Kadınların tarihi zaferi

Dış Haberler

Dünya’nın dört bir yanında saldırı altındaki temel haklar geriletilmeye çalışılırken Fransa’da kadınlar, tarihi hak zaferlerini kutluyor. Versailles Sarayı'nda Ulusal Meclis ve Senato'nun bir araya geldiği Fransa Kongresi'nin özel ortak oturumda, kürtaj hakkını Anayasa’da koruma altına alan tasarı 780 “evet” oyuna karşılık 72 “hayır” oyuyla kabul edildi.

PARİS’TE KUTLAMA

Tarihi kararın parlamentodan geçmesinin ardından milletvekilleri kararı alkışlarla kutladı. “Benim bedenim benim kararım” yazısı yansıtılan Eyfel Kulesi’nin altında bir araya gelen kadınlar, Kongre’deki görüşmeyi meydana kurulan dev ekrandan takip ederken karar sonrası kürtajın anayasal güvenceye alınmasını kutladı.

Ortak oturumda söz alan tüm grup temsilcileri de kürtaj kararına ilişkin ABD, Polonya, Macaristan, İtalya gibi Batılı ülkelerde dahi yaşanan gerilemenin ve Afganistan, İran gibi ülkelerde kadınların temel haklarını bir bir kaybettiklerinin altını çizerek, “Fransa’nın tüm dünyadaki kadınlara ilham olmasını umut ettiklerini” dile getirdi.

DÜNYAYA MESAJ

ABD’de kararı “evrensel mesaj veren Fransız gururu” olarak niteleyen Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, yeni yasayı kutlamak için 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde Paris’te özel bir tören düzenleneceğini belirtti. Başbakan Gabriel Attal da yasanın kabulüyle “Fransa'nın dünyaya tarihi bir mesaj verdiğini” vurgulayarak, kendi bedenleri üzerinde söz söyleme hakkının kadınlara ait olduğu mesajını verdi.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) Genel Direktörü Tedros Adhanom Ghebreyesus ise, “Güvenli kürtaj sağlık hizmetidir. Fransa'nın kadın haklarını güvence altına alma ve hayatlarını kurtarma kararını memnuniyetle karşılıyoruz” ifadelerini kullandı.

Fransa'da kürtaj 1974'ten bu yana yasal ancak son yıllarda yasanın daha da güçlendirilmesi yönündeki baskılar artmıştı. Cumhurbaşkanı Macron 2022'de ABD Yüksek Mahkemesi'nin kürtajı eyaletlerin inisiyatifine bırakmasından sonra, kürtaj hakkını anayasal güvence altına alma sözü vermişti. Kasım 2022'de yapılan bir kamuoyu anketi, halkın yüzde 86'sının değişikliği desteklediğini ortaya koydu.

HAKLAR SALDIRI ALTINDA

Fransa’da kürtaj hakkına yönelik tarihi adım atılırken dünyanın birçok yerinde kadın haklarına yönelik saldırılar artıyor. Üreme Hakları Merkezi'ne göre dünya çapında kadınların yüzde 41'i kısıtlayıcı kürtaj yasalarının olduğu ülkelerde yaşıyor. Kadınların hak mücadeleleri sürerken, kürtaj hakkına yönelik birçok ülkede de ilerici adımlar atılıyor.

• Polonya: Polonya, hâlihazırda Avrupa’daki en katı kürtaj yasasına sahip ülke. Ülkede Anayasa Mahkemesi’nin 2020’de aldığı kararla, o zamana kadar kısıtlı şartlarda izin verilen kürtaj, neredeyse tamamen yasaklandı. Yeni düzenlemenin ardından ülkedeki kürtaj karşıtı önlemler artırıldı ve kürtaj yapan ve yaptıranlara yönelik bir cadı avı başlatıldı. Kadınlar kürtaj hakları için yıllardır protesto gösterileri düzenliyor.

