İngiltere'de erken genel seçim hakkında bilinmesi gerekenler

İngiltere'nin ana siyasi partileri 12 Aralık'taki genel seçime hazırlanıyor.

Başbakan Boris Johnson, ısrarla gündeme taşıdığı erken seçim talebini milletvekillerine kabul ettirmeyi başardı.

Muhalefet partileri, AB'nin Brexit'i 31 Ocak'a ertelemesi, böylece anlaşmasız Brexit ihtimalinin ortadan kalkması üzerine 12 Aralık'ta erken seçime gitmeyi kabul etti.

İşte İngiltere'de erken genel seçim ile ilgili bilinmesi gerekenler şöyle:

Seçim neden yapılıyor?

Seçimlerde, İngiltere parlamentosunda kanunları ve politikaları belirleyen 650 milletvekili seçilecek.

Milletvekilleri, Londra merkezli parlamentonun iki meclisinden biri olan Avam Kamarası için seçiliyorlar.

İngiltere neden erken seçime gidiyor?

İngiltere'nin Avrupa Birliği'nden çıkışının oylandığı Brexit referandumun üzerinden neredeyse 3,5 yıl geçti. Ancak parlamentoda Brexit tartışmaları devam ediyor.

Siyasetçiler bölünmüş halde: Bazıları İngiltere'nin AB'den bir an önce ayrılmasını istiyor, başka siyasiler yeni bir referandum yapılmasını talep ediyor, diğerleri ise Brexit'in tamamen iptal edilmesinden yana.

Başbakan Boris Johnson'ın kanun tasarılarını geçirebilmek için yeterli sayıda milletvekili yok. Johnson erken seçimin Muhafazakâr Partili milletvekili sayısını artırmasını, böylece de Brexit'i daha kolay gerçekleştirmeyi umuyor.

Bir sonraki genel seçimlerin 2022'de yapılması planlanıyordu, ancak Johnson erken seçime gidilmesi için birkaç haftadır baskı uyguluyordu. Şimdi muhalefet partileri de erken seçime gidilmesini desteklemeye başladı.

Seçmenlerin beklentileri neler?

Genel seçimlerden önce partilerin manifestolarında ekonomiden savunmaya belirleyecekleri politikalar detaylı bir şekilde ilan ediliyor.

Anketlere göre, İngiliz seçmenlerin öncelikleri son dönemde oldukça değişti.

Ulusal Sağlık Hizmeti (NHS) ve göç, 2015'te seçmenleri en çok endişelendiren konular arasındaydı. Avrupa Birliği ise daha arka planda kalıyordu.

Şimdi ise Brexit, seçmenler için açık ara en önemli mesele.

2017'deki son genel seçimlerde ne oldu?

1922'den beri yapılan tüm seçimleri ya Muhafazakâr ya da İşçi Partisi kazandı.

Her iki parti de 2017'de en fazla oyu olan partiler oldular, ancak hiçbiri çoğunluk hükümeti kurmalarına yetecek kadar oy alamadı.

Muhafazakâr Parti en fazla oyu alan parti oldu ve Kuzey İrlanda merkezli Demokratik Birlik Partisi (DUP) ile ortaklık kurdu.

Seçimlerden beri, Muhafazakârlar da İşçi Partililer de milletvekili kaybetti, Liberal Demokratlar ise milletvekili sayısını artırdı.

Lordlar Kamarası parlamentonun diğer kanadı. Lordlar Kamarası üyeleri seçilmiyor, Başbakan'ın tavsiyesi üzerine Kraliçe tarafından atanıyor.

Anketler seçim sonuçları için ne diyor?

Ülkede yapılan son anketlere göre, dikkate değer milletvekili çıkarma şansı bulunan partilerden Muhafazakar Partinin yüzde 37, İşçi Partisinin yüzde 22, Liberal Demokrat Partinin yüzde 19, Brexit Partisinin yüzde 11 ve SNP'nin yüzde 4 oy alması bekleniyor.

Brexit konusundaki tutumlarına göre, partilerin belirli seçim bölgelerinde tek aday üzerinde anlaşarak taktik iş birliğine gitmesi ihtimali güçlü görülüyor. Taktik iş birliği nedeniyle Brexit karşıtı Yeşil Parti gibi anketlerde yüzde 7 oy almasına karşın, hiçbir bölgede çoğunluğu sağlayamadığı için milletvekili çıkaramayan partilerin önemini artırması gündeme gelebilir.

