Kaçakçılık deniz yolu üzerinden yapılıyor

Didem MERCAN

Koronavirüs kriziyle birlikte artan işsizlik, uyuşturucu kullanımını tetikledi. Üstelik pandemi döneminde uyuşturucudan ölenlerin sayısı da arttı. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suçla Mücadele Dairesi’nin verilerine göre dünyada 270 milyon kişi uyuşturucu kullanıyor.

Peki, hayatımızdaki pek çok alanı kökten etkileyen bu salgın süreci “madde bağımlılığını” nasıl etkiledi? İstatistikler neler söylüyor? Bu sorulara Avrupa Uyuşturucu ve Uyuşturucu Bağımlılığı İzleme Merkezi’nin (EMCDDA) Baş Bilimsel Analisti Alessandro Pirona ve aynı kurumun Uyuşturucuyla İlgili Suçlar Analisti Tim Surmont ile yanıt aradık.

Salgın, uyuşturucu bağımlılığı olan insanları nasıl etkiledi? Bu konudaki araştırmalar neler söylüyor?
Alessandro Pirona: En son EMCDDA çalışmasından elde edilen bulgular, eroin ve diğer afyon ilaçlarının kullanımının, 2020’deki kapanma dönemleri sırasında ve sonrasında Avrupa ülkelerinde genel olarak nispeten sabit kaldığını göstermekte. Bazı Avrupa ülkelerinde, opioid (vücutta morfin etkisi gösteren kimyasal maddelerdir) kullanıcılarının birincil gelir kaynaklarında ciddi bir düşüş ve normal sokak satıcı kaynaklarından uyuşturucuya erişimlerinde bir kısıtlama yaşadıkları bildirilmektedir.

Alessandro Pirona

Kapanma dönemlerinde kullanım arttı mı?
A.P.: Araştırmalarımız, daha sık veya yoğun kullanım alışkanlıklarına sahip olanların, özellikle kapanma döneminde (Mart-Mayıs 2020) esrar gibi uyuşturucu tüketimini artırdığını göstermiştir. Uyuşturucu tüketimi açısından, bulgularımız, ilk kapanma döneminde (Mart-Mayıs 2020) bildirilen bazı azalmalara rağmen, yaz boyunca önlemlerin hafifletildiği için, önceki seviyelere yakın geri dönüşler olduğunu göstermektedir. Raporlar kullanılan maddeye ve ülkeye göre değişiklik gösterse de, bazı istisnalar dışında, birçok yasadışı madde için genel bulunabilirlik ve kullanım seviyeleri 2019 ile 2020 karşılaştırıldığında nispeten sabit kalmıştır. Uyuşturuculara karşı tüketici ilgisinin azaldığını ve daha çok tek başına veya evde kullanımla ilişkili uyuşturuculara olan ilginin arttığını göstermektedir.

Pandemide ülkeler sınırlarını kapattı. Bu dönemin ‘uyuşturucu kaçakçılığına’ etkisi ne oldu?
Tim Surmont: AB’de malların ticari taşımacılığının devam etmesi nedeniyle sınır kontrolleri getirilmesine rağmen, AB Üye Devletleri arasında toplu uyuşturucu hareketi devam etmiştir. Özellikle kokainle ilgili olarak, toptan ithalat seviyesinde faaliyette çok az kesinti olduğuna dair kanıt var. Organize suç grupları dirençlidir ve işleyişlerini mevcut duruma uyarlamış, güvenli iletişim kanallarından daha fazla yararlanmış ve ulaşım modellerini, kaçakçılık rotalarını ve gizleme yöntemlerini adapte etmişlerdir. En son EMCDDA çalışmasından elde edilen mevcut veriler, AB’ye üye devletlerde yerli uyuşturucu üretiminin Covid-19 salgını ve ilgili kontrol önlemlerinden çok az etkilenmiş olduğunu göstermektedir. Bu çalışmaya dahil olan ulusal kolluk kuvvetleri uzmanlarının raporlarına göre, Avrupa ülkelerinde kenevir ekimi, pandemi boyunca nispeten sabit kalmış gibi görünmektedir. Ayrıca, Avrupa’da sentetik uyuşturucu üreten başlıca ülkelerden olan Belçika ve Hollanda’dan yasa uygulama kaynaklarına göre, sentetik uyuşturucu üretim alanlarının keşfi 2020’nin ikinci yarısında sabit kaldı. Ancak, karayolu ile Avrupa’ya ve Avrupa üzerinden yaygın olarak taşınan uyuşturucuların kaçakçılığı rotalarında, ülkeler arasındaki sınırların kapanması nedeniyle bir miktar aksaklık yaşanmıştır.

Tim Surmont

‘DENİZ YOLU ROTASI’

Fas’ta üretilen ve tipik olarak İspanya üzerinden AB’ye getirilen ve daha sonra karadan AB’nin geri kalanına yapılan kenevir reçinesi kaçakçılığı daha fazla deniz yolu rotasına doğru bir kaymıştır. Orta Doğu’dan Avrupa’ya Balkan Rotası üzerinden karada ticareti yapılan eroin için denizde ele geçirme vakalarında da artış olduğu bildirilmiştir. Hem kenevir reçinesi hem de eroin için, 2020’nin ikinci yarısında bir dizi Avrupa deniz limanında büyük miktarda ele geçirme vakaları rapor edildi. Son birkaç yılda, ele geçirilen kokain sayısı ve miktarının rekor rakamlara ulaşacak şekilde arttığına dikkat etmek önemli. Şu anda mevcut veriler, pandeminin bu eğilim üzerinde büyük bir etkiye sahip olmadığını göstermekte. Güney Amerika’dan kokainin Avrupa’ya sevk edildiği yerlerde bazı değişiklikler bildirilirken, ön veriler, Avrupa limanlarında ele geçirilen miktarların 2020’nin ikinci yarısından 2021’e kadar yüksek kaldığını göstermekte.
Örneğin, Almanya Şubat 2021’de en yüksek kokain ele geçirme vakasını Hamburg Limanı’nda kaydetti. Aynı ay Belçika’daki Antwerp Limanı’nda 7,2 ton daha ele geçirildi. Pandeminin başlangıcından bu yana, artan sayıda tüketicinin hükümetler tarafından getirilen kısıtlamalarla başa çıkmak için sokak satıcıları yerine çevrimiçi yöntemlere yöneldiği bildirildi. 2020’nin ilk üç ayında çevrimiçi kenevir satışları yüzde 27 arttı.