twitter hesabı üzerinden paylaştığı yazılı açıklamasında, CHP liderine “Akıllı ol”, “Vatan hainleri ile Bahçeli’yi bir kefeye koyarsan hayatının hatasını yaparsın”, “kazığa oturturum” gibi tehdit ve hakaret içerikli ifadelerle seslendi. MHP Lideri Bahçeli ise Çakıcı’ya “dava arkadaşım” diyerek sahip çıktı. Çakıcı, tehditlerin ardından savcılığa verdiği ifadede ise çark ederek yanlış anlaşıldığını savundu.

Doğu Akdeniz’de tansiyon düşmedi

Türkiye’nin Doğu Akdeniz’de doğalgaz ve petrol arama faaliyetlerinin başta Yunanistan ve Güney Kıbrıs olmak üzere AB ülkeleriyle neden olduğu gerilim 2020 yılı boyunca devam etti. Bölgede taraflardan karşılıklı NAVTEX açıklamaları gelirken, uzlaşma bir türlü sağlanamadı. Geçtiğimiz günlerde gerçekleşen AB Liderler Zirvesi’nden ise Türkiye’ye yönelik aşamalı yaptırım kararları çıktı.

***

Kıbrıs’a da el attılar

Ankara, Kuzey Kıbrıs seçimlerine de el attı. Mevcut Cumhurbaşkanı Mustafa Akıncı’ya karşı Başbakan ve Ulusal Birlik Partisinin (UBP) adayı Ersin Tatar desteklendi. Tatar’ın kazandığı seçimler, halkın sandık başına gitmesine birkaç gün kala Kapalı Maraş’ın kısmen açılmasına ilişkin tartışmaların gölgesinde yapıldı. Ekim ayı başında Başbakan Ersin Tatar’ın Erdoğan ile yaptığı görüşme sonrasında Kapalı Maraş’ın kıyı şeridinin kamuya açılması ülkede siyasi krize de neden oldu.

***

ABD’den S-400 yaptırımları

ABD, Rusya’dan S-400 sistemlerinin alımı nedeniyle Türkiye’ye bazı yaptırımlar uygulama kararı aldı. ABD Hazine Bakanlığı’nın açıkladığı yaptırımlara göre, Savunma Sanayi Başkanlığı’nın ABD’den ihracat lisansı alamayacağı ve ABD’li ve uluslararası finans kuruluşlarından kredi temin edemeyeceği belirtildi.

***

AYM’de ışık polemiği yaşandı

İstanbul 14. Ağır Ceza Mahkemesi, Enis Berberoğlu hakkında verilen ‘yeniden yargılama’ kararını tanımadı. AYM Üyesi Engin Yıldırım, sosyal medya hesabından ‘ışıklar yanıyor’ mesajını paylaştı. Yıldırım’ın paylaşımının ardından İçişleri Bakanlığı’nın resmi Twitter hesabından yapılan paylaşımda, Bakanlığın fotoğrafı paylaşılarak, “Işıklarımız hiç sönmüyor” ifadesine yer verildi.

***

Asrın yolsuzluk dosyası açıklandı

Ankara Büyükşehir Belediye (ABB) Meclisi’nin Aralık ayı ilk toplantısı, ABB Meclisi’nin AKP’li üyeleri salondan ayrılınca yeter sayı olmadığı gerekçesiyle ertelendi. Asrın yolsuzluk dosyasını açan Belediye Başkanı Mansur Yavaş, son 10 yılda adrese teslim ihalelerin savcılığa bildirildiğini belirtti. Yavaş, “Sadece altı suç duyurusuna konu olan harcamalar toplamı 2,8 milyar; 40 suç duyurusunun toplam kamuya bedeli ise 3 milyar TL” dedi. İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu da ikinci yolsuzluk dosyasını açıkladı. İBB Teftiş Kurulu, 2016’da yapılan yeşil alan ihalesinde belediyenin 2.5 milyon lira zarara uğratıldığını belirledi. 4 eski yönetici için soruşturma açılmasını istedi. Valilik, izin vermedi.

***

Fidan AYM başkanlığına doğru

Yargıtay’a atanan İstanbul Cumhuriyet Başsavcısı İrfan Fidan’ın, bir sonraki durağının Anayasa Mahkemesi olduğu ortaya çıktı. Fidan’ın aday olabilmesi için ertelendiği iddia edilen AYM üyeliği seçimlerinin gerçekleşmesinin ardından Fidan, en çok oy alan isimler arasına girdi. Muhalefet, operasyon sonucu Yargıtay üyelerinin talimatla oy kullandığını iddia etti.

***

Meclis bin 177 lirayı reva gördü

AKP’nin salgından zarar gören halk için yaptığı tek şey bin 177 liralık nakit desteği sağlamak oldu. Pandemi koşullarında ilk olarak nisan ayının ortasına kadar mesai yapan TBMM’de torba teklifle iktidarın “ekonomik önlemleri” hayata geçirildi. Yurttaşlar bin 177 TL ile yaşamak zorunda bırakılırken, salgınla başa çıkmasını sağlayacak hiçbir düzenleme hayata geçirilmedi.

