İşsizler ödeneğe erişemiyor

Emek Servisi

İsteği dışında işsiz kalan sigortalıların uğradıkları gelir kaybını telafi etmeleri için 1999 yılında kurulan İşsizlik Sigortası Fonu, sigortalının prime esas aylık brüt kazancı üzerinden hesaplanan yüzde 2 işveren, yüzde 1 sigortalı kesintileri ve yüzde 1 devlet payı geliriyle büyümesini sürdürüyor. İşsizlik Sigortası Fonu, 2024'ün ilk üç aylık döneminde yaklaşık 21,3 milyar lira büyüyerek, mart sonu itibarıyla 218 milyar 266 milyon liralık varlığa ulaştı.

Fondan yararlanarak ödenek alabilmek için işçinin kendi istek ve kusuru dışında işsiz kalması, işten çıktığı tarihten önceki son 120 gün sigortalı olarak çalışıyor olması ve son üç yıl içinde en az 600 gün priminin bulunması gerekiyor. Ödenek alabilmek için işten çıkış bildiriminin işsizlik ödeneğine hak kazanacak bir koddan bildirilmesi gerekiyor. Ancak birçok işveren kıdem tazminatı ödememek için işten çıkış kodunu kendi çıkarına uygun olacak şekilde bildirdiğinden işsiz kalanların işsizlik ödeneği alması hakkı da ortadan kalkıyor.

Habertürk'ün Türkiye İş Kurumu’nun (İŞKUR) yıllık istatistiklerinden derlediği verileri göre, işsizlik ödeneği başvurusu yapanlardan ödenek almaya hak kazananların oranının giderek azaldığını gösteriyor. Fonun kurulduğu tarihten bu yana başvuruda bulunan her 100 kişiden 54’ü ödenek almaya hak kazandı. Pandemi öncesinde 2018 ve 2019 yıllarında bu oran sırasıyla yüzde 51,49 ve yüzde 51,82 olarak gerçekleşti. 2020 ve 2021 yıllarında pandemi dolayısıyla işten çıkarmalar ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırılık halleri dışında yasaklandı. Bunun da etkisiyle işsizlik ödeneği alanların başvuru yapanlara oranı 2020’de yüzde 33,73’e düştü, 2021’de ise yüzde 41,97 oldu. Pandemi sonrası 2022 yılında ise bu oran yüzde 47,57 olarak gerçekleşti.

2023 yılına gelindiğinde ise 1 milyon 614 bin 184 başvuruya karşılık 734 bin 846 kişi işsizlik ödeneğine hak kazandı. İşsizlik ödeneği alanların başvuru yapanlara oranı yüzde 45,52’ye geriledi.