Kerkük krizinde tehlikeli restleşme
Kerkük'te yerel seçimin üzerinden aylar geçmesine rağmen valilik krizi büyüyor. IKBY’nin iki büyük gücünden Tahran destekli KYB, Ankara’yla ilişkileri ilerleten KDP’nin Türkmenlerle vali seçiminde anlaştığını iddia etti.
Dış Haberler
Irak’ta petrol kenti Kerkük’te yapılan yerel seçimlerin üzerinden aylar geçerken valinin kim olacağına dair düğüm çözülemedi. Türkiye, İran ve Bağdat yönetiminin çekişmesine sahne olan Kerkük İl Genel Meclisi’nde Ankara’nın desteklediği Türkmen partileri ile Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) vali seçiminde anlaştığı iddia edildi. İran destekli Kürdistan Yurtseverler Birliği’nden KDP’ye “Ulusal değerleri sattı” tepkisi geldi.
Irak’ta 10 yıl aradan sonra 18 Aralık 2023’te yapılan İl Genel Meclisi seçimlerinin üzerinden 3 aydan fazla süre geçmesine rağmen Kerkük kentinde partiler arasında uzlaşmaya varılamadığı için vali ve il Genel Meclis Başkanı henüz vali belirlenmiş değil.
‘DEĞERLERİMİZİ SATTI’
KYB Yönetim Kurulu Üyesi Hasibe Abdullah, KDP ve Türkmen Cephesi’nin Kerkük Valiliği konusunda anlaşmaya vardığını iddia etti. Rojnews’un haberine göre Abdullah, anlaşma kapsamında valiliğin iki güç arasında dönüşümlü olarak yürütüleceğini belirtti. “KDP’nin Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi’nde (IKBY) Kürtlerin temsilcisi olmakla övündüğünü” kaydeden Abdullah, “Ancak Kerkük’te maaşları ödemeyerek halkını mağdur edip ulusal değerleri satıyor” dedi.
18 yıl aradan sonra gidilen seçimde 16 sandalyeli Kerkük İl Meclisi’nde KYB 5, KDP 2, Araplar 6 sandalye almıştı. Kerkük Arap İttifakı 3, Liderlik (Gıyade) İttifakı 2, Kerkük Arapçılığı (Urube) İttifakı 1, Irak Türkmen Cephesi (ITC) 2 üye göndermişti. KYB'ye yakın Süryani-Keldaniler (Hristiyanlar) de kota sayesinde 1 koltuk almıştı. Hiçbir etnik bileşen tek başına valiliği alamıyor. Bunun için 9 üyelik gerekiyor. Kerkük’te Irak ve Türkiye desteğiyle valilik makamında vekâleten Rakan Ciburi oturuyor.
Kürt kaynaklara göre MİT Başkanı İbrahim Kalın, 28 Ocak’ta Erbil’de bir araya geldiği KDP Başkanı Mesut Barzani ve Türkmen liderlere Ankara’nın pozisyonunu dayattı. Ankara, KYB’nin PKK ve YPG’ye destek verdiğini belirterek Kerkük’te valilik almasını engellemek istiyor.
NADİR FİKİR BİRLİĞİ
IKBY’de 10 Haziran’da düzenlenecek Parlamento seçimlerine gidilirken KDP ile KYB arasındaki kriz büyüyor. Yarım asırdır fikir ayrılıklarının giderek derinleştiği iki partinin heyetleri, 4 Şubat’da Süleymaniye’de bir araya gelerek “Kerkük vilayetindeki vatandaşların çıkarları için tüm bileşenlere hizmet edecek Kürt bir vali atanması” konusunda anlaşmıştı. KDP ve KYB, IKBY’nin Irak Federal Hükümeti ile siyasi ve ekonomik sorunlarının çözülmesi için ortak çalışma taahhüdünde bulunmuştu.
Ancak Irak Federal Mahkemesi’nin 21 Şubat’ta IKBY Parlamentosu’na yönelik “yetki gaspı” sonrası KDP, flaş bir kararla 10 Haziran’da yapılacak seçimleri boykot etme kararı almıştı. Mahkeme, IKBY’deki memur maaşlarının Irak bankalarında açılacak hesaplara yatırılmasına, Bağdat hükümetinin, IKBY’ye "borç para verme" yetkisinin elinden alınmasına ve IKBY’nin tüm petrol ile petrol dışı gelirlerinin merkezi hükümete teslim edilmesi gerektiğine hükmetmişti. Mahkeme ayrıca, IKBY’nin dört seçim bölgesine bölünmesine ve 111 sandalyeli IKBY meclisinde Türkmenlere ve Hristiyanlara 11 kişilik kotanın “anayasaya aykırı” olduğuna karar vererek, meclisteki koltuk sayısının da 100’e düşürüldüğünü açıklamıştı.
MAHKEMENİN ETKİSİ
Tahran yönetiminin desteklediği KYB ise, İran’ın güçlü etkisi altındaki Federal Mahkeme’nin kararından oldukça memnun kaldı. Partinin resmi internet sitesinde Parlamento seçimlerine ilişkin açıklamalarına yer verilen KYB Sözcüsü Sadi Ahmed Pire, 10 Haziran 2024 tarihine “bağlı kalmaya kararlı olduklarını” belirtti. Mahkeme kararıyla KDP ile KYB arasında uzun süredir devam eden mali ve idari anlaşmazlıklara bir yenisi daha eklenirken IKBY’nin iki büyük gücü arasındaki Kerkük Valiliğine ilişkin kısa süreli fikir birliğine gölge düşürmüş olması oldukça muhtemel.