‘Kürtçe eğitim hakkına Anayasal güvence şart’

Hakkari Üniversitesi tarafından organize edilen "Kürt Dili ve Edebiyatı Günleri"nin son gününde Ehmedê Xani, Feqiyê Teyran, Melayê Cizirî ve Hakkari Miri üzerine konuşuldu.
Ehmedê Xani ve Kürtlerin gerçekliği üzerine konuşan Yazar Dr. Kadri Yıldırım Kürt coğrafyasının Xanî'den önce başlayıp ve onun döneminde de devam eden ilmi ve kültürel önemli hareketlere beşiklik ettiğini belirterek; “Bu hareketlerde Kürt beylerince de desteklenen medrese geleneği çok önemli bir rol oynamıştır.” dedi.
Ehmedê Xanî'nin yaşadığı dönem ve ortamda dört dilin önem taşıdığını belirten Yıldırım; “Bunlar Kur'an dili Arapça, edebiyat dili Farsça, resmi dil Osmanlı Türkçesi, ve halkın konuştuğu dil olan Kürtçe idi. Bu dört dile de hakim olduğu anlaşılan Xanî eserlerini kendi anadili Kürtçe olarak yazmayı tercih etmiştir. 2656 beyitlik olan "Mem û Zîn" adlı eserinde yaklaşık olarak 27000 kelime kullanmıştır. Arapça 6015, Farsca 918 ve Osmanlı Türkçesi'nin 26 kelimelerinden yararlanmıştır. 20000 civarı saf Kürtçe kelime kullanmıştır.”dedi.
Araştırmacı Yazar- Şair Ferhad Pirbal ise Mela Mehmudî Beyazidî üzerine yaptığı konuşma da şunları dile getirdi;
“1856’dan Kürt dili, tarihi ve sanatı araştırmaları Kürtçe el yazısı eserleri toplar ve Petersburg Akademisine yollar. Bu eserlerin içinde Beyazidî tarafından yazılmış Kürt tarihi, kültürü ve sözlü edebiyatı hakkında bilgi veren yapıtlar da var. Kürt tarihini  anlatan Şerefname’yi Kürtçe diline ilk tercüme eden Beyazidî’dir. Kürt halkı, pek çok manevi kültür değerinin korunması konusunda çok şey borçludur Mehmudî Beyazidî’ye.”dedi. Yazar Husên Arif masalın ve romanın geçmişi üzerine değerlendirmeler yaptı.
Upsala Üniversite’sinde öğretim üyesi olan yazar Dr. Ferhad Şakeli, Melayê Cizirî’nin estetiksel bir şiir tarzda yazdığını belirterek; “Melayê Cizîrî ve Divan’ı hem Kürt edebiyatı hem de dünya edebiyatı için çok önemli bir eserdir. Yüzyıllardır dilden dile dolaşan ve hiç eskimeyen şiirler onun üstün şiir kalitesini de gösterir.”dedi.
Yazar M. Xalid Sadûnî Feqîyê Teyran üzerine yaptığı konuşmada “Feqiyê Teyran vahdet-i vücutun etkisinde kalmıştır. Şiirleri, kahramansal, liriksel ve masalsıdır.”dedi.
Araştırmacı-yazar İhsan Colemêrgî dünyada hiçbir ulusun Kürtler gibi güzel bir aşk yaşamamıştır diyen Colemêrgî “Binevşa Narîn ile Cembelî’nin aşkını diğer aşklardan farklıdır. Cembelî, aşkını bulma umuduyla Mîrliğini de Omo’ya bırakıp aç susuz yollara düşer. Aşk çobanıdır Cembelî.”
Kürtlerin birliği olmadan Kürtçe’nin akademiksel bir dil olamayacağını belirten Colemêrgî, “ Kürtlerin kendi dilini koruyabilmeleri için, temel amacın ulusal birliklerin tamlamasında geçiyor. Buda ancak siyaset olur.”dedi.
Yrd. Doç. Tahir Yaşar sözlü Kürt edebiyatı üzerine konuştu.
Sonuç Bildirgesinin bitimiyle Hakkari Üniversitesi Rektörü Prof Dr. İbrahim Belenli bu tür çalışmaların devam edeceğini dile getirdi ve konferansa katılan katılımcılara birer Hakkari kilimi armağan etti.

Ortak bildiri: Ortak çalışma ve dayanışma içinde hareket edilmeli
Panelden sonra konferansa katılan katılımcılar ortak bildiri yayınladılar. Bildiride;
» Siyasi sorunların Kürt Dili ve edebiyatının gelişmesinde büyük engel teşkil ettiği belirtilerek, bütün siyasi aktörlere çağrı yapıldı. Çatışmaları durdurmaları ve sorunun diyalogla çözülmesi gerektiğini dile getirildi.
» Kürt dilinin eğitimin önündeki tüm engellerin kaldırılması ve Kürtçe eğitimin anayasal güvenceye alınması istendi.
» Kürtçe eğitim fakültelerin açılması ve Kürtçeye lisanstan, doktoraya kadar olanak verilmesi
» Kürt yazar ve araştırmacıların düşünsel ve siyasal farklılıklar içerisinde olmamaları ve ortak bir çalışma ve dayanışma içerisinde hareket edilmesi vurgulandı.