Müzik dinle, öfkelenme!

DERYA AYDOĞAN

Türkiye’de sokağa çıktığımızda çoğunlukla öfkeli insanlarla karşılaşıyoruz. Karşıdan karşıya geçerken 'niye baktın?’ kavgaları artık normalleşti! Televizyonda da durum farklı değil. Emre Kınay şimdilerde, Güneşin Kızları dizisinde öfke kontrolünü sağlayamayan 'Haluk' karakterini başarıyla oynuyor. Konuyla ilişkilendirerek, öfke hakkında tüm merak ettiklerimizi Psikolog Cenk Erdem'e sorduk.

Seyrettiğimiz dizilerde, filmlerde öfkeyi görüyoruz... Nasıl etkileniyoruz bu durumdan?
Sosyal psikoloji deneyleri, şiddete maruz kalmanın, izliyor ya da gözlemliyor olmanın da şiddeti tetikleyebileceğini söylüyor. Bir diğer taraftan burada bence bu bahsettiğiniz dizilerde ve benzerlerinde şiddetten ve öfkeden ziyade cinsiyet rollerinin bir toparlanması lazım ülkede. Söz gelimi kız, dizilerde önce bir kızıyor sonra gülümsüyor ve aşık oluyor. Bu durumu seyircide normalleştiriyorlar.

Neden öfkeleniriz?
Kocaman bir buzdağı düşünün, üstünde öfke var ama altında, kıskançlık, itilmişlik, haksızlığa uğramışlık, tüm bunlar olabilir. Aslında özellikle haksızlığa uğradığımızı hissettiğimizde ya da değersiz hissettirildiğimizde öfkeleniriz.

Daha önce düşünmediğimiz bir şeyi söyleyebilir miyiz öfkelendiğimizde?
Bu konu sadece öfke konusunda değil alkol konusunda da efsanedir. Herkes zanneder ki, alkol etkisi altındayken tüm gerçekler ortaya çıkar. Oysa ki, gerçekler ortaya filan çıkmamıştır tam tersine madde tesiri altındayken söylenen laflardır sadece. Aynı şekilde öfke de öyle güçlü ve şiddetli bir duygudur ki, öfkelendiğiniz anda bütün o üzülmüşlük, haksızlığa uğramışlıkla, engellenmişlikle belki hiç düşünmediğiniz bir şeyi o anda karşımızdakine yakıştırıyor olabiliriz.

Bizi kim sevmedi de bu hale geldik?
Genelde çok fazla öfkeli davranan, sert, davranan birinin bir sevilmemişliği kesin vardır. Bizim toplumumuzun bazı deyimleri var mesela, 'severim de döverim' derler. Birini sevmenin dövmeyi de içereceğini bir marifet gibi söyleyen bir toplumdan geliyoruz. Sürekli öfkeli davranan bir bireyin geçmişinde bir öfke izi olabilir. Nefretle büyüyen ve sevgisiz büyüyen gençler. Çocukluğunda böyle travmalar yaşamış örneğin, kadına şiddet konusu ele alındığında, öfkenin davranışa dönüştüğünü düşünecek olursak bu bireylerin geçmişlerinde hep böyle öykülere rastlıyoruz.

Öfke ne zaman tehlikeli olmaya başlar?
Araştırmalar, eğitim düzeyi arttıkça, öfke freninin güçlendiğini gösteriyor. Özellikle bizim toplumumuz gibi ekonomisi kırılgan toplumlarda, örneğin işsiz kalan erkek eş, kuş uçsa öfkelenir hale geliyor. Tabii şunu da belirtmek gerekir, bazen çok eğitimli hatta aydın sandığımız bazı kişilerin de öfkeli davranışlarına hatta şiddete dönüşen davranışlarına da şahit oluyoruz. Bu durumlarda da kişilik bozukluğu olabilir ya da duygusal bir hasar olabilir. Her eğitimli birey öfkesini çok güzel kontrol ediyor diyemeyiz.

Öfkesini kontrol edemeyenlere öneriniz nedir?
Zaman en önemli detay. Zaman vermeliyiz kendimize. Bunun dışında daha pratik olarak öfkelendiğiniz bir anda yürüyüşe çıkmak işe yarar. Çok öfkeli bir bireyseniz, hayatınızda genel olarak bedenizi sakinleştirmenin yollarını bulmanız gerekir. Beden sakinleştiğinde zihin de sakinleşir. Meditasyon olabilir, yoga olabilir ve spor çok işe yarar. Spor en hızlı antidepresyanlardan biridir. Öfkenizi herkese anlatmayın. Dertleşmek rahatlamanızı değil öfkenizi arttırmanızı sağlar.

Bedene hareket, ruha müzikn Öfkeyi bastırması ve ruhumuza iyi gelmesi için müzik ?
Bu konuda en güzel sözü filazof Platon söylemiş, “Bedenimiz için jimlastiğe ruhumuz için müziğe ihtiyacımız var.” Müzik ruhu yükseltiyor. Sadece ruhu yükseltmekle kalmıyor, kimi zaman üzüntümüzü, hüznümüzü yaşamak istediğimizde dert ortağımız oluyor. Nazan Öncel, Sezen Aksu aşklarımızı öyle güzel paylaştılar ki, Tarkan, Aşkın Nur Yengi sesleriyle ruhumuza öyle şifa verdiler ki... Önemli olan şarkılardaki dert ortaklığını dozunda yaşamak. Hangi şarkılar ruha daha iyi geliyor dersen, bir kere psikodinamik kurama göre, anne karnında çarpan bir kalp sesine mağruz kalıyoruz ve o yüzden daha doğuştan perküsyon, vurmalılar, yüksek enerjili şarkılara yatkınlığımız var. Zannedildiğinin aksine sakin şarkılar değil de yüksek enerjili şarkılar iyi geliyor ruhumuza. Sabah kalktığında neşeli bir şarkıyla başla hayata. Aşk uyandıran hayat enerjisi veren yüksek enerjili şarkılar dinlemek gerekiyor.