Korkutan ilerleyiş

DIŞ HABERLER SERVİSİ

Etiyopya ordusunun bir yılı aşkın süredir kontrol altında tutmaya çalıştığı Tigray bölgesinde çatışmalar tırmanırken Tigray Halk Kurtuluş Cephesi’nin (THKC) başkent Addis Ababa'ya ilerleyişi sürüyor. Ağır çatışmaların ardından Amhara eyaletindeki Dessie ve Kombolcha kentlerini alan THKC güçlerinin başkente uzaklığı yaklaşık 350 kilometre olarak açıklanırken Etiyopya Başbakano Abiy Ahmed ise ülkede Olağanüstü Hal (OHAL) ilan ederek kontrolü sağlamaya çalışıyor. Etiyopya Bakanlar Kurulu'nun duyurduğu altı aylık OHAL kararına göre, belirli saatler sokağa çıkma yasaklarının uygulanmasının yanı sıra bazı bölgelerin de ordu denetimine geçmesine izin verildi. Etiyopya Meclisi'nin 6 Mayıs'ta "terör örgütü" ilan ettiği THKC ve Oromo Kurtuluş Ordusu (OKO) mensupları olduğundan şüphelenilen kişiler ise mahkeme kararı olmaksızın tutuklanacak.

BM RAPORUNDA TÜM TARAFLARA SUÇLAMA

Birleşmiş Milletler'in (BM) Tigray'daki insan hakları ihlallerine ilişkin aylardır hazırladığı ve Etiyopya ordusuyla Tigray güçlerini ihlallerle suçladığı rapor da dün açıklandı. BM İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR) ve Etiyopya İnsan Hakları Komisyonu ortaklığında hazırlanan raporda, Tigray bölgesinde savaşan tüm tarafların savaş suçuna varan ihlaller işlediği vurgulandı. Bölgedeki mağdurlar ve tanıklarla yapılan 260'tan fazla görüşmeye dayanan raporda, "sivillere işkence ve cinayet", "cinsel saldırılar", "etnik köken temelinde tutuklamalar" şeklinde suçlamalara yer verilirken Eritre askerlerinin de bu savaş suçlarının bir parçası olduğu ifade edildi.

Rapora ilişkin açıklama yapan OHCHR Şefi Michelle Bachelet, Eritre Dışişleri Bakanı Osman Salih, THKC sözcüsü Getachew Reda ve Amhara bölge sözcüsü Gizachew Muluneh'ten konuyla ilgili sorularına yanıt alamadıklarını aktardı. Etiyopya Başbakanı Abiy Ahmed ise rapora ilişkin açıklamasında, "BM bulguları soykırım iddiasının yanlış olduğunu ortaya koydu" diyerek orduda savaş suçlarına karışan isimlerle ilgili soruşturma başlatıldığını ifade etti.

ADDIS ABABA'YA YAPTIRIM TEHDİDİ

THKC'ye karşı halka silahlanma çağrısı yapan Başbakan Abiy Ahmed ise ABD'yle de Tigray nedeniyle kriz yaşıyor. OHAL kararı ABD Başkanı Joe Biden'ın Etiyopya hükümetini "İnsan haklarının ağır ihlalleri" ile suçlamasının ardından geldi. ABD'nin Afrika Boynuzu Özel Temsilcisi Jeffrey Feltman, Abiy hükümetinin saldırıları sona erdirmemesi halinde yaptırımların gündemde olduğunu belirterek, "Ya da Başbakan Ahmed'in göreve gelmesiyle başlayan ortaklığımızı yeniden canlandırabileceğimiz başka bir yoldan gidebiliriz. ABD ikincisini istiyor" açıklaması yaptı. Feltman, THKC ile bir barış anlaşmasına aracılık etmek ve güvence altına almak için Etiyopya'nın başkenti Addis Ababa'ya her an seyahat etmeye hazır olduğunu da sözlerine ekledi.

THKC LİDERİNDEN DİRENİŞ ÇAĞRISI

THKC yönetiminden yapılan son açıklama ise THKC lideri Debretsion Gebremichael'in yerel bir televizyon kanalına verdiği söyleşi oldu. Gebremichael, 25 Ekim'de yaptığı açıklamada "Tigray askerleri haklı bir dava için savaşıyor. Amhara bölgesinde de destek görüyor" diyerek Tigray direnişçilerine geri adım atmaması çağrısında bulundu.

***

Ulusal kurtuluştan iktidara uzanan serüven

Etiyopya 1994’ten bu yana etnik temellere dayalı 10 farklı eyalete bölünmüş durumda. Tigray da bu eyaletlerden biri. Etiyopya nüfusunun yüzde 6,1’ini oluşturan Tigraylar, 1880’lerden bu yana ülkedeki en büyük etnik gruplardan Amharalarla kimi dönemler karşı karşıya gelse de kimi dönemler ülkenin en güçlü gruplarından biri oldu. Etiyopya’da 21 yıllık bir iktidarın ortağı olan Tigray Halk Kurtuluş Cephesi (THKC) 1970’lerden bu yana Tigrayların ulusal mücadelesinin sembol örgütü. 1960’lı yılların sonunda Addis Ababa’da üniversite eğitimi gören devrimci Tigraylı öğrenciler tarafından kurulan THKC, Amharalara karşı ulusal kurtuluş mücadelesi fikirleriyle o dönem uluslararası bazı sol çevrelerce benimsendi. THKC ise 1974’te Sosyalist Etiyopya için Geçici Askeri Hükümeti’ne (Derg) karşı yürütülen savaşta önemli rol alarak dengeleri değiştirdi. 1991 yılına dek süren ve yaklaşık 500 bin kişinin hayatını kaybetmesine neden olan iç savaşın ardından THKC’nin de aralarında olduğu Etiyopya Halkları Devrimci Demokratik Cephesi (EPRDF) hükümeti kuruldu.

THKC’nin desteklediği Meles Zenavi, EPRDF lideri olarak 1991-1995 döneminde Etiyopya Cumhurbaşkanı ve 1995-2012 döneminde de Başbakan olarak görev yaptı. Tigray’ın yanı sıra ülke siyasetinde de etkili bir güç haline gelen THKC, Nisan 2018’de hükümet karşıtı protestoların ardından başbakanlığa gelen Abiy Ahmed’in EPRDF koalisyonunu dağıtması ve Ulusal Refah Partisi’ni kurmasına tepki göstererek Tigray’da ayrı bir seçim düzenledi. Addis Ababa yönetiminin Tigray seçimlerini gayrimeşru ilan etmesi üzerine merkezi hükümetle Tigray yönetimi arasında çatışmalar patlak verdi. THKC, merkezi hükümeti Tigray’ın özerk gücüne saldırmakla suçlarken Abiy Ahmed yönetimi ise THKC’nin iktidarı ele geçirmeye çalıştığını savundu. Etiyopya ordusu geçen yıl kasım ayında Tigray’ın başkenti Mekelle’yi ve Tigray’ın pek çok kentini ele geçirse de THKC bu yıl temmuz ayından itibaren kaybettiği yerleri geri almaya başladı. Ağustos ayında Oromo Kurtuluş Ordusu (OKO) ile de ittifakını duyuran THKC, 1991’de olduğu gibi yeniden merkezi hükümeti devirme hedefiyle başkent Addis Ababa’ya ilerliyor.