Ödenekler yine ‘mal alımı’na gitti
100 milyar TL’ye yaklaşan yedek ödeneği kullanarak mal ve hizmet alımı yapan kurumlar arasında Sağlık Bakanlığı ilk sırada yer aldı. Bunu Savunma Bakanlığı, Adalet Bakanlığı ve Cumhurbaşkanlığı takip etti.
Nurcan Gökdemir
Her yıl başlangıç ödeneğinin 10 katına kadar daha fazla tüketilen yedek ödenekte gelenek yine bozulmadı.
9.8 milyar TL öngörülmesine karşın yıl sonunda 100 milyar TL’ye yaklaşan yedek ödenekten tüm tasarruf iddialarına karşın aslan payı mal ve hizmet alımlarına gitti. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın 2021 faaliyet raporu iktidarın bütçe ödeneklerini altüst ederek harcama alışkanlığının değişmediğinin yeni bir örneği oldu.
Sayıştay’ın da her yıl TBMM’yi “Sizin takdirinizde” diyerek uyardığı ölçüsüz yedek ödenek kullanımın geçen yıl da başlangıçta öngörülen ödeneğin on katına kadar çıktı.
Meclis’te onaylanan bütçe dışında ikinci bütçe gibi kullanılabilen yedek ödeneğin kullanımı AKP'li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın yetkisinde bulunuyor. Ödeneğin kullanım kolaylığı iktidara istediği ölçüsüz harcamaları yapma olanağı sağlıyor.
SAĞLIK BAKANLIĞI İLK SIRADA
Geçen yıl yedek ödenek tüm tasarruf çağrılarına karşın bütçenin en büyük kara deliği olan mal ve hizmet alımları için kullanıldı. Yedek ödeneğin üçte birinden daha fazla bir tutar olan 32,4 milyar TL mal ve hizmet alımı yapabilmeleri için kamu kurumlarına aktarıldı. Salgının etkisiyle mal ve hizmet alımı için en yüksek ödenek Sağlık Bakanlığı’na verildi.
Sağlık Bakanlığı’nı 4 milyar TL ile iktidarın savaş politikaları nedeniyle yüksek harcamalar yapan Milli Savunma Bakanlığı, 3,7 milyar TL ile Adalet Bakanlığı izledi.
Cumhurbaşkanlığı da yedek ödeneği kullanarak mal ve hizmet alımı yapmakta diğer kurumlardan geri kalmadı. Cumhurbaşkanlığı yedek ödenek kullanarak 2,5 milyar TL'lik mal ve hizmet alımı yaptı.
Cari transferler için aktarılan 23,7 milyar TL’den de aslan payı 9,4 milyar TL ile Hazine ve Maliye Bakanlığı’na giderken 5,9 milyar TL Ticaret Bakanlığı’na, 2 milyar TL Tarım ve Orman Bakanlığı’na, 1 milyar TL de AFAD’a verildi.
KARAYOLLARINA MİLYARLAR
Sermaye giderleri olarak kullanılan yedek ödenekten 15,6 milyar TL’den en yüksek pay KÖİ projelerine garanti ödemeleri yapan, çok sayıda verimsiz ve pahalı dev projeye imza atan Karayolları Genel Müdürlüğü’ne aktarıldı. Bir diğer yatırımcı kuruluş olan Devlet Su İşleri de 1,9 milyar TL aldı.
Sermaye transferleri için yapılan 5,4 milyar TL’lik yedek ödenek aktarımının 4,6 milyar TL’si Acil Durum Yönetimi Başkanlığı’na gitti. 14,9 milyar TL’lik borç verme gideri amaçlı yedek ödeneğin 14,7 milyar TL’si Hazine ve Maliye Bakanlığı’na aktarıldı.
YEDEK ÖDENEK HER YIL ARTTI
2018’de 7.3 milyar lira olarak belirlenen yedek ödenek, yılsonunda sekiz katı artışla 56.6 milyar liraya çıktı. 2018’in yedek ödeneği önceki yıla göre yüzde 47 oranında arttı. Yedek ödenek tertibi 2019’a 3 milyar 353 milyon TL başlangıç ödeneği ile başladı, yıl sonunda 58 milyar 331 milyon TL aktarıldı. 2020’de de 8.7 milyar TL’lik yedek ödenek bir önceki yılın gerçekleşmesine göre yüzde 60’lık artışla 93 milyar 488 milyon TL oldu. 2021’de de gelenek bozulmadı. 9.8 milyar TL’lik ödenek 100 milyar TL’ye yaklaştı.