Kıdem tazminatı kâğıt üstünde

Ekonomi Servisi

DİSK-AR, SGK’den alınan verilere dayanarak iş güvencesi ve kıdem tazminatına ilişkin rapor yayımladı. Raporda 2015 ve 2021 arasında işverenler tarafından SGK’ye verilen toplam işten çıkış bildirgesi sayısının 124 milyon 90 bin olduğu belirtildi. 2021 yılında 16,2 milyon sigortalı işçi varken işten çıkış bildirgesi sayısının 17,8 milyona yakın olmasına dikkat çekilen raporda bu durumun temel nedeninin işçilerin sürekli girdi çıktı yapılarak çalıştırılmasından kaynaklandığı tespit edildi ve bu uygulamaya “kıdem sıfırlanması” denildiği anımsatıldı:

“Kıdem sıfırlanmasında ya işçi kıdem tazminatını hak etmeyecek bir nedenle işten çıkartılmış gibi gösteriliyor ya da istifası alınıyor. Tekrar işe başlatıldığında önceki çalışması kıdem tazminatını hak edecek şekilde sona ermemiş olduğundan kıdem sürelerinin birleştirilmesinde dikkate alınmıyor. Bu veriler kıdem sıfırlaması uygulamasının beklenenden çok daha yüksek olduğunu gösteriyor.”

2015 ve 2021 arası bildirilen işten çıkışların kodlara göre dağılımına bakıldığında en yüksek oranın 3 numaralı kod olan “belirsiz süreli iş sözleşmesinin işçi tarafından feshi” olduğuna dikkat çekilen araştırmada “2015-2021 arasında toplam işten çıkış bildirgesi sayısı 124 milyon 90 bin iken Kod-3 ile işten ayrılanların sayısı 56 milyon 569 bindir. Böylece 2015-2021 arasında işten çıkış sebebi istifa olarak (Kod-3) bildirilenlerin oranı yüzde 46 olmaktadır. İşçilerin yüzde 46’sının ihbar, kıdem tazminatı ve işsizlik ödeneği hak etmeyecek şekilde istifa ederek işten ayrılması hayatın olağan akışına aykırıdır. Bu kadar yüksek istifa oranı şaibelidir” denildi.

Araştırmada dikkat çeken detaylar şöyle:

•Kod-3’ün tüm işten çıkış kodları arasındaki oranının geçmiş yıllardan beri yüksek olması işverenlerin kıdem tazminatı ödememek için işçileri istifa etmeye zorlamasının bir göstergesi olarak görülebilir.

•İşten çıkış sebeplerine göre kıdem tazminatı alabilenler ile alamayanların dağılımına bakıldığında işçilerin yüzde 78 ile yüzde 84’ünün işten çıkış bildirgelerinin kıdem tazminatı hak edemeyecek şekilde düzenlendiği görülmektedir.

•2021’de 16,8 milyon olan toplam işten çıkışı gerçekleştirilen işçinin 14,1 milyonu kıdem tazminatı alamamıştır.

•Covid-19 döneminde işten çıkışı gerçekleştirilen her 10 işçiden en az 8’i kıdem tazminatına erişememiştir.

•Kıdem tazminatı alabilecek şekilde işten çıkışı gerçekleşen işçilerin oranı ise 2020’de yüzde 17,5 ve 2021’de ise yüzde 16,2’de kalmaktadır.