İzmir’in kültürel belleğine yazınsal bir yolculuk

HÜLYA SOYŞEKERCİ

Bir kentin kültürel belleğine ulaşmak için en uygun yol, kentsel mekânlarda yaşayan anılara başvurmak; semtlerde, mahallelerde, sokaklarda, evlerde durmaksızın soluk alan insan hikâyelerine odaklanmaktır. Bir edebiyatçının bakış açısıyla, yazınsal bir yaklaşımla dile getirilen geçmiş zaman ve tarihsel gerçekler, yaşanmışlıklardan beslenerek çoğalır kent belleğinin sayfalarında. Tarihsel mekânların içinde derinden derine yaşayan zaman, insanı, günümüzden geçmişe geçmişten günümüze adeta bir sarkaç salınımıyla alıp götürür. Şimdiki zaman, anlatılan/yazılan insan hikâyeleri aracılığıyla geçmişe ve geleceğe uzanır.

ZAMANA BİR ÇENTİK ATMAK

Bizi bir kentin kültürel belleğinin derinliklerinde dolaştıran kitaplar, o kentin tarihine not düşmeleri, zamana bir çentik atmaları ve kentte yaşananlara tanıklık etmeleri nedeniyle büyük bir değer taşır. Yerel tarihi yaratanlar, geçmişte yaşamış olan insanlar ve onların çevresinde oluşan hikâyelerdir. İnsanlar, hatırladıkları sürece anıları, yaşantıları ve toplumsal değerleri kuşaktan kuşağa aktarırlar. Kent, yazınsal bakış açısıyla oluşturulan kitaplardaki gerçek hikâyeler yoluyla yaşamayı, zamanlar ve kuşaklar boyunca var olmayı sürdürür. Kentin kendine özgü kültürel atmosferi de böyle oluşur.

İzmir, eski çağlardan günümüze kadar birbiriyle kaynaşan birçok uygarlığın, dilden dile aktarılan sayısız mitos ve destanın kaynağı olmuş bir kenttir. Her zaman hareketli, canlı, yeniliklere açık, dinamik bir ticaret kenti olarak İzmir, yüzyıllar boyunca bu özelliklerini koruyarak var olmayı sürdürdü. Günümüzde de İzmir’in semtlerinde, mahallelerinde, sokaklarında, evlerinde, pek çok mekânında nice hikâyeler, geçmişe özgü nice anı ve yaşantılar, yine bütün canlılığıyla anımsanıyor, anlatılıyor ve yazılıyor.

ÖZGÜN BİR KÜLLİYAT

Bu bağlamda İzmir’in kültürel belleğine güç kazandıran, İzmir’deki eski hayatları gün ışığına çıkaran İzmirim kitaplarının yayımlanmasına 2011’de, 45 yazar, 45 kitapla başlanmıştı. İzmir’in pek çok semti ve ilçesi hakkında yazınsal bir yaklaşımla oluşturulan; anekdotlar, anılar ve fotoğraflarla zenginleştirilen kitaplar, büyük bir boşluğu doldurdu. Yazarların kendi kişisel tarihlerini yaşadıkları semtin tarihiyle bütünleştirdikleri, belgesel değer taşıyan bu yapıtlar, özgün bir külliyatın ilk verimlerini oluşturdu.

Yıllar içinde kent belleğine dair yeni hikâyelere; semtler ve ilçelerle ilgili farklı yorum ve yaklaşımlara da gereksinim duyulması nedeniyle, İzmirim kitaplarına yakın zaman önce 30 yeni kitap daha topluca katıldı. Bu seride, önceden yazılmamış semtlere, ilçelere dair yeni kitap çalışmaları öncelendi; ayrıca, ilk seride yazılmış olan bazı semtlerdeki farklı insan hikâyelerine, anılara ve o semt hakkında yeni bir bakış açısı getiren kitap çalışmalarına da yer verildi. 30 yazar bu kapsamlı projeye büyük bir heyecan ve istekle katıldı; her yazar kendi kitabına yoğun emek verdi; böylece İzmir’im serisi daha da renklenerek zenginleşti.

