Kaptan Ahab sahneye demir attı

Eda Köprü Yılmayan

İstanbul Büyükşehir Belediyesi (İBB) Şehir Tiyatroları bu sezon Herman Melville’in ölümsüz eseri Moby Dick’i sahneye taşıyor. İngiliz film ve tiyatro oyuncusu Sebastian Armesto’nun romandan uyarladığı eser tek perde olarak sahneleniyor. Zeynep Aksoy’un çevirdiği, Seza Güneş’in yönettiği Moby Dick’in oyuncu kadrosunda; Arda Alpkıray, Berna Demirer, Cem Baza, Deran Özgen, Direnç Dedeoğlu, Elif Verit, Hakan Örge ve Pınar Pamuk var. Oyunun dramaturgisini Hande Ören, müziğini Uskan Çelebi, sahne ve kostüm tasarımını Almila Altunsoy, ışık tasarımını Özcan Çelik, efekt tasarımını Yiğit Can Efe, koreografisini İbrahim Ulutaş yapıyor.

Oyun tek perdede dev bir eseri anlatmaya çalışıyor. Tadı damağınızda kalacak oyunda Kaptan Ahab’ın iç hesaplaşmalarını, Moby Dick’e duyduğu kinin asıl sebebinin sadece ondan öç almak değil, evrendeki tüm kötülüğün, toplumdaki, doğadaki, insanların içindeki kötülüğün bir timsali haline gelişini Melville okuyucuları olarak sahnede daha çok görmeyi isterdik. Klasik bir eserin sahneye taşınmasındaki zorluğu Moby Dick’in yönetmeni Seza Güneş’e sorduk.

Bildiğimiz kadarıyla Moby Dick Türkiye’de daha önce sahnelenmedi. Oyunu sahnelemeye nasıl karar verdiniz?
Bir uyarlama metin sahneliyoruz. Sebastian Armesto’nun uyarladığı bir tekst. İlk defa Amerika’da daha sonra İngiltere’de oynanmış. Moby Dick romanını uyarlamaya girişmedik, bir uyarlama üzerinden yola çıktık. Kitabı okumuştum daha sonra tekrar okudum. Karakterler üzerine çalıştık. İki, üç hafta dramaturgi çalışması yaptık. Çünkü gerçekçi psikolojik bir roman. Melville, Shakespeare’den etkilenen bir yazar. Sahnelemeye giderken romandan da faydalandık.

OYUNCULARI ÖZGÜR BIRAKMAYI SEVİYORUM

Kaptan Ahab’ın hırsını, hesaplaşmasını sahnede daha çok görmeyi isterdik. Eksik kaldığını düşündüğünüz şeyler oldu mu?
Moby Dick 735 sayfalık bir roman. Romanı okuduğunuzda karakterleri derinlemesine inceleyebiliyorsunuz. Kaptan Ahab’ın bölümlerinde bazen repliklerin altını çizip açma gereği duyduk. Bazı yerleri kısalttık ama kısalttığımız yerler Ahab’la ilgili olmayan yerlerdi. Kaptan Ahab eksende duran bir karakter. Hikâyeyi Ishmael anlatıyor ama anlatılan Ahab’ın hikâyesi. Tabii ki romandan faydalandık ama uyarlama olduğu için sınırlarımız vardı. O sınırlar dahilinde hareket etmek durumundaydık.

Oyuncuları sahnede özgür bırakmayı seviyorum. Onların karaktere yaklaşımı, rolü ele alış biçimi önemli. Birkaç hafta sadece buna çalıştık. Oyun bir saatlik bir Moby Dick anlatımı oldu. Romandan uyarlanan filmler var. Oyunda bazı şeyler eksik görülebilir. Oyunu bir saate indirgemiş olsak da karakterleri olduğu gibi tutmaya çalıştık. Kaptan Ahab’ın spot olacak replikleri var. “Görünen her şey bir maskedir. Gerçek benlikler o maskelerin ardında gizlidir” gibi. Melville’in romanda okura fısıldadığı şeyler. Bunları Ahab’da belirginleştirmeye çalıştım. Kaptan Ahab iyinin ve kötünün içinde eridiği bir karakter. Daha derinlemesine bir çözümleme yapılabilirdi ama metnin sınırlarına bağlı kalmamız gerekiyordu.

Oyun kaç yaşından itibaren izlenebilir?
Moby Dick bir yetişkin oyunu. Türkiye’de isminden kaynaklı çocuklara yönelik gibi algılanıyor ama öyle değil. Derin bir felsefesi olan bir roman. Konu itibarıyla da balina avcılığı olduğu için içinde vahşet de barındırıyor. Çok küçük yaştaki çocukların izlemesini önermiyorum ama 13 yaş sonrası için ufuk açıcı da olabilir.

Seyirci oyuna kendini kolaylıkla kaptırabilir. Denizdeymişçesine salona kuş sesleri ve dalga sesleri yayılıyor. Dekorda nelere dikkat edildi?
Tekstte “Tiyatro ekibi bir tiyatroda bulunabilecek objelerle sahnededir” diye yazılıydı. Dekor konusunda biz de bunu baz alarak yola çıktık. Tiyatroda bulunabilecek eşyaları dönüştürerek bir atmosfer yaratmaya çalıştık. Portmanto askı bir sonraki sahnede gemide kullanılan bir bocurgat olabiliyor. Özellikle mim yoluyla gösterme gereği duydum. Mesela zıpkın ve halat kullanmak istemedim, var olan eşyaları dönüştürme yoluna gittik.