İşçi sınıfı ayağa kalktı

Dünyayı elleriyle üretenlerin emeğine ve haklarına yönelik saldırıların daha da katmerlendiği bir yılı, 2021’i geride bıraktık. Salgının ve ekonomik çöküşün yükü emekçilerin sırtına bindirilirken fedakârlık da hep onlardan istendi. Sofrası daralanlara hep ‘sabredin’ dendi. Ancak salgın iktidarın da sermayenin de boyalı maskesini düşürdü. Ucuz emek hayalleriyle ellerini ovuşturanlara karşı emekçiler alanlara doldu. İşçi sınıfı sokaklarda, fabrikalarda grevlerle, mitinglerle alın teri kavgasını büyüttü. Şimdi sokaklarda emeğin rüzgârları esiyor.

TAM KAPANAMAMA

Salgın nedeniyle binlerce işçi yaşamını yitirdi. En vaka ve ölüm işçi mahallelerinde, varoşlarda, sanayilerde yaşandı. Salgın her işyerine uğradı ve işçilerin canını aldı. Vaka sayıları 30 binin üzerine çıktığı nisan ayına gelindiğinde ise AKP’li Erdoğan kabine toplantısı sonrası 26 Nisan’dan 17 Mayıs’a kadar tam kapanma kararı alındığını duyurdu. Ancak Erdoğan’ın konuşmasından sonra yayımlanan İçişleri Bakanlığı genelgesine göre AVM’ler, halı sahalar, berberler kapatılırken onlarca işçinin çalıştığı fabrikalarda üretime devam kararı alındı. İnşaatlarda, şantiyelerde, madenlerde üretim devam etti. Vaka sayıları belli ölçüde düşürülse de işçiler ölmeye devam etti. İş cinayeti nedenleri arasında Covid-19 tüm aylarda ilk sırada yer aldı.

İŞTEN ÇIKARMA SALGINI

İktidar salgın devam ederken sosyal destekleri keseceğini açıkladı. Kısa çalışma ödeneği 30 Haziran’da sona ererken ve işten çıkarma yasağı uygulaması ise 1 Temmuz’da kaldırıldı. Havacılık sektörü başta olmak üzere birçok işkolundan on binlerce emekçi işten çıkarıldı. Temmuz ayında işsizlik oranları bir önceki aya göre yüzde 1,6 artarak yüzde 13,9 olarak hesaplandı.

SENDİKA DÜŞMANI PEGASUS

Salgın döneminde çalışma şartlarından ve gelir kayıplarından giderek bunalan emekçiler haklarını savunmak için sendikaların yolunu tuttu. Havacılık sektöründe de sendikal faaliyetler arttı. Sabancı’nın sahip olduğu Pegasus Hava yollarında da işçiler DİSK’e bağlı Nakliyat-İş Sendikası’nda örgütlendi. 1 Temmuz itibariyle işten çıkarma yasağının kalkmasıyla da Pegasus daha önce üstün performans başarısı verdiği çalışanları ‘performans düşüklüğü’ gerekçesiyle işten çıkardı. İşten çıkarılan 40 işçi sendikalıydı. İşçiler Nakliyat-İş’le birlikte işe iade mücadelesine devam ediyor.

DİRENENLER KAZANIR

Amerikan gıda tekeli Cargill’in, Bursa’daki fabrikasında Tekgıda-İş Sendikası’nda örgütlendiği için kovulan işçiler direnişlerini 1280’inci gününde zaferle taçlandırdı. Emekçiler karda kışta 3 yıldan uzun süre direndikten sonra, sendika fabrika çoğunluğu sağladı ve 18 Ekim’de Çalışma Bakanlığı’ndan yetki belgesini aldı. Fabrikasında örgütlenme istemediği için işçi kıyımına giden Cargill yönetimi 1280 günün ardından sendikayı tanımak zorunda kaldı. İşçiler direnişlerinin 1000’inci günü olan 11 Şubat’ta Tarım Bakanlığı önünde eylem yapmak istemiş ancak polis amirinin çevik kuvvete verdiği ‘süpürün bunları’ talimatıyla sert müdahaleyle gözaltına alınmıştı. İşçilere yapılan müdahale ve kameralara yansıyan polis şiddeti kamuoyunun tepkisini çekmişti.

