MEB’den ayrımcılık
TİHEK iki farklı olayda ihlal kararı verdi. Kurul, yaptığı incelemeler neticesinde iki çocuğun eğitim hakkının engellendiğine ve başka bir olayda ise MEB’in engelliler arasında ayrımcılık yaptığına hükmetti.
Mustafa KÖMÜŞ
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) iki vakada önemli kararlar verdi. Birinde torunlarının bakımını üstlenen Y.Ö.’nün çocukları okula kaydettirememesi üzerine yapılan başvuruyu inceleyen TİHEK eğitim hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Diğerinde ise Milli Eğitim Bakanlığı’nın otizmli çocuklara verilen ‘kolaylaştırıcı kişi’ imkanının değer özel eğitim gereksinimi ihtiyacı olan çocuklara tanınmaması nedeniyle ayrımcılık yasağının ihlal edildiğine karar verdi.
ÇOCUKLAR OKULA KAYDEDİLMEDİ
Trabzon’da yaşayan Y.Ö. iki torununu okula kaydettirmek istedi. Ancak okul Merkezi Nüfus İdare Sistemi’nde kaydı bulunmadığı nedeniyle çocukların kaydını yapmadı. Çocuklardan biri iki yıl okula gidemedi, diğeri ise hiç başlayamadı. Bunun üzerine dede TİHEK’e başvurdu. Yapılan incelemeye ilişkin şu ifadeler kullanıldı: “Ortaokul dönemi için okul kaydı Dedenin çabaları sonucunda 09 Kasım 2021 tarihinde gerçekleşmiştir. 3 Temmuz 2020 tarihli Milli Eğitim Bakanlığı Genelgesi’ne göre 2020-2021 Eğitim ve Öğretim Yılı ilk dönemi 31 Ağustos 2020 Pazartesi günü başlamıştır. Anayasal koruma altında olan eğitim hakkından, zorunlu eğitim ve öğretim döneminde olan çocukların etkili bir şekilde istifade edebilmesi için herhangi bir kesinti olmaması önem arz etmektedir. Zorunlu ilköğretim çağında olan bir çocuğun bir yıldan uzun bir süre boyunca okula kaydı yapılmamış ve buna ilişkin bir çalışma ilgili idarece yapılmamıştır. Dede Y.Ö’nün verdiği mücadelenin, gayretin karşılığını muhatap yerine getirememiştir. Durumun önlenmesi adına ilgili idare tarafından gereken sorumlulukların uygun şekilde yerine getirilmediği ve eğitim hakkından yoksun kalınmasının önüne geçilmesi adına gereken tedbirlerin alınmadığı sonucuna varılmıştır.”
Sonuç olarak TİHEK inceleme sonucunda insan hakları ihlali yapıldığına, Anayasa’da güvence altına alınan ifade özgürlüğünün ihlal edildiğine oybirliğiyle karar verdi.
Diğer vakada ise ilk olarak MEB’in resmi yazısında “sınıf içinde ve sınıf dışında Otizm tanılı öğrencilere yardımcı olması için ailenin teklifi kolaylaştırıcı kişinin okulda olmasının uygun bulunduğu” belirtildi. Türkiye Down Sendromu Derneği bu yazının ardından 26 Ekim 2021 tarihinde TİHEK’e başvurarak engelliler arasında ayrımcılık yapıldığını iddia etti. Başvuruda “kolaylaştırıcı kişiden faydalanma hakkının sadece otizm tanılı öğrencilere sağlanan uygulama haline gelmiş olması nedeniyle down sendromlu öğrencilerin kolaylaştırıcı kişilerden faydalanamadığı, bu durumun özel gereksinimli öğrenciler arasında doğrudan ayrımcılığa neden olduğu” belirtildi. Yapılan inceleme neticesinde alınan karara ilişkin şu ifadeler kullanıldı: “Bakanlığın olur yazısından önce özel gereksinimli öğrencilerin tümü için kolaylaştırıcı kişi okulda bulunabilirken; söz konusu olur yazısı ile birlikte kolaylaştırıcı kişinin yalnızca otizm tanılı öğrenciler için sağlanmasına ilişkin bir düzenleme yapılması kişi bakımından sınırlandırmaya ve engelli öğrenciler arasında ayrımcılığa sebebiyet vermiştir. Bakanlığın yalnızca OSB tanılı öğrenciler için kolaylaştırıcı kişinin okulda bulunmasının uygun bulduğu olur yazısının engelli öğrenciler arasında doğrudan ayrımcılık oluşturduğu ve engellilik temelinde ayrımcılık yasağının ihlali olduğu kanaatine varılmıştır.”
Sonuç olarak TİHEK, MEB’in ayrımcılık yasağı ihlali yaptığına oyçokluğuyla karar verdi.