***

Bekçilere geniş yetki

Haziran ayının ortasına kadar salgın izni yapan TBMM, tatilden sonra yine Anayasa’ya aykırı olduğu ifade edilen düzenlemelere ağırlık verdi. İlk olarak iktidarın alternatif kolluk kuvveti olan bekçilere geniş yetkiler verildi. Bekçiler, toplumsal olaylara müdahale etme, araç ve üst arama, kimlik sorma, silah taşıma yetkileriyle donatıldı.

***

Yardım paralarına bile el koydular

iktidarın yoksulluğa mahkûm ettiği milyonlara destek için CHP’li belediyeler imkânlarını seferber etti. Kampanyalar başlattı. Bu hesaplarda çok kısa sürede, 15 milyon 250 bin lira civarında bağış toplandı. İktidar, belediyelerin banka hesaplarını bloke ederken, yardım paralarına el koydu. CHP Genel Başkan Yardımcısı Seyit Torun, “Bu siyasi hazımsızlık hali, en büyük zararı millete veriyor” dedi.

***

Süleyman Soylu’dan istifa bilmecesi

10 Nisan Cuma gecesi, iki saat kala ilan edilen haftasonu sokağa çıkma yasağının ardından on binlerce kişinin marketlere hücum etmesi üzerine yaşanan izdiham görüntüleri nedeniyle İçişleri Bakanı Süleyman Soylu istifa ettiğini duyurdu. Soylu’nun istifa kararı Erdoğan tarafından kabul edilmezken istifa, Soylu’nun iktidar içinde yerini sağlamlaştırma hamlesi olarak değerlendirildi.

***

Ayhan Bilgen tutuklandı

Kars Belediyesi Eş Başkanı Ayhan Bilgen İçişleri Bakanlığı tarafından görevden alınıp tutuklandı. Bilgen, gözaltındayken mesaj göndererek “Gözaltı sürem bitene kadar kayyım atanmamış olursa Belediye Başkanlığı görevimden istifa edeceğim” demişti. Bilgen’in yerine Kars Valisi Türker Öksüz kayyum olarak atandı. Kayyumu protesto edenlere polis müdahale etti. Öksüz, ilk iş olarak belediye önünde şükür namazı kıldı.

***

90 bin adli mahkûma tahliye

İktidar, salgını fırsat bilerek ortağı MHP’nin de isteğiyle adli mahkumlara “af” getirdi. Bu düzenlemenin yasalaşmasıyla aralarında mafya lideri Alaattin Çakıcı’nın yanı sıra uyuşturucu suçlularının ve cinsel suçluların da bulunduğu yaklaşık 90 bin adli mahkum tahliye edildi. Gazeteciler, siyasi mahkûmlar ve düşünce suçluları ise salgına karşı cezaevinde tutulmaya devam edildi.

***

SOL Parti’den ‘Değiştirelim’ kampanyası

SOL Parti, ilk olağan konferansını Ankara’da topladı. Partiden yapılan açıklamada, “Bu karanlık ortamda toplanan Konferansımız ülkemizin siyasal İslamcı bu kuşatmadan çıkış yolunu tartışarak, SOL Parti’nin mücadele programını ve hedeflerini belirleyecek” denildi. Halkın acil sorunlarına çözüm bulmak amacıyla, “Değiştirelim” başlığıyla yeni bir siyasi kampanya da başlatan SOL Parti “Tüm ilericiler olarak bize düşen, ülkemizin üstündeki karanlıktan, ülkemizi kurtaracak sol bir çıkış yolunu yaratacağız” vurgusu yaparak birçok ilde faaliyetler yürüttü.

***

Ali Babacan DEVA’yı kurdu

AKP’den ayrılan Ali Babacan liderliğinde Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA) mart ayı başında resmen kuruldu. Partinin Genel Sekreterliğini eski Adalet Bakanı Sadullah Ergin üstlenirken, teşkilatlardan eski AKP’li bakan Nihat Ergün sorumlu oldu. Mustafa Yeneroğlu da partinin Hukuk ve Adalet Politikaları Başkanı seçildi.

***

İnce, ‘memleket hareketi’ başlattı

Eski CHP Yalova milletvekili ve partinin 2018’deki Cumhurbaşkanı adayı Muharrem İnce, “Bin Günde Memleket Hareketi”ni, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundaki en önemli kilometre taşlarından Sivas Kongresi’nin 101. yılında Sivas’tan yola çıkarak başlattı.

***

Bir parti de Sarıgül’den

Türkiye Değişim Hareketi isimli hareketin başındaki Mustafa Sarıgül, Türkiye Değişim Partisi’ni kurdu. Genel Merkez açılışı, törenle gerçekleştirildi. Sarıgül, partisinin Atatürk ilkelerine bağlı demokratik kitle partisi olacağını iddia etti.

***

Arınç YİK’ten istifasını duyurdu

Kötü gidişata çözüm bulamayan Erdoğan, ‘hukuk ve demokraside reform’ çıkışı yaptı. Bu çıkışın ardından Yüksek İstişare Kurulu Üyesi Bülent Arınç, cezaevinde bulunan Osman Kavala ve Selahattin Demirtaş’ın tutuksuz yargılanması gerektiğini söyleyince Cumhur İttifakı’ndan aldığı tepkiler sonucu istifa etti.