Krize karşı ‘reform’a sarıldı

Mehmet Emin Kurnaz

İktidar blokunda yaşanan yönetim krizi giderek derinleşirken ABD seçimleri ve Damat Berat Albayarak’ın istifa süreci iktidarı farklı arayışlara itiyor.

Partisinin il kongrelerinde konuşan AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan, yeni bir sürecin işaretlerini veriyor. Son dönem sıkça dile getirdiği ‘yenilenme’ mesajlarına devam eden Erdoğan, ekonomi, hukuk ve demokraside reform yaşanacağını ‘müjdeliyor.’

‘SEFERBERLİK BAŞLATIYORUZ’

Erdoğan’ın ekonomiye ilişkin söylemleri yeni olmasa da hukuk ve demokrasiye ilişkin sözleri dikkat çekiyor. Partisinin Kars ve Karaman 7. Olağan İl Kongrelerine Vahdettin Köşkü’nden canlı bağlantı ile katılan Cumhurbaşkanı Erdoğan, “Salgın sonrası yeniden şekillenecek küresel, siyasi ve ekonomik düzende ülkemizi hak ettiği yere çıkaracak adımları kararlılıkla atıyoruz. Ekonomi, hukuk ve demokraside yepyeni bir seferberlik başlatıyoruz” ifadelerini kullandı.

SERT ÇIKIŞLARIN KARŞILIĞI YOK

Albayrak’ın istifası sonrası Erdoğan’dan gelen alışılmadık hukuk ve demokrasi çıkışları ekonomide yaşanan çöküşe karşı bir manevra arayışı olarak değerlendiriliyor. Pandemiyle derinleşen yönetim krizi karşısında çareyi üslubunu giderek sertleştirmekte, muhalefet üzerindeki baskıyı her geçen gün artırmakta arayan Erdoğan, sert çıkışların piyasaya güven vermediğini görüyor. ABD ile olan ilişkiler de seçimlerin ardından Trump sonrası Biden’a göre yeniden dizayn edilmeye çalışılıyor.

GENİŞ KESİMLERİ İKNA EDEMEZ

Türkiye’nin insan hakları, hukukun üstünlüğü, demokrasi, yolsuzluk gibi pek çok alanda karnesindeki zayıflık dikkat çekerken, ülkenin içinde bulunduğu durumun sorumlularının demokrasi ve hukuk alanında başlatacağı seferberliğin karşılığının olmadığı ise artık geniş kesimler tarafından görülebiliyor. Son dönem paylaşılan neredeyse tüm kamuoyu yoklamaları da iktidar blokundaki gerilemenin yansıması olarak kendini gösteriyor.

AKP’NİN ÜLKEYİ İÇİNE SOKTUĞU TABLO

►Hukukun Üstünlüğü Endeksi: The World Justice Project’n (WJP) Hukukun Üstünlüğü Endeksi’ne göre Türkiye 128 ülke içinde 107. sırada yer aldı. Endekste Türkiye’nin Meksika ve Mali gibi ülkelerin gerisinde kaldığı ve Nijerya, İran ve Angola ile aynı puanı aldığı görülüyor.

►Demokrasi Endeksi: The Economist Intelligence Unit’in Demokrasi Endeksi’ne göre Batı Avrupa ülkeleri arasında en düşük puana ve tek melez rejime sahip olan Türkiye, Sivil Özgürlükler kategorisinde dramatik bir farkla bölgede en az puanı alan ülke oldu. Bu kategoride Orta Doğu ve Kuzey Afrika ülkeleri ortalamasının da altında bir puana sahip Türkiye Avrupa ülkelerinden bir hayli geride. Öte yandan Alman Bertelsmann Vakfı’nın hazırlamış olduğu “Dönüşüm Endeksi” araştırmasına göre “Demokrasi Statüsü” sıralamasında Türkiye 137 ülke arasından 77’inci sırada yer aldı. Demokrasinin zayıfladığı ülkeler arasından gösterilen Türkiye, ilk kez ‘otokrasi’ sınıfında değerlendirildi.