MESS ŞAŞIRMA, SABRIMIZI TAŞIRMA

Metal Sanayicileri Sendikası (MESS), işçi sendikalarıyla ekim ayında başlattığı toplu sözleşme sürecinde işçiye 2 yıl için yüzde 12 zam önerdi. İşçi tarafı masayı dağıttı. Birleşik Metal-İş Sendikası örgütlü olduğu tüm fabrikalarda eylemler yaptı. İlk 6 ay için yüzde 30 ve sosyal yardımlara ise yüzde 45 zam talep eden Birleşik Metal-İş, taleplerinin altında yapılacak hiçbir teklifte uzlaşmayacaklarını belirtti. MESS Aralık ayında yeni teklifini yüzde 17 olarak revize etti. Yeni teklif işçi tarafının daha çok öfkelendirdi. Birleşik Metal-İş Sendikası eylemlerinin dozunu artıracakları yeni bir program açıklayacaklarını ve MESS’in uyumsuz tavrında ısrarcı olması durumunda greve gideceklerini açıkladı.

MADENCİLER ÖNDERLERİNİ KAYBETTİ

Soma katliamından sonra işten çıkarılan madencilerin tazminat hakları için mücadele veren Bağımsız Maden-İş Sendikası önderlerinden Tahir Çetin ve Ali Faik İnter Ankara’da Çalışma Bakanlığı önünde 5 gün gece gündüz yaptıkları eylem sonrası Manisa’ya dönerken trafik kazasında yaşamlarını yitirdi. Çetin ve İnter’in ölümü madencileri ve işçi sınıfını yasa boğdu. 10 Temmuz’da sol partilerin ve emek dostlarının kitlesel katılımıyla yapılan törenin ardından Çetin ve İnter yıldızlara uğurlandı. Bağımsız Maden-İş Başkanı Tahir Çetin ve öncü işçilerden İnter Uyar madencilik işçilerinin tazminatlarının ödenmesi için Bakanlar’ın ve AKP’li üst düzey yetkililerin verdiği sözleri tutmasını istiyordu.

GIDA İŞÇİLERİ AÇLIĞA KARŞI DİRENİYOR

Fransa merkezli, üçgen ve sürülebilir peynir üreticisi BelKarper’in Tekirdağ Çorlu’daki fabrikasında işçiler işçiler Tekgıda-İş Sendikası’nda örgütlendi. Ancak patron toplu sözleşme masasına oturmayı reddedince 60 işçi greve çıktı. Fabrika önünde grev çadırı kuruldu. İşveren dışarıdan getirdiği işçilerle ve fabrikanın beyaz yakalı çalışanlarını üretim bandına vererek faaliyetine yasa dışı şekilde devam ediyor. İşçiler 7 aydan uzun süredir toplu sözleşme talebiyle direniyor.

Benzer bir süreç Tekirdağ Çerkezköy’de faaliyet gösteren tavuklu, sebzeli hazır makarnalar üreten AdkoTurk’te de yaşandı. Tekgıda-İş Sendikası burada örgütlense de patron toplu sözleşme masasına oturmayı reddetti. İşçiler grevlerinin 4’üncü ayında 23 Eylül tarihinde Tekirdağ Valiliği önünde kitlesel basın açıklaması yapmak istedi. Polis sert müdahalede bulunarak 100’ün üzerinde işçiyi gözaltına aldı. Müdahale sırasında bazı işçilerin orada bulunan ilköğretim çağındaki küçük çocukları da darp edildi. İşçiler 24 Eylül’de serbest bırakıldı. Müdahaleler ise haklarını arayan emekçileri yıldırmaya yetmedi. AdkoTurk işçileri 7 aydan uzun süredir grevde.