Heyamola Yayınları’ndan çıkan kitabın yayın yönetmenliğini Ömer Asan’ın, editörlüğünü Serap İlhan Asan’ın yönetimindeki bir ekibin gerçekleştirdiği bu geniş kapsamlı kültürel çalışmanın danışma kurulunda Fergül Yücel ve Murat Şahin de yer aldı. Akademisyen Dr. Erkan Serçe, kitapların başında yer alan ‘150 Yılda İzmir’ başlıklı sunuş yazısıyla İzmir’imin ikinci serisine destek verdi.

Kent belleğine sıra dışı bir yolculuğa çıkmak isteyenlerin ilgisine sunulan İzmir’im Semt Kitapları, gerçek bir kültürel hazine değeri taşıyor. İzmir’in ve ilçelerinin yerel tarihini, İzmir’in semtlerindeki insanların yakın ve uzak geçmişteki yaşam tarzını merak eden İzmir sevdalıları, bu kitaplardan hareket ederek pek çok bilgi, fotoğraf, anı ve insan hikâyesine ulaşabilecek.

***

İzmir’im serisindeki yazarlar ve kitaplar

• Tacim Çiçek – Hatıralar Manavkuyu
• Orhan Berent – Öteki İzmir’in Çocukları
• Serra Menekay – Çocuk Gözümden, Şimdiki Aklımla; Ödemiş
• Tayfur Göçmenoğlu – Bir Kara Tren Efsanesi: Alsancak-Buca-Alsancak
• M. Salim Çetin – Hatay Benim Büyülü Semtim
• Sefa Taşkın – Bergama’da Abacıhan Sokak
• Hülya Deniz Ünal – Karşıyaka Hatırası
• Alpaslan Bilen / Ahmet Uhri – Karaburun
• Cevdet Yüceer – Güneşin Gizemli Kızı Mordoğan
• Recai Şeyhoğlu – “Aşkım” Bergama’m
• Hasan Turgul – Göztepe’den Köprü’ye Bir Hayat
• Cevher Necip Onat – Nostalji Güzelyalı Yazıları
• Güney Solak – Bir Bornova Tarlabaşı Roman’ı
• Yıldız İlhan – Şıngır Mıngır Tepecik
• Bedri Karayağmurlar – Çiğli’de Yaşamak
• İlhan Soytürk – Adil Demir Sitesi Bornova

• Semra Yeşil (Kadaifçioğlu) – Ege’de Bir Tanrıça Şehri Selçuk Aslında Efes
• Tufan Erbarıştıran – Anılarda Kalan Halil Rıfat Paşa Caddesi
• Ertan Daş – Tire’nin Trenleri Kayıp Zaman, Kayıp Mekân, Kayıp İnsan
• Savaş Ünlü – “Alayı Bey” Alaybey Geçmişin Tanıklarının Anlattıklarıyla
• Uğur Belger – İngiliz İskelesi’nden Gündoğdu’ya
• Yasemin Yazıcı – Karşıyakalı Bir Çocukluk… Anneannemin Ayak İzlerinde
• Handan Gökçek – Babamın Foça’sı
• Pınar Fedakâr / İbrahim Eren Akçiçek – Bir Zamanlar Eşrefpaşa’da
• Batıgün Sarıkaya – Yeşilyurt’ta Açan Nilüfer
• Neslihan Perşembe – Bayramyeri Çocukluğum
• Yurdagül Bezirgan Arar- 95’in Kahvesinden Karataş’a İngiliz Bahçesi Yokuşu
• Pelin Böke – Bostanlı Anıları
• Alaattin Gürırmak – İzmir’in Unutulmuş Semti Keçeciler
• Ersin Doğer – Benim Menemen’im (1950-1974)