İradeye çökme hamlesi sürüyor

Hüseyin ŞİMŞEK

Yaklaşan Cumhurbaşkanlığı ve TBMM seçimleri öncesinde AKP-MHP ittifakının muhalefet üzerindeki baskısı artıyor. Kapatma davası, fezlekeler, siyasi müdahaleler ve söylemlerle muhalefeti kıskaç altına almaya çalışan iktidar bir yandan da yerel yönetimler üzerindeki baskısını artırıyor. 31 Mart yerel seçimlerinin ardından başta büyükşehirler olmak üzere kazanamadığı hemen her nüfus bandındaki belediyeyi ekonomik ve siyasi kuşatma altına alan iktidar, İçişleri Bakanlığı eliyle sayısız belediyede de yönetimi değiştirdi, çoğunu kaymakamlar eliyle kayyumla yönetmeye başladı. Son olarak İzmir Menderes ve Aksaray Yenikent Belediye Başkanları görevden alınanlar arasına eklendi.

Aynı zamanda İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne yönelik yeni soruşturma arayışında olduğu bildirilen iktidar, “Kazanamazsan el koy” politikasına ağırlık verdi. İlk olarak 2019’a kadar 90’dan fazla Demokratik Bölgeler Partisi yönetimindeki belediyeye kayyum atandı. 2019 yılına gelindiğinde ise kayyumun sınırları genişledi. Önemli büyükşehir belediyelerini kaybeden ve halkın yarısından çoğunu yönetme yetkisine erişemeyen iktidar, önce İstanbul Büyükşehir Belediyesi seçimlerini geçersiz saydı. Daha sonra seçimi kazandığı halde HDP’li bazı belediye eş başkanlarına mazbata vermedi. Bununla da yetinmeyen AKP-MHP ittifakı, önceki dönemden kalma kayyum uygulamasını yeniden başvurdu.

38 BELEDİYE BAŞKANI TUTUKLANDI

2019 Yerel seçimlerinde HDP, Diyarbakır, Van ve Mardin Büyükşehir Belediyeleri ile birlikte beş il, 45 ilçe ve 12 belde belediyesi olmak üzere toplam 65 belediye kazandı. İlk anda altı belediye başkanına, Kanun Hükmünde Kararname (KHK) gerekçe gösterilerek mazbataları verilmedi. 19 Ağustos 2019'da HDP'nin belediyelerine ilk kayyumlar atandı. Bugüne kadar 65 belediyeli HDP’nin kayyumla yönetilmeyen sadece beş belediyesi kaldı. Bir belediye başkanı AKP’ye katıldı. Aynı dönem 38 belediye eş başkanı tutuklandı.

İHALELERDE YOLSUZLUK İDDİASI

Kayyumlar, bu süreçte çok sayıda iddianın da merkezinde yer aldı. Bazı belediyelerde milyonluk vurgun iddiaları ortaya çıktı. HDP Demokratik Yerel Yönetimler Kurulu da Kayyum İzleme Raporu ile kayyumların kentlerde neden olduğu yıkımı ortaya koydu. Rapora göre, Diyarbakır, Mardin, Siirt, Batman gibi illerde çeşitli ihalelerde yolsuzluk bulgularına rastlandı. Kadınlar için açılan çok sayıda belediye kurumunun kayyumlar tarafından kapatıldığı da vurgulanan raporda, kayyumun sokak arasındaki tabela, park ve sokak isimlerine bile müdahale ettiği ifade edildi. Mardin eski valisi ve Büyükşehir Belediyesi kayyumu Mustafa Yaman’ın da aralarında bulunduğu 72 kişi hakkında, 540 milyon değerindeki 36 ayrı ihalede usulsüzlük yapıldığı iddiasıyla açılan soruşturma ise kayyumlar hakkındaki iddialara örnekler arasında en önde yer aldı.

CHP’li belediyeler de bu dönem AKP-MHP iktidarının hedefinde yer aldı. 31 Mart yerel seçimleri ve 23 Haziran İstanbul seçimlerinin ardından 11’i büyükşehir belediyesi olmak üzere 250’yi aşkın belediyede yönetimi kazanan CHP, bu dönemden sonra İçişleri Bakanlığı müfettişleri ile mesai harcadı. Müfettişlerin onlarca konu hakkındaki soruşturmaları, bugüne kadar büyükşehirlerde “ileri boyutlara” taşınamadı. Ancak CHP de kayyum uygulamasına maruz kaldı. Seçimlerden sadece dokuz ay sonra, 2019 yılının aralık ayında CHP'li Urla Belediye Başkanı İbrahim Burak Oğuz görevden alındı. Oğuz’un yerine ilçe kaymakamı kayyum olarak atandı. Bu, CHP’li belediye için ilk kayyum uygulaması olarak kayıtlara geçti.

Daha sonra Yalova Merkez, Adana Ceyhan, Kırklareli Kıyıköy, Bilecik Merkez, Çanakkale Çan ve İzmir Menderes Belediye Başkanları, İçişleri Bakanlığı eliyle görevlerinden alındı. Hakkındaki soruşturmalar nedeniyle disiplin süreci başlatılan İzmir Menemen Belediye Başkanı da görevden alınanlar arasında yer aldı.

