Kılıçlar çekildi, Ankara tedirgin
Libya’da 24 Aralık’taki seçimler öncesi hareketlilik arttı. Temsilciler Meclisi’nin geçiş hükümetinden desteğini çekmesi ve General Halife Hafter’in seçimler için güçlü bir aday olarak öne çıkması ise Ankara’yı tedirgin etti.
DIŞ HABERLER SERVİSİ
Libya'da Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuğunda Ekim 2020'de kurulan kırılgan geçiş hükümeti 24 Aralık seçimleri öncesi dağılma eşiğine gelirken taraflar arası çatışma tehlikesi yeniden ortaya çıktı. General Halife Hafter'i destekleyen Tobruk'taki Temsilciler Meclisi'nin Başbakan Abdülhamid Dibeybe liderliğindeki Ulusal Birlik Hükümeti'ne (UBH) güvenoyunu çekme kararı vermesiyle yaşanan siyasi kriz, Hafter'in seçimlerde adaylık için önceki gün hamlede bulunmasıyla tırmandı. Yaşanan son gelişmeler, Libya'daki gruplara destek veren ülkeler arasında da olası bir güç kavgasının habercisi niteliğinde. Suudi Arabistan, Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) Mısır ve Rusya'nın desteklediği Hafter'in seçimleri kazanma olasılığı, UBH'yi destekleyen Türkiye ve Katar gibi ülkelerin Libya planlarında yeni bir rota belirleme olasılığını artırdı. AKP'li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'la yakın ilişkileri olan Libya Başbakanı Dibeybe'nin 24 Aralık seçimlerini kaybetme ihtimali Ankara'yı sarsacak nitelikte.
DEPREM ETKİSİ YARATAN YASA
Avrupa Birliği (AB) ve BM aracılığıyla sağlanan anlaşmadan bu yana tarafları yeniden karşı karşıya getiren süreç, 8 Eylül'de seçim yasasında değişiklik yapılması hamlesiyle patlak verdi. Hafter'in müttefiki Libya Temsilciler Meclisi Başkanı Akile Salih seçimlere ilişkin bir taslak yasa gündeme getirmiş, taslak metinde yer alan bir madde tartışmalara yol açmıştı. Bu maddede, yetkililerin seçimlere üç ay kala mevcut görevlerini bırakabileceği ve seçimi kazanamazlarsa da aynı görevlere dönebileceği yer alırken Trablus'taki Yüksek Devlet Konseyi bu yasayı reddettiğini açıklamıştı. Temsilciler Meclisi ise bu hamle üzerine 22 Eylül'de bir oylama yaparak Başbakan Abdülhamid Dibeybe liderliğindeki Ulusal Birlik Hükümeti'ne (UBH) güvenoyunu çekme kararı aldı.
Karara tepki gösteren Devlet Yüksek Konseyi ise oylamanın geçersiz olduğunu duyurarak, bunun 2015 yılındaki "Anayasa Bildirgesini ve Libya Siyasi Anlaşması'nı ihlal ettiğini" savundu. Devlet Yüksek Konseyi, seçim yasası konusundaki anlaşmazlık nedeniyle hafta başında yaptığı açıklamada seçimlerin bir yıl ertelenmesini önermişti. Ancak söz konusu anlaşmazlık Hafter'in adaylığa hazırlanmasını engellemedi ve bu tartışmanın akabinde Hafter de önceki gün askeri görevlerini üç aylığına bırakma kararı alarak seçim öncesi "sivil" bir pozisyona yerleşti.
ANKARA'DAN DİBEYBE HÜKÜMETİNE DESTEK
Libya'daki tarafları destekleyen ülkelerden ise yaşanan gelişmeler üzerine açıklamalar geldi. Türkiye Dışişleri Bakanlığı, Dibeybe hükümetine desteğinin devam edeceğini ilan ederek "Seçimlerin öngörüldüğü tarihte düzenlenebilmesi için Milli Birlik Hükümeti'nin seçimlere kadar tam yetkiyle iş başında kalması önemlidir. Milli Birlik Hükümeti'ne verilen güvenoyunun geri çekilmesinin Libya’nın istikrarına ve geçiş sürecine bir katkı sağlamayacağı açıktır" açıklaması yaptı. Türkiye, Kasım 2019'da Trablus milisleriyle imzaladığı askeri ve güvenlik işbirliği anlaşması sonrası Hafter güçlerine karşı doğrudan askeri destek göndermişti. Almanya Dışişleri Bakanı Heiko Maas ise Libya'daki siyasi sürecin sürdürülmesi gerektiğini belirterek 24 Aralık'ta öngörüldüğü gibi seçimlerin yapılması çağrısında bulundu ve ülkedeki yabancı savaşçıların Libya'yı terk etmesi gerektiğini ifade etti. Birleşmiş Milletler (BM) Libya Destek Misyonu (UNSMIL) ise UBH'nin Libya'nın "meşru hükümeti" olduğunu ve görevinin ülkeyi 24 Aralık seçimlerine hazırlamak olduğunu açıkladı. Hafter'i destekleyen Rusya, Mısır ve BAE'den ise son gelişmeler üzerine açıklama yapılmadı.
SEÇİMLERDEN ÖNCE FRANSA'DA TOPLANTI
Ancak 29 Eylül'de Rusya'nın Soçi kentinde yapılacak Erdoğan-Putin buluşmasında Libya'da mevcut durumla ilgili gelişmelerin ele alınması bekleniyor. Hafter güçlerine destek veren Fransa ise 24 Aralık seçimi öncesi Libya toplantısına ev sahipliği yapmaya hazırlanıyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, BM Genel Kurulu için gittiği New York'ta önceki gün yaptığı açıklamada, 12 Kasım'da Libya konulu uluslararası bir konferansın düzenleneceğini duyurdu.
NATO saldırıları sonrası kanlı çatışmalara sürüklenen Libya, 2015'ten bu yana Trablus merkezli UMH ve Tobruk merkezli Temsilciler Meclisi arasındaki savaşa tanık oldu. Taraflar Ekim 2020'de uluslararası aktörlerin desteğiyle ateşkes anlaşmasına imza atmış ve ülkeyi seçimlere götürecek Ulusal Birlik Hükümeti bu yıl mart ayında göreve başlamıştı.