Macron solu engellemek için sağ barajı kaldırınca, dengeler sarsıldı

Derviş CEMAL

Fransa’da ulusal meclis seçimlerinin ikinci turunda Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, meclis çoğunluğunu kaybetti. Macron’un liderliğini yaptığı İlerleyen Cumhuriyet'in MoDem, Horizon’la oluşturduğu “Ensemble!” (Birlikte) ittifakı yüzde 38,6 oyla ancak 246 milletvekili çıkarabildi.

Boyun Eğmeyen Fransa’nın lideri Jean-Luc Melenchon’un başını çektiği NUPES (Halkçı, Ekolojik ve Sosyal Yeni Birlik) 55 olan vekil sayısını 131’e yükseltti. Aşırı sağcı Matine Le Pen’in başını çektiği “Rassemblement National” (RN-Ulusal Buluşma) partisi sandalye sayısını 8’den 89’a çıkardı.

Strasbourg Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Samim Akgönül seçim sonuçlarını BirGün'e değerlendirdi.

Prof. Dr. Samim Akgönül

>> Fransız seçimlerini nasıl değerlendirmek lazım. Kazanan kim, kaybeden kim?

Önemli bir seçimdi zira Chirac'dan beri ilk defa seçmen eski alışkanlığına geri döndü ve Cumhurbaşkanının siyasi grubuna çoğunluğu vermedi. Ama gene de Macron'un başını çektiği "Ensemble" (birlikte) en çok milletvekili çıkaran ittifak oldu (245) ama 577 sandalyeli Meclis’te mutlak çoğunluğu bulamadı. Sol ittifak 133, popülist sağ 89 milletvekili çıkardı. Yani aslında kazananlar Macronistler (hükümeti koalisyonla da olsa kurabilecekler), solcular (sosyal demokrat ve yeşillerle kurdukları ittifak ana muhalefet oldu) ve popülist sağ. (tarihlerinde ilk defa bu kadar büyük bir gruba sahip olacaklar) Elbette kaybeden Fransa. Birincisi katılım oranı sadece yüzde 46. Yani artık ulusal temsili demokrasi can çekişiyor. Özellikle gençler "temsil edilmek" istemiyorlar. Katılımcı, müzakereci, direkt ve yerel demokrasi talep ediyorlar. Bununla birlikte gene kaybeden Fransa oldu, zira popülist milliyetçi sağa baraj kurma geleneği Macronistler tarafından terk edildi. Bunun Fransa siyasal kurumları için geri dönülmez etkileri olacaktır. Popülistler meşrulaşınca neler oluyor biliyoruz. Buna Macaristan'da, Polonya'da, Rusya'da, Türkiye'de şahit olduk.

>> Sol ittifak NUPES ve Le Pen’in RN’i- iki farklı uç- oy patlaması yaptı? Neden?

Oy verenler (her iki seçmenden biri bile değil, 22 milyon seçmen oy vermedi) sistemi sarsacak partilere oy verdiler. Tatlı su politikacılarına itibar etmediler. RN uzun süredir karantinadaydı, Macronistler solu engellemek için bu karantinayı kaldırınca Pandora'nın kutusu açılmış oldu. Sol ittifak ise beklenmedik bir başarı elde etti. Bu başarı seçim sonuçları değil, bu başarı ittifakın mümkün olabilmesi zira NUPES'in içinde birbirinden nefret eden değişik gruplar var. Bunu aşabildiler. 133 Milletvekili /ve ittifaka dahil olmayan 13 sosyalist milletvekili) ne yapacaklar göreceğiz.

>> Melenchon’un temel vaatleri neydi, neden/nerede başarılı oldu? Melenchon’un ana muhalefete yükselmesi sol açısından ne anlama geliyor. Avrupa solu açısından da… Türkiye solu açısından çıkarılabilecek dersler neler?

Sondan başlayalım, NUPES'in içindeki bileşenlerin en sağdakileri dahi Türkye'deki bilmem kaçlı masanın solunda kalır. Burada söz konusu olan antikapitalist, çevreci, sosyalist ve sosyal demokrat bir sol ittifak. Vaatler Fransa'da sosyal devleti 1988'den beri kemiren liberal kapitalizme fren yapmak. Asgari ücret, 60 yaşında emeklilik, Zenginlik vergisi, sosyal sigorta vs gibi konular ve devlete yeniden prestijin kazandırmak. Aslında Melenchon bildiğiniz gibi Troçkist bir geçmişe sahip Sosyalist Partisi'nin bir hizbini temsil ediyor. Siyasal zekâ ve esnekliği ile içinden çıktığı Sosyalist Parti’yi ittifakının içine alabildi. Bu neredeyse bir mucize.

>> Macron “topal ördek” konumuna düştü? Siyaset nasıl şekillenecek?

Birincisi "topal ördek" olmasını engelleyecek iki şey var Birincisi Macron "gene de" çoğunluğu elde etti. Kullanacaktır ama elbette yasamada sol ve popülist sağ engel çıkaracaktır. Özellikle AB konusunda, sosyal haklar konusunda, güvenlik konusunda. Muhalefet blokaj hakkını kullanacaktır. İkincisi Fransa'da kurumlar köklü ve çok güçlü. O yüzden siyasetin tıkandığı dönemlere kurumlar işlevlerini kaybetmediler. Dolayısıyla topal ördek olsa da Fransa durmayacaktır.