►Yolsuzluk endeksi: Uluslararası Şeffaflık Örgütü’nün Yolsuzluk Algı Endeksi’ne göre Türkiye 180 ülke arasında 39 puan alarak 91’inci sırada yer aldı. Türkiye, AB üyesi 28 ülke ile karşılaştırıldığında en son sırada yer alıyor. Türkiye, endekste 36 OECD üyesi ülke arasında sondan ikinci sırada, G20 ülkeleri arasında ise sondan dördüncü sırada bulunuyor.
İnsan hakları endeksi: ABD merkezli demokrasi, insan hakları ve siyasi özgürlüklerin teşvik edilmesini amaçlayan düşünce kuruluşu Freedom House (Özgürlük Evi) “Dünyada Özgürlükler 2020” Raporu’na göre, 2020’de yakından izlenecek 10 ülke arasında yer alan Türkiye için “Belediye seçimleri, zafer kazanan muhalefet için dönüm noktası olsa da temel insan haklarında kısıtlamalar sürdü” ifadeleri kullanıldı.

►Özgürlük endeksi: Yine “Dünyada Özgürlükler 2020” Raporu’na göre Türkiye, geçen yıl olduğu gibi gibi bu yıl da “Özgür Olmayan Ülkeler” kategorisinde yer aldı. Türkiye son 10 yılda dünya genelinde özgürlüklerin en çok gerilediği ikinci ülke oldu.

►Basın özgürlüğü endeksi: Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) örgütü, dünyadaki 180 ülkede basın özgürlüğünün durumunu mercek altına aldığı 2020 Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’ni yayımladı. Türkiye listede 180 ülke arasından 154’üncü sırada yer aldı. Geçen yıl 157’nci sırada yer alan Türkiye, bu yıl üç sıra yükselmiş oldu. Raporda, internet üzerinden sansürün arttığı vurgulandı.

'YENİ BİR HİKAYE UYDURMAYA ÇALIŞIYORLAR'

Hatay’da CHP Ekonomi Masası ile kentteki iş çevreleri ve meslek odalarını dolaşan CHP Sözcüsü Faik Öztrak, “ekonomi, hukuk ve demokrasi alanında yeni bir dönem başlatıyoruz” çıkışını değerlendirdi ve BirGün’ün sorularını yanıtladı.

Öztrak “Keşke yapsalar da başarılı olsalar. Ancak bu mümkün mü? Bir düşünelim, ekonomide sıfırı tüketmişsiniz, rezervlerin hali ortada, eksiye düşmüş durumda, bir yandan istifalar, bir yanda görevden almalarla bir devlet krizi yaşanıyor, ülkeyi bu hale getirdikten sonra “reform yapacağız” diyorsunuz. Ve bunu diyen partinin lideri 18 yıldır iktidarda. Bugüne kadar yapmadıklarını şimdi yapmalarını beklemek mantıklı değil” ifadelerini kullandı.

Öztrak, reform çıkışının altında yatan sebebi nasıl değerlendiriyorsunuz sorusunu ise “İktidar hem ekonomik hem siyasi olarak ülkeyi ciddi bir krize sürükledi. Ancak aynı zamanda kendi içlerinde de ciddi bir kriz yaşıyorlar, işin özü sıkışmış durumdalar, çare olarak da yeni bir hikaye uydurmaya çalışıyorlar. Bu sıkışmışlığın itirafıdır aslında” sözleriyle cevaplandırdı.

Ülkenin gerçekten bir reforma ihtiyacı olduğunu ancak krizin nedeni olan AKP’nin krize çare olamayacağını ifade eden CHP Sözcüsü “Köklü bir çözüm arıyorlarsa, bütçeyi geri çekip yeni bir Orta Vadeli Plan hazırlasınlar, ekonomide reform faizleri bir-iki puan yükseltip, döviz kurunu birkaç kuruş düşürmekle olmaz, günlerdir çiftçilerle, tüccarlarla görüşüyoruz, vatandaşın hali içler acısı. Tüccar döviz kurlarındaki dalgalanma yüzünden malını satacak fiyat veremiyor, iktidar ise döviz kurundaki düşüşü ile olumlu algı yaratmanın peşinde” dedi.