Kredi kullandırılmıyor milyarlık vergi alınıyor

İsmail ARI

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne (İBB) bağlı İstanbul Elektrik Tramvay ve Tünel İşletmeleri (İETT) Genel Müdürlüğü kentin ve hatta ülkenin en köklü kurumlarının başında geliyor. 152 yaşındaki İETT, yaklaşık 6 bin 500 otobüsüyle Londra’dan sonra Dünya’nın en büyük ikinci otobüs filosuna sahip.

Günde 800 farklı hatta 55 bin sefer planlayan İETT’nin araçları günde toplam 1 milyon 255 bin kilometre yapıyor. 15 bin emekçisi ile yaklaşık 20 milyon kişinin ulaşımı sağlayan İETT son aylarda eleştirilerin de hedefinde yer alıyor.

İETT Genel Müdür İrfan Demet’e yurttaşların şikâyetlerini ve yönettiği kurumuna yönelik eleştirileri sorduk. Farklı birimlerden sorumlu yardımcıları ile bizi İETT Genel Müdürlüğü’nde karşılayan Demet tüm sorularımızı detaylı bir şekilde yanıtladı. Demet, Cumhurbaşkanlığı’nın 300 yeni otobüs alımı için kredi kullanımına hâlâ onay vermediğini, akaryakıt alımında ödenen milyarlarca liralık vergi ile kente çok sayıda otobüs alınabileceğini vurguladı.

ESKİ ARAÇLAR METROBÜS HATTINA UYGUN DEĞİL

İklim krizinden kaynaklı pek alışık olmadığımız seviyede bir hava sıcaklığı ile bu yazı geçirdik. Ancak İETT otobüslerinde klimaların çalıştırılmadığına yönelik eleştiriler oldu ve hatta zaman zaman bu nedenle tartışmaların yaşandığına dair görüntüler sosyal medyada paylaşıldı. Bu eleştirilere ne diyorsunuz?

Metrobüs hattındaki araçlarımızda klimaların tümü çalışıyor. Yüzde bir, iki seviyesinde de olsa zaman zaman arızalar olabiliyor ama hemen arızalanan araç ilgili birimlere bildiriliyor ve arızaları gideriliyor. Ancak özellikle önceki dönemde alınan 18 metre ve 19 buçuk metrelik araçların klimaları metrobüs hattına göre üretilmemiş. Metrobüs hattı 52 kilometre ve 44 istasyondan oluşuyor. Birkaç dakikada bir araçlarımız duruyor ve araçların dört kapısı birden açılıyor serin hava dışarı çıkıyor sıcak hava içeriye giriyor. Aracın içindeki yolcu yoğunluğunu da dikkate aldığımız zaman ekstra bir sıcaklık oluşuyor ve insanlarda klima çalışmıyor algısı oluşuyor.

Yeni aldığımız araçlarda ise böyle bir şikâyet almıyoruz. 21 metrelik ve 25 metre uzunluğundaki araçların klimaları çok daha yüksek kapasiteli ve metrobüs hattına uygun bir şekilde üretildi. Yolcularımız bu araçlardan memnuniyet duyduğunu kurumumuza iletiyor. Bu araçların daha ferah, daha konforlu olduğunun altını çizmek istiyorum. Bu araçları almadan önce 30 bin kilometre, her türlü iklim şartlarında denedik. İçinde yolcu varmış gibi kum torbaları yükledik, yazın sıcağında, kışın ayazında denedik. Bu araçlar başarılı olduğu için yolcularımızla buluşturduk.

8 YILDA SADECE 350 BİN KİLOMETRE KULLANILABİLDİ

AKP döneminde hurdaya çıkarılan araçlar, yani çöpe atılan milyonlarca lira gündem olmuştu. Ülkenin en büyük rezaletlerinden birine imza atılan bu araçlara ne oldu?

Söz konusu araçlar Hollanda’da 50 adet üretilmiş ve 50’sini de o dönem İBB almış. Başka da üretilmemiş. Araçlar teknik şartnamede belirtildiği şekilde teslim edilmemiş ve İstanbul’da hiç denenmeden alınmış. Metrobüs hattına uygun araçlar değil bunlar. Metrobüs hattının çok dik rampaları var ve 2015 yılında da bu araçlardan biri yanmış. Sonra yine yanarsa diye tüm araçları hattan çekmişler. Ardından kontrollü şekilde kullanmaya başlamışlar. Bizim dönemimizde araçların bakım ve onarımını kendi imkanımızla yaptık. Firma iflas ettiği için yedek parça temin edemedik. 2022’nin sonuna kadar mümkün olduğunca kullanmaya çalıştık. 14-15 yıl boyunca bu araçlar ortalama 350 bin kilometre yol yapmış. Bizim bir yıldır hatta olan, yeni aldığımız metrobüsler ise 200 bin kilometrelere geldi. Bir tarafta 14 yılda 350 bin kilometre bir tarafta yılda 200 binkilometre… Bu sıkıntılı araçların tamamını da hurdaya ayırdık artık elimizde kalmadı.

