Koca yılda sadece 144 haneye destek

Dr. Ergün DEMİR-Dr. Güray KILIÇ

Birçok evde nörolojik ve solunum hastalıklarından mustarip çok sayıda kronik hasta, yaşam destek cihazına bağlı olarak ölümle yaşam arasında bir çizgide bakıma muhtaç ve yatalak olarak hayatını sürdürmeye çalışıyor. Bu hanelerde yaşayan hasta yakınları, bu hastalar için sarf edilen tıbbi malzeme, alt bezi, mama, ilaç fark ücreti ve kullanılan cihazın harcadığı elektrik bedelinin son dönemlerde yapılan aşırı zamlara bağlı olarak kendilerini ekonomik sıkıntıya soktuğunu ifade ediyor.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından bu hastalara, konutlarına gelen elektrik faturalarına aylık 200 TL’ye varan desteği içeren Elektrik Tüketim Desteği (ETD) veriliyor. Bakanlığın 2021 faaliyet raporuna göre ise geçen yıl ülkede sadece 144 haneye kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı kronik hastalara yönelik elektrik tüketim desteği sağlandığı belirtildi. Bu 144 haneye 170 bin 837 TL’lik elektrik tüketim desteği sağlandı.

Peki, neden sadece 144 haneye bu destek sağlandı?

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın hazırladığı ‘Kronik Hastalara Elektrik Desteği Kılavuzu’ndan ve yine Bakanlık sitesinde yayımlanan ‘kronik hastalara yönelik elektrik desteği programında’ sıkça sorulan sorular ve cevaplardan anlaşıldığına göre, yardım programından faydalanabilmek için şu şartlar gerekli:

• 3294 sayılı Kanun kapsamında olmak, (Fakrü zaruret içinde ve muhtaç durumda bulunan, sosyal güvenlik kuruluşlarına tabi olmayan ve bu kuruluşlardan aylık ve gelir almayan (...) vatandaşlar ile aylık veya gelir bağlanmış olanların, Fon Kurulunca belirlenecek ölçütlere göre; hane içindeki kişi başına düşen geliri, on altı yaşından büyükler için belirlenen aylık net asgari ücretin 1/3’ünden az olan kişilerden fakir ve muhtaç durumda bulunanlar da bu Kanun kapsamında).

• 2828 sayılı Kanun kapsamında engelli evde bakım yardımı almamak (her ne ad altında olursa olsun her türlü gelirleri toplamı esas alınmak suretiyle; kendilerine ait veya bakmakla yükümlü olduğu birey sayısına göre kendilerine düşen ortalama aylık gelir tutarının, bir aylık net asgari ücret tutarının 2/3’ünden daha az olduğu bakım raporu ile tespit edilenler).

• Kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olduğundan elektrik desteğine ihtiyaç duymak.

• Kronik hastalığına ve cihaz kullanması gerektiğine ilişkin geçerli sağlık raporuna sahip olmak, şartlarının tamamının sağlanması gerekiyor.

Asgari ücretle çalışan veya sadece emekli geliri olan ailelere cihaza bağlı hastaları için bu kapsamdaki elektrik tüketim desteği verilmiyor. Faydalanabilme şartlarının ailelerin gelirine göre belirlendiği ifade ediliyor. Zaten geliri aylık net asgari ücretin 3’te birinden az olan ve düzenli sosyal yardımlardan faydalanan haneler bu hastaları olmasa da elektrik tüketim desteği yardım programından faydalanmakta. Kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olan hastaların hane içindeki kişi başına geliri aylık net asgari ücretin 3’te birinden fazla, 3’te ikisinden daha az olan ve evde bakım ücreti alanlara elektrik desteği verilmiyor.

Elektrik desteği programından faydalanabilmek için başvuru şartları “kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olan hastalara nasıl elektrik desteği verilmeyeceği’ üzerine hazırlandı. Bu durumda da ülkemizde binlerce cihaza bağlı olan hasta varken, Bakanlığın bu koşullarını sağlayabilen sadece 144 hane bu destekten faydalanabildi.

Sağlık kurulu raporu ile ağır engelli olduğu belgelendirilenlerden, günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olan ve kronik hastalığı nedeniyle de cihaza bağımlı şekilde hayatını sürdürmek durumunda bulunanların Bakanlığa göre ‘muhtaç olmadığı’ gibi bir paradoks ortaya çıkıyor.

Günlük hayatın alışılmış, tekrar eden gereklerini önemli ölçüde yerine getirememesi nedeniyle hayatını başkasının yardımı ve bakımı olmadan devam ettiremeyecek derecede düşkün olan, genellikle nöroloji ve göğüs hastalıklarına bağlı ağır kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olan binlerce haneye aylık 750 ile bin TL arasında elektrik faturası geliyor. Bu hanelere aylık 200 TL elektrik desteği vermekten neden imtina ediliyor? Yönetmelik maddeleri arasında bin türlü Ali Cengiz oyunu oynanıyor.

MAMA, İLAÇ VE TIBBİ MALZEME BÜYÜK YÜK

Zaten bedensel, zihinsel, ruhsal, duygusal bakımdan sıkıntı çeken bu aileler, elektrik parasının yanı sıra tıbbi sarf malzemesi, alt bezi, mama bedeli ve ilaçların fark ücreti gibi birçok büyük yükü yüklenmektedirler.

Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın hazırladığı “Kronik Hastalara Elektrik Desteği Kılavuzu”nda yer alan faydalanabilme şartları 795 sayılı Cumhurbaşkanlığı Kararı ile çelişkili ve aykırı olduğundan yeniden düzenlenmeli ve gelir durumu ve engelli evde bakım yardımı alma durumuna bakılmaksızın;

Kronik hastalığı nedeniyle cihaza bağımlı olduğundan elektrik desteğine ihtiyaç duymak,

Kronik hastalığına ve cihaz kullanması gerektiğine ilişkin geçerli sağlık raporuna sahip olmak şartlarının sağlayan tüm hanelere elektrik desteği sağlanmalı.