Anket sonuçlarına göre, sandıktan bir Muhafazakar Parti-Brexit Partisi-DUP koalisyonu çıkması halinde, ülkenin AB'den 31 Ocak'ta ayrılması kesin görülüyor. Kuzey İrlanda sorununun AB'yi tatmin edecek şekilde çözülmesi olasılığı zayıf olduğundan, Brexit'in anlaşmasız şekilde gerçekleşmesi daha güçlü bir ihtimal oluşturuyor.

İşçi Partisi, Liberal Demokrat Parti ve SNP'nin bir koalisyon kurması durumunda ise ülke, yeni bir Brexit referandumuna gidebilir. Ancak bu hükümetin kalıcı olması, partilerin diğer politikalarındaki uyuşmazlık nedeniyle zor olduğundan, referandumu takiben yeni bir erken seçim de gündeme gelebilir.

Partilerin son durumu ne?

Muhafazakar Parti

Johnson liderliğindeki Muhafazakar Parti'nin, seçim kampanyasında parlamentoyu hedef tahtasına koyması bekleniyor. Johnson'ın halkın referandumda aldığı AB'den ayrılma kararının, parlamento tarafından 3 yıl boyunca sabote edildiğini savunacağı öngörülüyor. Ancak bunun, Brexit referandumu sırasında AB'ye karşı İngiliz parlamentosunun egemenliğini savunmasıyla çelişeceğine de işaret ediliyor.

Johnson'ın siyasi ciddiyetten uzak olduğunu ve ciddi sorunlarla mücadele eden İngiliz seçmenin, ülkenin yönetimini sandıkta ona emanet etmeyebileceğini savunanlar da var. Johnson'ın, selefi Theresa May'in AB ile vardığı Brexit anlaşmasını, Kuzey İrlanda'yı İngiltere'den koparacağı gerekçesiyle bloke etmesi ama arkasından kendisinin AB ile benzer bir anlaşmaya imza atması da "güvenilmezliğini" pekiştiriyor.

Başbakan Johnson'ın seçimde katı Brexitçi bir tutum mu alacağı, yoksa AB ile önceki hafta vardığı Brexit anlaşmasını mı öne çıkaracağı ise belirsizliğini koruyor. Johnson'ın katı Brexitçi bir çizgiye oturması halinde, partiyi aşırı sağa sürüklemesi ve ılımlı muhafazakar seçmeni kaybetmesi ihtimali bulunuyor.

İşçi Partisi

Ana muhalefetteki partinin lideri Jeremy Corbyn, "aşırı sol" diye nitelendirilen ekonomi politikasıyla göreve geldiği günden bu yana sağ ağırlıklı İngiliz basınının hedef tahtasında bulunuyor.

2017'de gidilen erken seçimde, tüm anketlerin rakibi Theresa May'in 20 puan gerisinde gösterdiği Corbyn, oy oranını yüzde 30'dan yüzde 40'a çıkarırken, milletvekili sayısını da 30 artırarak 262'ye yükseltmişti.

Corbyn'in yumuşak karnını ise Brexit politikası oluşturuyor. İşçi Partisinin oy deposu konumundaki sanayi şehirlerinde seçmenin ağırlığı Brexit yandaşıyken, Corbyn'e en büyük desteği veren genç seçmen, AB üyeliğinden yana tavır koyuyor. Corbyn'in kendisi de uzun yıllardır AB üyeliği karşıtlığıyla biliniyor.Brexit konusunda çok yakın zamana kadar net bir tutum alamayan Corbyn'in, seçim kampanyasında Brexit konusunda yeni bir referanduma gitme sözü vermesi bekleniyor.

Corbyn'in asıl mesajının ülkedeki yoksullukla mücadele, sağlık ve sosyal güvenlik sisteminin iyileştirilmesi, gelir adaletinin sağlanması, özelleştirme yerine kamulaştırmalara gidilmesi gibi unsurlardan oluşacağı tahmin ediliyor.

İskoç Ulusal Partisi

Avam Kamarasında 35 milletvekiliyle 3. parti konumunda bulunan İskoç Ulusal Partisi (SNP), Brexit karşıtı tutumuyla öne çıkıyor.

İngiltere'nin, 2016 referandumunda yüzde 62 oranında Brexit'e karşı oy kullanan İskoçya'yı peşinden sürükleyerek AB üyeliğinden çıkarmasına itiraz eden SNP, seçim kampanyasını bu mesaj üzerine kuracak.İskoçya'da bölgesel hükümette de bulunan parti, İskoçya'nın İngiltere'den bağımsızlığını kazanması için de kampanya yürütüyor ve bu konuda yeni bir referanduma gitmeyi ana vaatleri arasında tutacak.

Liberal Demokrat Parti

Liberal Demokratlar, tek başına hükümet çoğunluğunu sağlamaları halinde, Brexit sürecini iptal etme sözü veriyor.