GÖREVİNi SÜRDÜRENLERİN YETKİLERİ ALINIYOR

Tüm belediye başkanlarını görevden alamayan iktidar partisi ve ortağı, görevde olan belediye başkanlarını da ‘yetkilerini elinden alarak’ etkisiz hale getirmek istiyor. AKP ve MHP tarafından son dönemde, belediyelerin İller Bankası’ndan alacağı ödeneklerin geçmiş dönem borçları için kesintili olarak ödenmesine karar verildi. Bu yolla yüz milyonlarca TL’lik gelir kaybına uğrayan belediyelere bir darbe de Valilik eliyle vuruldu. Belediyelerin bağış toplamaları da yasaklandı. Aktif kampanyaların bir kısmında toplanan bağışlara el konuldu. Bazı durumlarda belediye başkanının ‘eli arkada yürümesi’ bile soruşturmaya gerekçe olarak gösterilmek istendi. Büyükşehir ve il belediyelerinin önemli gelir kalemler arasında yer alan otoparkların ilçe belediyelerine devredilmesine yönelik yasal düzenlemeler hayata geçirildi. Ayrıca belediyelerin gider kalemlerini artıracak ek görevlendirmeler, yeni bir ödenek tahsis edilmeden yapıldı.

AKP İKTİDARININ SALDIRILARI SİSTEMATİK

AKP’nin dört bir koldan muhalefetin ‘elini kolunu bağlamak için’ hareket ettiğini bildiren CHP Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı Seyit Torun, atılan tüm adımları boşa çıkardıklarını söyledi. “Özellikle 2019 yerel seçimlerinden bu yana, belediyelerimize yönelik sistematik bir saldırı ile karşı karşıyayız” diyen Torun, BirGün’e yaptığı açıklamada, “Siyasi iktidar seçim sonuçlarını hala içine sindiremedi. Aslında hazmedemedikleri vatandaşın sandıktaki iradesi. Belediyelerimizi kötü göstermek, karalamak için her türlü hukuksuz yola başvuruyorlar. Torba kanunlarla, genelgelerle, kararnamelerle belediyelerimizin yetki ve gelirlerini ellerinden alıyorlar, haksız hukuksuz soruşturmalarla baskı kurmaya çalışıyorlar, merkezi yönetimin gücünü kullanarak belediyelerimizi iş yapamaz hale getirmeye çalışıyorlar. İşi gücü bırakıp kendilerine siyasi çıkar sağlamak için belediyelerimizle uğraşıyorlar” dedi.

ALTI AY BOYUNCA GÖREVDEN ALINMADI

Gerçekte hedef alınanın belediyeler olmadığını vurgulayan CHP Genel Başkan Yardımcısı Torun, şunları vurguladı: “Aslında seçimlerde oy alamadıkları vatandaşları cezalandırıyorlar. Ancak tüm baskılara rağmen bizim belediyelerimiz, iktidarın veremediği hizmetleri vatandaşlarımıza ulaştırıyor. İşte iktidarı rahatsız eden tablo bu. Ne yaparlarsa yapsınlar, belediyelerimizi halkın gözünden düşüremiyorlar. Somut bir yargı kararı olmadan birçok belediye başkanımızı görevden uzaklaştırdılar. Ancak bakıyoruz, Adalet ve Kalkınma Partili Şırnak Uludere ve Hilal Belediye Başkanları Ocak 2022’de rüşvet ve ihaleye fesat karıştırmaktan hapis cezaları aldı. Yargı kararı kesinleşti ve mahkeme İçişleri Bakanlığı’na ‘Bunları görevden alın’ diye bildirimde bulundu. Ancak altı aydır bu kişiler hakkında tek bir işlem yapılmadı. Yetmedi, yargı kararından sonra Süleyman Soylu bu kişileri makamında ağırlayarak fotoğraf verdi. Bu çifte standardı, bu ikiyüzlülüğü, bu hukuksuzluğu tüm vatandaşlarımız görüyor ve sandık geldiğinde tüm bunların hesabı sorulacak. Onlar ne yaparsa yapsınlar bizim belediyelerimiz vatandaşa verdikleri sözleri tutmak için durmadan dinlenmeden çalışmaya ve engelleri halkla birlikte aşmaya devam edecek.”

Seyit Torun, CHP Yerel Yönetimlerden Sorumlu Genel Başkan Yardımcısı

HDP’NİN KAYYUM ATANAN BELEDİYELERİ

BÜYÜKŞEHİRLER: Van, Mardin, Diyarbakır Büyükşehir Belediyeleri

İLLER: Iğdır, Kars, Batman, Siirt ve Hakkari

İLÇELER: Diyarbakır’da Bismil, Eğil, Ergani, Hazro, Kayapınar, Kocaköy, Kulp, Lice, Silvan, Sur, Yenişehir. Şanlıurfa’da Suruç. Mardin’de Derik, Nusaybin, Kızıltepe, Mazıdağı ve Savur. Van’da Başkale, Erciş, İpekyolu, Muradiye, Özalp ve Saray. Ağrı’da Diyadin. Muş’ta Bulanık ve Varto. Bitlis’te Güroymak. Siirt’te Baykan ve Kurtalan. Şırnak’ta İdil ve Cizre. Hakkari’de Yüksekova.

BELDELER: Akpazar, Sarıcan, Karayazı, Esentepe, Altınova, İkiköprü, Gökçebağ, Lafeli

HDP TARAFINDAN YÖNETİLEN BELEDİYELER:

İLÇELER: Silopi (Şırnak), Çınar, Patnos (Ağrı)

BELDELER: Balveren (Şırnak), Kömür (Adıyaman)

AKP’YE KATILANLAR: Diyarbakır Dicle Belediye Başkanı Felat Aygören