YENİ ARAÇLARIMIZ GELMEYE DEVAM EDİYOR

Otobüs seferlerinin çok sık iptal edildiğine yönelik şikâyetler de var. Yurttaşlar otobüs seferleri iptal edildiği için uzun süre duraklarda beklediğini ifade ediyor. Neden seferler iptal ediliyor?

İETT günde 800 farklı hatta 55 bin sefer planlıyor. Bu 55 bin sefer ile günde 1 milyon 255 bin kilometre yapıyor. Yani dünyanın çevresi biz her gün 32 defa dönmüş oluyoruz. 2022’de bu 55 bin seferin gerçekleşme oranı 98.1. Bu oran 2018’lerde, 2019’larda yüzde 96’lardaydı. Yani sefer gerçekleştirmelerimizi arttırdık, iptal edilen sefer sayısı azaldı.

İETT otobüsünün ve metrobüsün arıza oranı 2018 ile 2022 arasında yüzde 19 civarında düştü. Burada yeni aldığımız araçların da etkisi fazla. Sürekli yeni araçlarımız gelmeye devam ediyor.

AKP’li İBB meclis üyeleri sizin rakamlarınızın tam zıttını açıklıyor ve "Arıza oranı arttı" diyorlar. Bu nasıl oluyor?

Ortada gerçek olmayan bazı veriler var ama gerçek veriler bizim verdiğimiz verilerdir. Bizim dışımızda açıklanan veriler gerçek veriler değildir.

Filonuzda kaç yeni araç var?

Şu anda 210’uncu yeni metrobüsümüz hatta ve yıl sonunda bu 252’ye çıkacak ve yenileştirme devam edecek.

Otobüsleri ve şoförleri nasıl denetliyorsunuz?

Araçlarımızın tamamında akıllı ulaşım sistemleri mevcut. Şoförleri kontrol eden kamera sistemleri mevcut. Şoförümüz kemerini takmadığı, sigara içtiği ve telefonla konuştuğu zaman otomatikman filo yönetim merkezlerimize sinyal gidiyor ve rapor oluşturuluyor.

Şoför kusurlu bulunduğu takdirde yasal işlem yapılıyor. Ayrıca araca yolcu gibi binen denetim ekiplerimiz de var.

∗∗∗

300 METROBÜS ALIMI İÇİN HÂLÂ ONAY VERİLMEDİ

300 metrobüs alımı için dış kredi kullanmak istemiştiniz ama hükumet buna onay vermemişti. Bu konuda bir gelişme var mı?

Hâlâ beklemedeyiz. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’ndan hâlâ onay gelmedi. 2020 yılı sonunda bu onayı istemiştik, her yıl talebimizi yineliyoruz. Eğer onaylanırsa 300 yeni metrobüsü daha halkımızla buluşturacağız. 252 metrobüsü zaten biz aldık. Kredi ile 300 otobüs daha alırsak tüm metrobüs hattını yenileyebileceğiz. Zaten metrobüs hattında 600 araç çalıştırıyoruz. Yeni araçlarda klima sorunu da yok. İnsanlar daha konforlu seyahat edebilecek.

İETT’nin bir yıllık akaryakıt gideri 10 milyar TL’ye dayandı. Bunun 3,5 milyar TL’si ÖTV ve KDV. Akaryakıtı siz kaç paraya alıyorsanız biz de aynı fiyata alıyoruz. Bir indirim yok yani. Akaryakıta ödediğimiz vergilerle yılda yaklaşık 500 otobüs alabiliyoruz. 5 yılda tüm otobüslerimizi yenileyebiliriz ödediğimiz vergi ile.

∗∗∗

144 KADIN OTOBÜS ŞOFÖRÜ VAR

İETT’nin kadın istihdamında hedefi ne? Kadın şoförlerin sayısı artacak mı?

Kadın istihdamına çok önem veriyoruz. 2019’da hiç kadın şoförümüz yokken şimdi 144 kadın şoförümüz var. Tünel’deki tüm vatmanlar kadın, filo takip operatörlerimiz kadın, saha denetim amirlerimiz de kadın. Eskiden hiç kadın garaj şefimiz yoktu şimdi kadın garaj şefimiz kadın. İki daire başkanımız kadın, birçok kadın müdürümüz var. Eskiden tamamen erkek egemen bir kurumdu İETT. Daha da artıracağız kadın istihdamını.