• ABD: ABD'de, Yüksek Mahkeme'nin Haziran 2022'de ülke çapındaki kürtaj hakkını iptal etmesinden bu yana kürtajla ilgili tartışmalar sürüyor. Yüksek Mahkeme, kürtaj özgürlüğüne ilişkin inisiyatifi eyaletlere bıraktı. Kürtaja yönelik en katı kuralların uygulandığı Teksas eyaletinde yurttaşlara “bireysel olarak (kürtaja karşı) harekete geçme” hakkı tanıyan yasa sivil muhbirliğin önünü açtı. Geçen ay itibarıyla, ülkenin 50 eyaletinden 21'inde kürtaj tamamen veya kısmen yasaklanmış durumda.

• Arjantin: Arjantin, 2020 yılında hamileliğin 14’üncü haftasına kadar kürtaja izin veren yasa tasarısını onaylayarak kürtaj konusunda dünyanın en katı uygulamalarına sahip Latin Amerika’da köklü bir değişikliğe yönelik ilk adımı atmıştı. Aralık 2023’te başa gelen aşırı sağcı Javier Milei ise kürtaj karşıtı açıklamalarıyla biliniyor. Son olarak Milei'nin partisinden milletvekillerinin şubat ayında Kongre’ye sunduğu tasarıya göre, 2020'de kabul edilen kürtaj yasasını yürürlükten kaldırılarak yasa tasarısında kürtaj yaptıran kadınlar ve kürtajı gerçekleştiren doktorlar suçlu sayılacak.

• El Salvador: El Salvador, cinsel istismar ve ensest ilişki kaynaklı gebelikler ve annenin hayatının tehlikede olduğu durumlar dâhil kürtajı yasak kılan yasasıyla, dünyanın en katı kürtaj yasalarından birine sahip. 2021 yılında El Salvador’da kürtaj yaptırdığı gerekçesiyle hapishanede olan kadın sayısı 16’ydı. 1998’den bu yana 199 kadın kürtajdan kaynaklı suçlamalarla yargılandı. Ülkede kürtaj yaptırmanın cezası 2 ila 8 yıla kadar hapis iken kürtaj yaptıran kadınlar genellikle 30 ila 50 yıla kadar hapis cezası olan “ağırlaştırılmış cinayet” ile suçlanıyorlar.

• İngiltere: Fransa kürtajı anayasal güvenceye alırken Manş Denizi'nin diğer tarafında, Birleşik Krallık'ta hâlâ yürürlükte olan 1861’den kalma bir yasada kürtajın “suç olması” nedeniyle, kadınlar soruşturma riskiyle karşı karşıya. 1967’de kabul edilen Kürtaj Yasası ise bazı kısıtlamalar dahilinde kürtaja izin verse de kürtaja erişimde son söz İngiltere, Galler ve İskoçya’daki doktorlara ait.

• Meksika: Meksika Ulusal Adalet Yüksek Mahkemesi (SCJN), 2021 yılında kürtajı suç sayan yasanın Anayasa’ya aykırı olduğuna ve kürtaj için uygulanan prosedürlerin suç olmadığına karar vererek Coahuila eyaletinin kürtaj yaptırımlarını ceza kanunundan kaldırmasını emretmişti. Karardan iki yıl sonra ise ülke genelinde bir suç olmaktan çıkarılan kürtaj, 32 eyaletin hepsinde yasal hale geldi.

• İrlanda: İrlanda’da kürtaj 1983’ten beri yasaktı. 2018 yılında, feministlerin mücadelesi sonucu referandum yapıldı. İrlandalılar kürtajın yasal hale getirilmesi lehine oy kullandı. İrlanda’da kürtaj yasal hale geldi.

∗∗∗

KÜRTAJIN YASALLAŞTIRILMASINI SAVUNANLAR (%) 

İsveç: 87 (en yüksek)

Fransa: 82

Macaristan: 70

Polonya: 59

KÜRESEL ORTALAMA: 56

ABD: 54

Arjantin: 54

Türkiye: 48

Güney Afrika: 46

Meksika: 45

Endonezya: 22 (en düşük)

*İpsos 2023 verilerine göre