Mücadeleye devam

Melany CRUZ

Şili'de Pinochet diktatörlüğü döneminde yazılan Anayasa’nın yerini alması planlanan taslak, reddedildi. Bu halkın yüzde 78.8'inin yeni bir Anayasa yazılması yönünde oy kullandığı 2020 Referandumu’nun sonuçlarıyla büyük bir tezat oluşturuyordu. Teklif, 2019 ayaklanması sırasında popüler hale gelen, bir dizi ilerici fikre yer verdiğinden sonuçların Boric'in yüzde 55,87 oyla kazandığı seçim sonuçlarıyla aşağı yukarı uyumlu olacağı yönünde bir beklenti yaratmıştı. Peki, ters giden neydi?

On yıllardır ilk kez Şili'de halkın hissettiği eşitsizlikler tartışılıyor ve ilerici fikirlerin baskın olduğu hissediliyordu. "Neoliberalizm Şili'de doğdu ve Şili'de ölecek" sloganı pek çok örgüt için bir araya geliş çığlığı haline geldi. İlerici siyasetin yükselişi göz ardı edilemez olsa da sonuçlar durumun karmaşık olduğunu gösteriyor.

Veri analizine göre, 'Hayır' 16 bölgenin her birinde ve 346 ilçenin 338'inde kazanırken, 'Evet' sadece 8 ilçede kazandı. Bu veriler aynı zamanda düşük ve düşük-orta gelirli kesimlerin 'Hayır'ı tercih ettiklerini ve 'Hayır'ın bu kesim içinde, yüksek-orta ve yüksek gelirli kesimlere kıyasla, biraz daha fazla destek aldığını ortaya koyuyor. Benzer şekilde, 'Hayır' kırsal bölgelerde ve yerli halkın yoğun olduğu yerlerde kazandı. Taslağın reddedilmesi yönündeki eğilim, 'Hayır' kampanyası kapsamında dezenformasyon kullanımıyla açıklanamaz.

'HAYIR'IN NEDENLERİ

CADEM tarafından bin 135 kişi üzerinde yapılan bir anket, yüzde 40'ın 'Kongre'nin süreç yönetiminin zayıf olması nedeniyle' taslağı reddetmeye karar verdiğini ortaya koydu. Yüzde 35'i taslağın 'istikrarsızlık yaratacağına' inanırken, yüzde 29'u 'çoğulculuk ve yerlilere özerklik' önerisini reddetti ve yüzde 24'ü 'yeni bir Anayasa yazmanın gerekli olmadığını, sadece reforma ihtiyacı olduğunu' söyledi. Sadece yüzde 7’si 'serbest kürtaja' izin verdiği için, yüzde 7’si yeni Anayasa’nın 'Senatoyu ortadan kaldırıp gücü Milletvekilleri Meclisi’nde toplayacağı' için ve sadece yüzde 1’i de 'doğal kaynakların kontrolünü devlete verdiği' için reddettiklerini açıkladı.

CIPER de Santiago'daki 12 işçi sınıfı ilçesinden 'Hayır' oyu verenlerin beyanına dayanan bir rapor yayımladı. Rapor insanların 'Hayır' oyu vermelerinin ana nedeninin 'evlerini kaybetme' ve miraslarının 'devlet tarafından kamulaştırıldığını' görme olasılığı olduğu sonucuna varıyor. İkinci neden yine 'ülkeyi bölecek' çoğulculuk önerisi iken, üçüncüsü 'emeklilik fonlarının devlet tarafından kamulaştırılacağı ve ‘aile üyelerine miras bırakılmayacağı' idi. Bu varsayımların hiçbiri doğru değil, ancak bu durum 'Evet' kampanyasının hem iletişim mesajı verme hem de insanların maddi kaygılarını taslakta önerilen maddelerle ilişkilendirme konusunda zorlandığı izlenimi veriyor.

Her iki çalışmada da çokulusluluk, 'Hayır' oyu verilmesindeki ana etkenlerden biri olmuştur. Anayasa taslağı, Şili'nin ülkede yaşayan farklı halkların ve yerli ulusların varlığını tanıyan çok uluslu bir devlet olmasını öneriyordu. 'Hayır' kampanyası ve ana akım medya inatla çokulusluluk konusuna odaklanarak, ülkenin birçok ülkeye bölüneceğini ve yerli halktan oluşan bir azınlığın herkes için geçerli olan yasaların üstünde olacağını gerekli açıklamayı yapmadan tekrarlayıp durdu. Bu noktaya odaklanılması işçi sınıfı toplulukları arasında derin bir etki yarattı.

Çokulusluluğun ulusal sağlık sistemi, ücretsiz eğitim ve yeni bir emeklilik sistemi gibi diğer daha popüler toplumsal taleplerden uzaklaştırılması 'Hayır' kampanyasının kazanması için elzemdi.

İLERİCİLERİN SORUMLULUĞU

Peki, 'Evet' için bu yenilgiden sonra geriye ne kaldı? Yeni bir Anayasa için sürecin nasıl işleyeceği belirsiz. Cumhurbaşkanı Boriç, yeni bir taslak yazmanın şartlarını belirlemeye başlamak için her iki yasama meclisinin başkanları ve ana siyasi partilerle görüştü bile. Sağ partiler yeni bir Kongre oluşturulmasını ve hatta yeni bir Anayasa yazılmasını tamamen engellemeye çalışacaktır. Sağ ve merkezdeki siyasi güçler, yerli kotasının ve cinsiyet eşitliğinin gelecekteki herhangi bir düzenlemeye tekrar dahil edilmesi girişimlerini engelleyecek ve bazıları yeni taslağın oylanması için başka bir referandum olasılığını önlemeye çalışacaktır.

'Evet'in yenilgisi, ilerici fikirlerin yeni Anayasa'ya nasıl yansıyacağı konusunda önemli bir etkiye sahip olmakla kalmayıp, yeni süreçte demokratik güçler için bir zorluğu temsil etmektedir. Hayır'ın zaferi, iktidarın tekrar siyasi elitlere devredilmesi için seferber edilecek ve geçtiğimiz Pazar günü taslağı reddetmek için oy kullanan aynı kitle haklarından mahrum bırakılacaktır. Bununla birlikte, anketler yeni bir Anayasa fikrinin hala oldukça popüler olduğunu göstermektedir ve ilerici güçlerin rolü, su hakkı, ulusal bir sağlık sistemi, üreme hakları ve ücretsiz eğitim gibi bazı unsurların gelecekteki herhangi bir taslağa dahil edilebilmesini sağlamaya devam etmek olacaktır. Bunlar Şilili'lerin sahip olmadığı ve çaresiz ihtiyaç duyduğu temel şeyler olmaya devam ediyor. Soldaki bazı gruplar Ekim 2019 ruhunu ve hareketini yeniden canlandırmak için sokaklara dönerken, diğerleri bu yenilgiyi mücadelelerinde bir nihai nokta olarak kabul edecektir. Bundan sonra ne olursa olsun, Şili'de neoliberalizmin sonunu inşa etmeye devam etmek ve geçtiğimiz Pazar günü kendini yüksek sesle ifade eden 'sessiz çoğunluğa' seslenmek hala ilerici güçlerin tarihsel sorumluluğudur.

BirGün Çeviri Kolektifi tarafından TribuneMag’dan kısaltılarak çevrilmiştir.