ELEKTRİK İŞÇİLERİ SABANCI’YI ÇARPTI

Sabancı’nın şirketi EnerjiSA’nın elinde bulunan elektrik dağıtım şirketlerinde işçiler temmuz ayında yapılacak toplu sözleşme sürecinde kendilerine teklif edilen yüzde 9 zamma karşı isyan etti. TES-İş Sendikası’yla EnerjiSA yönetimi arasında süren görüşmelere işçiler doğrudan müdahale etti ve sendika yönetimine grev kararı alması yönünde çağrıda bulundu. Ancak sendika bunu kabul etmedi ve sözleşmeyi imzaladı. Bunun üzerine Adana, Ankara, İstanbul, Zonguldak’ta binlerce enerji işçisi kendilerine dayatılan sefalete karşı iş bıraktı. EnerjiSA’nın yönetim binaları önünde toplanarak eylemler yaptı. Ancak işçilerin grev hakkı bulunmuyordu. 3 günün ardından grevi bırakmak zorunda kalan işçiler bu kez sendikadan toplu istifa gerçekleştirip DİSK’e bağlı Enerji-Sen’de örgütlenmeye başladı. Enerji-Sen kısa sürede binlerce üye kazandı.

ENFLASYON YÜZDE 50 ZAM YÜZDE 0

İstanbul’da Bakırköy Belediyesi ile Belediye-İş Sendikası arasında yürütülen toplu sözleşme sürecinde işçiye yüzde 0 zam teklif edildi. Bunun üzerine işçiler ekim ayında greve çıktı. Belediye binası önüne direniş çadırı kuruldu. Diğer belediyelerden gelen emekçiler de Bakırköy Belediyesi işçilerine desteklerde bulundu. Grev 2 aydır devam ediyor.

ARTIK YETER! GEÇİNEMİYORUZ

AKP’li Erdoğan’ın faiz düşürme ısrarı döviz kurlarının dengesini bozdu. Market raflarındaki fiyatlar fırladı. Üstelik iktidar emeğin ucuzlamasının yabancı sermayeyi yurt içine çekerek ekonomik atılım yapılacağı iddialarında bulundu. Emekçiler ise isyan etti. DİSK “Emeğimiz petrol prenslerine, yabancı sermayeye kelepire satılamaz” diyerek ekim ayında eylem süreci başlattı. DİSK sendikalarının örgütlü olduğu tüm işyerlerinde iş bırakma eylemleri yapıldı. Talepler arasında ise asgari ücretten vergi alınmaması, asgari ücretin net 5 bin 200 lira olması, gıda maddelerinden ve elektrik, su, doğalgaz gibi temel ihtiyaçlardan verginin kaldırılması yer aldı. 12 Aralık tarihine gelindiğinde ise DİSK İstanbul Kartal meydanında 20 bin kişinin üzerinde katılımın sağlandığı bir miting gerçekleştirdi. İktidarın ‘ekonomik kurtuluş savaşı veriyoruz’ sözlerine karşılık DİSK Genel Başkanı Arzu Çerkezoğlu “Biz de emeğin kurtuluş savaşını başlatıyoruz” dedi. Alanda ‘Hükümet istifa’ sloganları inledi. Yapılan tüm eylemlerin ardından asgari ücretteki vergiler kaldırıldı. Diğer ücretlerde ise asgari ücret kadar olan tutardan vergi kaldırıldı. Asgari ücret ise 4 bin 253 liraya yükseldi. Kısmi kazanımlar edinilmiş olsa da eylemler tüm şiddetiyle devam ediyor.

MEMUR-SEN YAPTI YAPACAĞINI

Memur-Sen ve hükümet 7 milyonu aşkın kamu emekçisi ve emeklisini ilgilendiren toplu sözleşmeyi 24 Ağustos’ta imzaladı. Buna göre emekçiler için 2022 yılında yüzde 5+7 ve 2023 yılında yüzde 8+6 ve enflasyon farkı kadar zam yapılmasına karar verildi. Ayrıca toplu sözleşme ikramiyesinin ise sadece yüzde 1’in üzerinde üye sayısına sahip sendika üyelerine verileceği belirtildi. Danıştay bu hükmü bozarak ikramiyenin tüm emekçilere verilmesine hükmetti.