KİT’ler döviz batağında
Ekonomide ‘tek adamın’ kararları ile hayata geçirilen uygulamalar nedeniyle Türk lirasında yaşanan değer kaybı TRT, DHMİ, TCDD ve EÜAŞ’a toplam 2 milyar 406 milyon TL’lik kambiyo zararı olarak yansıdı.
Mustafa BİLDİRCİN
9 Temmuz 2018 tarihinde yürürlüğe giren Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi eğitimden sağlığa, adaletten sosyal yaşama kadar hemen her alanda büyük bir enkaz yarattı. Muhalefetin, “Tek adam rejimi” diyerek eleştirdiği yeni sistem, Türkiye’nin ekonomisini de alt üst etti. Saray’da alınan ve uygulamaya geçirilen kararlar nedeniyle Türkiye’nin uluslararası itibarı yerle bir oldu.
Başkanlık rejimi sonrasında hem genel ekonomik göstergelerde hem de emek açısından yaşamsal öneme sahip göstergelerde ciddi bozulmalar yaşandı. Türk Lirası da giderek değer kaybetti.
BORÇ YÜKÜ ARTTI
Türk Lirası’nda yaşanan değer kaybı, kötü yönetim ve liyakati göz ardı eden görevlendirmeler nedeniyle borç batağına saplanan kamu iktisadi teşebbüslerinin (KİT) borç yükünü daha da artırdı. Kritik öneme sahip KİT’ler arasında yer alan TRT, DHMİ, TCDD ve EÜAŞ’ın kambiyo zararı, Türkiye'deki kötü ekonomi yönetimine ayna tuttu.
Anayasa gereği tarafsız yayıncılık yapmakla yükümlü olan ancak “İktidara yakın yayın yaptığı” gerekçesiyle eleştirilen TRT’nin 2020 yılında 21 milyon 366 bin TL olan kambiyo zararları, TL’de yaşanan değer kaybının hız kazandığı 2021 yılında 62 milyon 816 bin TL’ye ulaştı.
Gelirleri büyük oranda dövize bağlı olan Devlet Hava Meydanları İşletmesi’nin (DHMİ) kambiyo zararları ise dudak uçuklattı. 2020 yılında 1,6 milyar TL kambiyo zararı bulunan DHMİ’nin 2021 yılı kambiyo zararı kayıtlara 2 milyar 87 milyon 826 bin TL olarak geçti.
ZARAR RAYDAN ÇIKTI
Kaybedilen belediyelerden gelen eski bürokratların istihdamı nedeniyle "İktidarın arka bahçesi” olarak nitelendirilen TCDD de astronomik kambiyo zararına imza atan KİT’ler arasında yer aldı. 2020 yılı kambiyo zararı 71 milyon 369 bin TL olan TCDD'nin 2021 yılında kambiyo zararı 168 milyon 482 bin TL olarak gerçekleşti. TCDD, 2021 yılında toplam 4 milyar 24 milyon TL’lik dönem zararına imza attı.
Elektrik Üretim Anonim Şirketi’nin (EÜAŞ) kambiyo zararları da mali raporlar ile ortaya konuldu. 2021 yılında 7,6 milyar TL’lik zarar açıklayan EÜAŞ’ın 2020 ve 2021 yılındaki kambiyo zararları ise sırasıyla 21 milyon 728 bin TL ve 107 milyon 126 bin TL olarak kaydedildi.