Kelebek etkisi

Savaş ve çatışmaların coğrafyası Ortadoğu'da son dönemde diplomasi alanında dikkat çekici gelişmeler yaşanıyor. Washington’ın yarattığı boşluk, Pekin’in artan etkisi, Rusya’nın hamleleri derken bölgede taşlar yerinden oynamaya başladı. Arap ülkelerinin Şam yönetimi ile temasa geçmesi, Suriye Dışişleri Bakanı Mikdat Faysal’ın on bir yıl sonra Suudi Arabistan’a gitmesi, bölgesel hasımlar İran ile Suudi Arabistan’ın barışması hepsi çarpan etkisi yapan gelişmeler oldu. Sadece son bir ayda yıllardır devam eden pek çok gerilime nokta konurken karşılıklı elçilikler açıldı, heyetler görüştü, imzalar atıldı...

Bu kısa ve kırılgan sürecin öne çıkan başlıkları ise şöyle:

10 Nisan: Suudi-Husi uzlaşısı

İnsanlık trajedisine yol açan Yemen'deki kanlı savaşın sona erdirilmesi için temaslar başladı. Körfez Arap ülkeleriyle birlikte 8 yıl önce İran destekli Husi yönetimine saldıran Suudi Arabistan heyeti Sana'ya gitti. Sana’da bir araya gelen Husi ve Suudi heyeti ateşkes kararı aldı. İki yıllık bir 'geçiş' süreci için prensipte anlaşmaya varıldı. Ancak geçici ateşkes oldukça kırılgan.

10 Mart: İran-Suudi barışı

Tahran- Riyad ilişkilerini normalleştirmek için 6 Mart'ta Çin'in başkenti Pekin'de Çinli yetkililerin aracılığıyla müzakerelere başladı. Taraflar, 10 Mart'ta yıllar süren düşmanlığın ardından Çin'in aracılık ettiği bir anlaşmayla ilişkileri yeniden kurmayı kabul etti. 6 Nisan’da iki ülkenin dışişleri bakanları 7 yıl sonra ilk kez Pekin’de bir araya gelerek el sıkıştı.

18 Mart: Suriye-BAE normalleşmesi

Suriye lideri Beşar Esad, ülkesinde 11 yıl önce başlayan iç savaşın ardından ilk defa bir Arap ülkesini ziyaret ederek BAE’ye gitti. Esad ile görüşen BAE Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed al Nahyan, Suriye'nin Arapların güvenliği için kilit bir role sahip olduğunu ve BAE'nin işbirliğini güçlendirmekte istekli olduğunu söyledi.

12 Nisan: Suudi-Suriye açılımı

Suriye Dışişleri Bakanı Miktad Faysal’ın önceki gün Cidde ziyaretiyle Beşar Esad yönetimiyle ilişkileri normalleştirme yönünde adım atan Arap ülkeleri kervanına Suudi kraliyeti de katıldı. Bu ziyaret Suriye’nin Arap Birliği'ne geri döneceği beklentisini güçlendirdi. Suudi Arabistan resmi haber ajansı SPA’ya göre iki taraf, konsolosluk hizmetlerinin ve uçuşların yeniden başlatılması için anlaştı.

3-4 Nisan: 4’lü toplantı

Moskova'da Türkiye, Rusya, Suriye ve İran dışişleri bakan yardımcıları düzeyinde dörtlü istişareler gerçekleştirildi.

5 Nisan: İran-BAE görüşmesi

İran, 7 yıl aranın ardından Birleşik Arap Emirlikleri’ne (BAE) büyükelçi atadığını duyurdu.

13 Nisan: Suriye-Tunus hamlesi

Tunus’un Şam’a büyükelçi atama girişimine yanıt olarak Suriye de bu ülkedeki büyükelçiliğini 11 yıl sonra yeniden açma kararı aldı. Karar Suriye ve Tunus yönetimleri tarafından dün yapılan ortak açıklamayla duyuruldu.

Bugün: Arap Birliği dönemeci

Suriye ile “normalleşme” gündemini sıcak tutan Suudi Arabistan bugün bölgesel dışişleri bakanları toplantısına ev sahipliği yapacak. Toplantıda Suriye’nin Arap Ligi’ne dönüşü temel gündem maddesi olacak. Bu yılki Arap Birliği toplantısı 19 Mayıs’ta Suudi Arabistan’ın ev sahipliğinde yapılacak. Geçtiğimiz yıl Cezayir’de yapılan Arap Birliği toplantısı öncesinde Suriye’nin koltuğunun iade edilmesi gündem olsa da gerekli uzlaşı sağlanamadığı için bu gündem bir sonraki toplantıya ertelenmişti. Bir ay sonra toplanacak zirve öncesinde dönüş şartlarını görüşmek üzere bölge devletleri arasında soluksuz bir diplomasi trafiği işliyor.