Jersey Adası’ndaki şirketin tek faaliyeti araştırma: Vergi cennetinde milyon dolarlık araştırma

Nurcan GÖKDEMİR

Özel sermayenin gizlilik, bürokratik engellere takılmadan çalışma ve vergi avantajları sağladığı için ‘vergi cenneti’ olarak bilinen yerlerde şirket kurmayı tercih ettiği biliniyor. Ancak Türkiye’de de Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’na bağlı kamu iktisadi teşebbüslerinin bu bölgelerde 14 şirket kurduğu açıklandı.

“Devlet kendisinden vergi mi kaçırıyor, gizlilik ne için, kim için?” sorularının yöneltildiği bu şirketlerden biri de Elektrik Üretim Anonim Şirketi’ne (EÜAŞ) bağlı olarak Jersey Adaları’nda kuruldu. Sayıştay, 43 milyon 493 bin dolar aktarılan bu şirkette bugüne kadar araştırma dışında tek bir faaliyet gösterilmediğini saptadı.

Sayıştay raporda yer alan bilgilere göre, EÜAŞ Yönetim Kurulu’nun 16 Kasım 2014 tarihinde Hollanda’da 10 milyon ABD doları sermayeli bir şirket kurması, 12 Aralık 2014’te de bu şirketin Hollanda yerine Jersey Kanal Adaları’nda kurulması onaylandı. Bunun sonucunda da 6 Kasım 2015’te vergi cenneti olarak bilinen Jersey’de EÜAS International ICC Şirketi ve alt şirket olan SINOP Energy IC Şirketi kuruldu. EÜAŞ Yönetim Kurulu’nun kararı ile 9 Mayıs 2016 tarihinde yönetim kurulu üyeliklerine atama yapıldı. Şirketin Ankara’da da bir şubesi kuruldu.

43 MİLYON DOLAR GİTTİ

EUAS International ICC’nin 50 milyon dolar sermaye ile kurulması kararlaştırıldı ve bunun tümünün ödemesini de EÜAŞ taahhüt etti. 2019 sonu itibarıyla şirketin toplam ödenen sermaye tutarı 194 milyon 706 bin TL karşılığı 43 milyon 493 bin 66 dolara ulaştı. Şirkete taahhüt edilen sermayeye karşılık geçen yıl 24 Şubat tarihine kadar yapılan ödemeler yıllar itibarıyla şöyle:

► 2016: 282 bin 841 dolar
► 2017: 8 milyon 907 bin 158 dolar
► 2018: 24 milyon 990 bin 567 dolar
► 2019: 7 milyon 662 bin 498 dolar
► 2020: (24 Şubat 2020 tibarıyla) Bir milyon 650 bin dolar

Raporda, şirketin kurulmasından itibaren geçen dört yıllık sürede, araştırma çalışmaları dışında bir faaliyeti olmadığı vurgulanarak, “Daha çok Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve EÜAŞ’a personel sağlayan bir kurum durumuna gelmiştir” denildi. İhtiyaç duyulan nitelikli personelin öncelikle kurum içi kaynaklarından yetişmiş personel arasından karşılanmasının esas olduğu belirtildi. Rapora göre, ICC Ankara Şubesi’nin faaliyete geçmesinden sonra ICC kadrosunda olup ETKB ve EÜAŞ Genel Müdürlüğü’nde çeşitli unvanlarda çok sayıda personel çalışmaya başlandı. Bu kapsamda çeşitli görev ve unvanlarda EÜAŞ’ta çalışan sayısı 2019 sonu itibarıyla 10 kişi oldu.

Raporda, kadrosu ICC’de olan personelin müşavir unvanıyla istihdam edilmesinin mevzuata aykırı olduğu belirtildi.