İsveç sonunda bir başbakan buldu

İsveç’in 131 günlük hükümetsiz kalma durumu geçen hafta son buldu. 2018 Sonbahar seçimlerinde “kaybedeni olmayan” bir seçim tablosu ortaya çıkınca İsveç Parlamentosu’na giren partiler, kimin hükümet kuracağı konusunda yaklaşık beş ay pazarlık yaptılar. Parlamento’daki sol blok partilerin, sağ blok partilere üstünlüğü bir milletvekili olunca işler yavaş işledi. Eğer bir başbakan adayı üzerinde anlaşamamış olsalardı ülke, tarihinde ilk kez erken seçime taşınıyordu. Kamuoyu baskısı, anketler ve yaklaşık 400 milyon krona mal olacak erken seçim masraf, İsveç Parlamentosu’ndaki vekilleri, bir isim konusunda anlaşmaya zorladı. Sosyal Demokrat Parti’nin lideri Stefan Löfven, başbakan oldu. Şimdi Sosyal Demokratlar, Çevre Partisi’yle birlikte, sağ destekli bir azınlık hükümeti kuracak. Demokrasinin kuzey hali pek bir şenlikli. İki sol partinin iktidar olması için İsveç Parlamentosu’ndaki iki sağ parti ve Sol Parti destek veriyor. Löfven, aldığı “Evet” oylarıyla değil, almadığı “Hayır” oylarıyla başbakan seçildi. Löfven, 115 “Evet” oyu, 153 “Hayır” oyu, 77 çekimser oy aldı. Bu oylamada, Löfven’e eğer 175 veya daha fazla “Hayır” oyu çıksaydı, Löfven başbakan olamayacaktı. Oylama sonrası Löfven, parlamenterlere tek bir cümle söyledi: “Bu sorumluğu mütevazi şekilde ve kararlılıkla alıyorum.”

Hükümet anlaşması imzalandı

Meclis Başkanı’nın başbakan adayı olarak gösterdiği Löfven’in hükmet kurma görevini aldığı 18 Ocak oylamasından önce dört parti arasında 73 maddelik bir anlaşma imzalandı. ‘Sarı oy’ denilen çekimser oy kullanarak, Löfven’e iktidar yolu açan sağ kanattaki Merkez Parti ve Liberal Parti, Löfven hükümetinin bir sonraki seçimlere kadar 3,5 yıl boyunca işleri nasıl götüreceğini bu anlaşma ile bağlamış oldular. Löfven hükümeti tarafından yeni kamu kurumlarının açılması gündeme gelirse Merkez Parti, ofislerin Stockholm dışında yerleştirilmesi şartını koştu. Uzaktan eğitim olanaklarının arttırılması ve işveren masraflarının azaltılması maddelerini de anlaşmaya yerleştiren Merkez Parti, son olarak hükümete kendileri gibi dışarıdan destek olan Sol Parti’nin bu dönemde politik etkileşimin dışında tutulacağının garantisini aldı.

Vatandaşlıkta İsveççe şartı kapıda

Sağ kanattaki Liberaller, destek sözü verdikleri sol hükümetten ilk olarak okullarda cep telefonu yasağı istedi. Dördüncü sınıftan itibaren isteyen okulların öğrenciye karne verebilme hakkı verilmesi fikri, Liberal Parti’nin aklına geldi. Parti, İsveç’te işlenen töre cinayetlerine daha güçlü cezai uygulamalar getirilmesini hükümet anlaşmasına yazdırdı. Liberallerin listeye soktuğu iki madde İsveç’te çok tartışılacak. Bunlardan ilki, sağ blok partinin, göçmenlere ve sığınmacılara, vatandaşlık hakkı verilmesi için İsveççe ve temel toplum bilimlerinde sınav şartı getirilmesini istiyor olması oldu. İkinci tartışmalı konu da refah için çalışan özel şirketlerin, örneğin özel hastanelerin veya özel okulların, kârlarının sınırlandırılma çalışmasının yapılmayacağının sözünü almış olması.

***

Sol hükümet neler yapacak?

Hükümetin küçük ortağı Çevre Partisi, hükümet anlaşmasına toplamda 15 milyon kron değerinde çevre vergilerinin arttırılması maddesini ekletti. Güneş enerjisine yatırım koşulu getirtti. Hayvan bakıcılığında antibiyotiğin azaltılması isteminde bulundu. Parti ayrıca, hızlı trenlere ve ray sistemlerine yatırımların arttırılması ve Avrupa’nın çeşitli yerlerine daha fazla tren yolculuğu olanağı sağlanmasını istedi. Löfven’in Sosyal Demokratları tarafından, İsveç’te bir ‘aile haftası’ yürürlüğe sokulacak.

4 ile 16 yaşında çocuğu olan çalışan ebeveynlere, sigorta kapsamı içinde üçer gün daha fazla tatil günü düzenlemesi getirilecek. Bu özel 3 günün, çocukların okulunun tatil olduğu dönemde kullanılması isteniyor.

Emekliler için daha iyi koşulların sağlanması, sınıflarda cep telefonu yasağı, devlet tarafından kiralık ev yapımına yatırımın arttırılması, finans sektörüne vergi artırımı, belediyelere artacak devlet desteği Löfven’in anlaşmaya koyduğu maddeler arasında.

İsveç için yeni hedefler bunlar. Başbakan mütevazi, alınacak yol belli.