İliç ne ilk ne de son olacak

Gökay BAŞÇAN

Erzincan’ın İliç ilçesindeki Çöpler Altın Madeni’nde yaşanan felaket, eski ‘kazaları’ akıllara getirdi. Uzmanların uyarılarına rağmen denetlenmeyen madenler insan sağlığını ve doğayı her geçen gün daha çok tehdit ediyor. Ormanları maden şirketlerine peşkeş çeken AKP iktidarı, ülkeyi çorak bir araziye çevirmekte kararlı. Madenleri ayrıştırmada kullanılan siyanür ve sülfürik asit gibi kimyasallar da tarım arazileri ile sulara karışarak kanser saçıyor.

Uzmanların uyarılarına göre, madenlerdeki denetim her geçen gün azalırken niteliği de ortadan kalkıyor. MAPEG’in verilerine göre, 2019 yılında 8 bin 602 kez yapılan denetim, 2020’de 5 bin 553’te kaldı. Geçen iki yıllık sürede onlarca maden açılmasına rağmen 2021’de ise sadece 8 bin 129’a yükseldi.

Türk Tabipleri Birliği (TTB)de İliç’te yaşanan felakete ilişkin açıklama yaptı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi: “Madenin tüm bu aşamaları doğa ve insan sağlığı için farklı tehditler içerir. Biyolojik çeşitlilik, tatlı su varlığı ve insan sağlığını tehdit edecek derecede toksik bir kimyasal olan ‘siyanürlü liçleme’ kesinlikle yasaklanmalıdır. Ağır metaller insanlar tarafından ağız, solunum ve deri yolu ile alınır ve çoğu boşaltım yolları ile (böbrek, karaciğer, barsak, akciğer, deri) atılamazlar. Bu nedenle ağır metallerin büyük bir bölümü, organizmada birikirler. Birikim sonucu, yoğunlaşan bu metaller, etkili dozlara ulaştıklarında; endokrin hastalıklar, nörolojik hastalıklar, kanserler, otizm gibi ciddi hastalıklara neden olabilirler.”

AKP hükümeti, 20 yıldır ülkeyi rant ve talan politikalarıyla maden şirketlerine peşkeş çekiyor. Kazdağları’ndan Munzur’a, İznik’ten Murat Dağı’na kadar birçok bölge maden şirketlerinin tehdidi altında. CHP Doğa Hakları’nın araştırmasına göre ülkede 19’u işletme halinde olan 37 tane tesiste siyanür veya sülfürik asit kullanılarak altın, bakır ve gümüş üretimi yapılıyor. Bunun yanı sıra, 27 tane proje kapsamında siyanür veya sülfürik asit kullanılarak bakır ve gümüş madenleri üretiliyor.

CHP Doğa Hakları’nın 2020’de hazırladığı raporda yer alan ve daha sonra yaşanan maden felaketlerini derledik.

SOL PARTİ: MADEN KAPATILMALI

SOL Parti Erzincan İl Örgütü de basın açıklaması yaptı. “İliç kazası bir ilk değildir” denilen açıklamada şöyle dendi: “Olaya dair tüm teknik bilgi ve bilimsel açıklamaları kamuoyundan ve uzmanlarından sakladılar. 20 yıldır bu ülkenin kaynaklarını, doğasını emperyalist şirketlere, kendi çetelerine peşkeş çeke çeke kuruttular. Şimdi de bu felaketin üstünü örtmeye, muhalif sesleri kısmaya çalışmak için çırpınıp duruyorlar. Daha birkaç ay önce kapasite artışı için ÇED olumlu raporu verdikleri projenin bölgede bir felakete yol açmasını normal, geçici ve önemsiz bir durummuş gibi göstererek geçiştirmeye çalışıyorlar. Kâr hırsıyla doğal kaynaklarımızı ‘altın’ tepsi ile şirketlere sunan, yandaşlarını kollayan politikalar üreten, denetim mekanizmalarını lağvedip liyakatsiz atamalar ve kayırmacılıklarla kamu yararına değil ranta dayalı projelerin önünü açan bu zihniyet bir an önce pılını pırtını toplayıp gitmelidir.”

KÜTAHYA
Yetkililere ödül gibi ceza verildi​

Kütahya Gümüşköy’de Yıldızlar SSS Holdinge ait Eti Gümüş A.Ş. işletmelerinin siyanür havuzları için oluşturan setlerin çökmesi üzerine ‘genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması’ açılan davada üç teknik yetkiliye üçer ay hapis cezası verildi.

GÜMÜŞHANE
Balık ölümüne para cezası​

Temmuz 2020’de Gümüşhane Boyluca Köyü’nde sınırları içerisindeki derede yaşanan balık ölümlerinin ardından yapılan incelemede siyanür, bakır ve manganez değerleri kabul edilebilir değerlerin çok üstünde çıktı. Yıldızlar Bakır isimli firmaya 354 bin 20 TL idari para cezası uygulandı.

GÜMÜŞHANE
Siyanür zehri can aldı​

Rıdvan Doruk isimli yurttaş, Gümüşhane Midi Yıldız Bakır Tesisi’nde çalışırken siyanür zehirlenmesi nedeniyle 2018’de yaşamını yitirdi.. Otopsi raporuna rağmen Gümüşhane Cumhuriyet Başsavcılığı kovuşturmaya yer olmadığına karar verdi.

SİVAS
Yüksek oranda arsenik tespit edildi​
Demir Export A.Ş.’ye ait Bakırtepe Altın İşletmesi’nin faaliyetleri nedeniyle, Sivas’ın Kangal ilçesine bağlı Pınargöz Köyü su kaynaklarında, insan sağlığını tehlikeye düşürecek düzeylerde arsenik tespit edilince firma hakkında suç duyurusunda bulunuldu. Davada şirket yetkilileri beraat etti.

NİĞDE
Kimyasala yeni ÇED​

Niğde Ulukışla Tepeköy mevkiinde altın üretim faaliyeti Gümüştaş Madencilik şirketine ait tesisteki atık havuzundan sızan siyanür köyün iç kesimlerine kadar sızarak köy merkezine yakın bir tarlada birikti.

ERZİNCAN
İliç’te felaketler son bulmuyor​

Anagold Madencilik Şirketinin İliç’teki altın madenine taşeron olarak iş yapan Teknokon Endüstri Tesisleri İnşaat ve Montaj A.Ş.’de çalışan işçinin ayağına sülfürik asit döküldü. Son olarak yaşanan felakette ise Çöpler Altın Madeni’nden Fırat Nehri’ne 8 kilogram siyanür sızdı.

ORDU
Fatsa’da kirlilik 3 bin kat fazla​

Fatsa Doğa ve Çevre Koruma Derneğinin Kirlilik Raporu’na göre “2019’da Bahçeler’de altın madeni çevresinde yapılan araştırmalarda, altın madenine yakın çevrelerinde alüminyum değerlerinin uzak yerlere oranla 3 bin kat daha fazla olduğu” tespit edildi.

GİRESUN
4 bin 500 ton atık baraja karıştı

Giresun Şebinkarahisar ilçesi Yedikardeş köyü sınırlarında, Yıldızlar SSS Holding’e ait madencilik şirketinin atık barajındaki iç set, 18 Kasım 2021’de yıkıldı. 4 bin 500 ton atık Darabul Deresi ile taşınarak Kılıçkaya Barajı’na ulaştı. Faaliytten men edilen şirkete 12 milyon 71 bin 949 lira idari ceza uygulandı.