OHAL’e yargı yolu
Danıştay 5. Dairesi, OHAL Valilerinin işlemlerine karşı yargıya başvurmakla ilgili kritik bir karar verdi. Dairen
Danıştay 5. Dairesi, OHAL Valilerinin işlemlerine karşı yargıya başvurmakla ilgili kritik bir karar verdi. Dairenin Aralık 2004 tarihli kararı, OHAL işlemleriyle ilgili hak ihlaline uğrayanların, hakları hangi dönemde ihlal edilmiş olursa olsun, yargıya başvurmasının ve Anayasa mahkemesinin konuyla ilgili kararının mevcut davalarda da uygulanabilmesinin önünü açıyor. Danıştay'ın Mesut Mak davasında verdiği karar, OHAL işlemleriyle ilgili davalarda emsal niteliği taşıyor.
BİA'nın haberine göre Mesut Mak, Tunceli Elektrik Dağıtım Müessesesi'nde sözleşmeli teknikerken, Olağanüstü Hal Bölge Valiliği'nin yazısıyla, Ekim 2001'de Niğde işletmesine sürülmüştü. Ardından, bu işlemin iptali için açtığı dava, Malatya İdare Mahkemesi'nce Ocak 2003'te, "incelenmeksizin" reddedilmişti. Danıştay 5. Dairesi, Aralık 2004 tarihli kararıyla, İdare Mahkemesi'nin kararını oybirliğiyle hukuka uygunsuz buldu ve dosyayı iade etti.
OHAL'İ YARGIDAN KORUYAN KARARNAME
İdare Mahkemesi'nin kararı, OHAL Valiliklerinin işlemleriyle ilgili bir kanun hükmünde kararnameye dayanıyor. Zira, karar sırasında yürürlükte olan, OHAL bölge valiliğinin işlemlerine dair 285 sayılı kanun hükmünde kararnamenin 7. maddesi, "OHAL Valisinin teklifine dayalı işlemlerin yargı denetimi dışında kalmasının hukuki dayanağını oluşturuyor." Özetle, işleme girdiği anda acele işlerden sayılan OHAL Valisinin teklifiyle gerçekleşen işlemler, dava edilemiyordu.
Kasım 2002'de, Danıştay 5. Dairesi, bu kararnamenin iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurmuş ve Anayasa Mahkemesi, Mayıs 2003 tarihli kararıyla Anayasa'ya aykırı bulduğu bu kararnameyi iptal etmişti. Yani OHAL Valisi teklifiyle gerçekleştirilen idari işlemler yargı denetimine açık hale gelmişti.
GERİYE YÜRÜME
Ancak, Anayasa'nın Anayasa Mahkemesi'nin kararlarının düzenlediği bölümünde, Mahkeme'nin iptal kararlarının geriye yürüyemeyeceği belirtiliyor. İşte Danıştay'ın son kararı, tam da bu noktada önem kazanıyor. İdare'nin kararında şöyle deniyor:
"Geriye yürümezlik kuralı, Anayasa'ya aykırı bulunarak iptal edildiği bilinen yasa hükümlerinin, bu hükümlere dayanılarak tesis edilmiş olan idari işlemlerin iptali istemiyle açılan ve halen görülmekte olan davalarda da uygulanacağı anlamını taşımamaktadır. Aksine, bu yorum 'hukuk devleti' ve 'Anayasa'nın üstünlüğü' ilkeleriyle bağdaştırılamaz."
"Kaldı ki: Menfaatini veya hakkını ihlal ettiğini ileri sürdüğü bir idari işleme karşı dava açan ilgilinin, bu işlemin dayandığı kanun ya da kanun hükmünde kararname hükmünün iptali için itiraz yoluyla Anaya Mahkemesi'ne başvurulmasını isteme hakkının devamı olarak, Anayasa Mahkemesi'nin bu hükümlerin iptali yolundaki kararının, görülmekte olan davasında uygulanmasını isteme hakkına da sahip olduğunun kabulü gerekmektedir."