Yaklaşık 100 yıldır koalisyonlar dışında iktidara gelemeyen parti, ülkede Brexit'e karşı olan yaklaşık yüzde 50'lik seçmen kitlesinin desteğini almayı amaçlıyor. Ancak 2010-2015'te Muhafazakar Parti ile kurdukları koalisyonun uyguladığı kemer sıkma politikalarının altında imzası bulunan partinin, bunu bütünüyle başarma şansı az görülüyor.

Brexit Partisi

Brexit Partisi, bu yılın başında kuruldu. İngiltere'yi Brexit referandumuna sürükleyen siyasetçi olarak bilinen aşırı sağcı Nigel Farage'ın liderliğindeki parti, Avrupa Parlamentosu seçimlerinde yüzde 30,5 oyla birinci gelmeyi başardı.

Aralıktaki seçimde net şekilde AB'den anlaşmasız ayrılığı savunacak olan Brexit Partisi'nin, Johnson'ın oylarını bölme ihtimali var. Ancak iki partinin seçim bölgelerinde taktik iş birliğine gitmesi ve Brexit oylarını konsolide etmesi ihtimali de bulunuyor.

Oylama nasıl yapılıyor?

Genel seçimlerde, İngiltere'deki 46 milyon seçmenden bağlı bulundukları seçim bölgesi için bir aday seçmeleri bekleniyor. Ülkede 650 seçim bölgesi bulunuyor.

18 yaş ve üzerindeki herkes, kayıt olma ve İngiltere vatandaşı ya da Birleşik Krallık'ta yaşayan İrlanda veya Milletler Topluluğu vatandaşı olma şartıyla oy kullanabiliyor.

İleri yaştaki kişilerin sandığa gitme eğilimleri gençlere göre daha fazla. 2017 genel seçimlerinde 20-24 yaş arasındaki kişilerin yüzde 59'u oy kullanırken, 60-69 yaş arasındaki kişilerin yüzde 77'si sandığa gitti.

Sandıklar, kilise ve okul gibi yerlere kurulacak.

Kazananlar nasıl belirlenecek?

Her seçim bölgesinde en fazla oyu alan aday, Avam Kamarası'na seçilecek.

Kazanmak için, rakiplerinden daha fazla oyu almaları yeterli.

Pek çok milletvekili bir siyasi partiyi temsil ediyor, ancak bazıları seçimlere bağımsız aday olarak giriyor.

Avam Kamarası'ndaki sandalyelerin yarısından fazlasını alan parti genellikle hükümeti kurmakla görevlendiriliyor. Bu da 326 milletvekiline tekabül ediyor. İngiltere'de seçim sistemi partilerin yüzde 50'nin altında oy alarak da iktidara gelmesine izin veriyor.

Eğer hiçbir parti çoğunluğa ulaşamazsa, en fazla sandalye kazanan bir koalisyon hükümeti ya da ortaklık kurabilir.

Başbakan genellikle seçmenler tarafından doğrudan oylanarak seçilmiyor. Başbakan, seçimlerde galip gelen partinin milletvekilleri tarafından belirleniyor var Kraliçe tarafından atanıyor.

Genel seçimlerde kimler aday olabilir?

18 yaşın üzerindeki pek çok kişi İngiltere ya da Birleşik Krallık'ta yaşayan İrlanda veya Milletler Topluluğu vatandaşı olmak kaydıyla genel seçimlerde aday olabiliyor.

Adaylar 500 sterlin ücret ödüyor, seçim bölgelerinde yüzde 5'ten fazla oy alamazlarsa bu para onlara geri ödenmiyor.

Adaylardan belli kriterleri yerine getirmeleri bekleniyor. Mahkumlar, kamu çalışanları, hakimler, polis memurları ve ordu mendupları aday olamıyor.

Sonuçlar ne zaman açıklanacak?

Genel seçim günü, oy verme işlemi 07.00 ve 22.00 arasında gerçekleşiyor. Sonuçlar gece boyunca ilan ediliyor, süreç ertesi gün de devam ediyor.

Sonuçlar tamamen belli olduğunda, kazanan partinin lideri, eğer varsa, Buckingham Sarayı'nı ziyaret ediyor ve Kraliçe'den yeni hükümeti kurmak için izin istiyor.

Formaliteden ibaret olan bu süreç tamamlandığında, Başbakanlık ofisinin bulunduğu 10 Downing Street önünde partilerinin gelecek yıllara ilişkin planlarına dair bir konuşma gerçekleştiriyorlar.

Kaynak: BBC Türkçe, Anadolu Ajansı