DAVA YOLU AÇILDI
Mesut Mak'ın avukatı Hüseyin Aygün'e göre, karar, "OHAL Valilerinin işlemlerine karşı dava yolunun tümüyle açıldığı" anlamına geliyor. Aygün, "Artık OHAL döneminde idari işlemle hakları ihlal edilenler, hangi dönemde hakları ihlal edilmiş olursa olsun, yargıya başvurabilir" diyor.
BİA'nın haberine göre Mesut Mak, Tunceli Elektrik Dağıtım Müessesesi'nde sözleşmeli teknikerken, Olağanüstü Hal Bölge Valiliği'nin yazısıyla, Ekim 2001'de Niğde işletmesine sürülmüştü. Ardından, bu işlemin iptali için açtığı dava, Malatya İdare Mahkemesi'nce Ocak 2003'te, "incelenmeksizin" reddedilmişti. Danıştay 5. Dairesi, Aralık 2004 tarihli kararıyla, İdare Mahkemesi'nin kararını oybirliğiyle hukuka uygunsuz buldu ve dosyayı iade etti.
OHAL'İ YARGIDAN KORUYAN KARARNAME
İdare Mahkemesi'nin kararı, OHAL Valiliklerinin işlemleriyle ilgili bir kanun hükmünde kararnameye dayanıyor. Zira, karar sırasında yürürlükte olan, OHAL bölge valiliğinin işlemlerine dair 285 sayılı kanun hükmünde kararnamenin 7. maddesi, "OHAL Valisinin teklifine dayalı işlemlerin yargı denetimi dışında kalmasının hukuki dayanağını oluşturuyor." Özetle, işleme girdiği anda acele işlerden sayılan OHAL Valisinin teklifiyle gerçekleşen işlemler, dava edilemiyordu.
Kasım 2002'de, Danıştay 5. Dairesi, bu kararnamenin iptali için Anayasa Mahkemesi'ne başvurmuş ve Anayasa Mahkemesi, Mayıs 2003 tarihli kararıyla Anayasa'ya aykırı bulduğu bu kararnameyi iptal etmişti. Yani OHAL Valisi teklifiyle gerçekleştirilen idari işlemler yargı denetimine açık hale gelmişti.
GERİYE YÜRÜME
Ancak, Anayasa'nın Anayasa Mahkemesi'nin kararlarının düzenlediği bölümünde, Mahkeme'nin iptal kararlarının geriye yürüyemeyeceği belirtiliyor. İşte Danıştay'ın son kararı, tam da bu noktada önem kazanıyor. İdare'nin kararında şöyle deniyor:
"Geriye yürümezlik kuralı, Anayasa'ya aykırı bulunarak iptal edildiği bilinen yasa hükümlerinin, bu hükümlere dayanılarak tesis edilmiş olan idari işlemlerin iptali istemiyle açılan ve halen görülmekte olan davalarda da uygulanacağı anlamını taşımamaktadır. Aksine, bu yorum 'hukuk devleti' ve 'Anayasa'nın üstünlüğü' ilkeleriyle bağdaştırılamaz."
"Kaldı ki: Menfaatini veya hakkını ihlal ettiğini ileri sürdüğü bir idari işleme karşı dava açan ilgilinin, bu işlemin dayandığı kanun ya da kanun hükmünde kararname hükmünün iptali için itiraz yoluyla Anaya Mahkemesi'ne başvurulmasını isteme hakkının devamı olarak, Anayasa Mahkemesi'nin bu hükümlerin iptali yolundaki kararının, görülmekte olan davasında uygulanmasını isteme hakkına da sahip olduğunun kabulü gerekmektedir."
DAVA YOLU AÇILDI
Mesut Mak'ın avukatı Hüseyin Aygün'e göre, karar, "OHAL Valilerinin işlemlerine karşı dava yolunun tümüyle açıldığı" anlamına geliyor. Aygün, "Artık OHAL döneminde idari işlemle hakları ihlal edilenler, hangi dönemde hakları ihlal edilmiş olursa olsun, yargıya başvurabilir" diyor.