OHAL'le işçi eylemleri sayısı azaldı, devlet müdahalesi arttı

Emek Çalışmaları Topluluğu’nca hazırlanan ‘2016 İşçi Sınıfı Eylemleri Raporu’, AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “Şimdi grev tehdidi olan yere biz OHAL’den istifade ederek anında müdahale ediyoruz” şeklindeki sözlerinin hayata geçirildiğini gösteriyor. Rapora göre, 2015 yılıyla kıyaslandığında 2016 yılında işçi sınıfı eylemlerinde yaklaşık üçte birlik bir azalma yaşandı. OHAL’le birlikte eylemlere yönelik polis müdahalesi de arttı.

Düşüşün nedeni OHAL rejimi

Bir grup araştırmacı ve akademisyenin oluşturduğu Emek Çalışmaları Topluluğu, ‘2016 İşçi Sınıfı Eylemleri Raporu’nu yayımladı. Raporda, tespit edilen ve bir bütünlük oluşturan her eylem bir ‘vaka’ olarak tanımlandı. Rapora göre 2014’te 1001, 2015 yılında 754 olan vaka sayısı, 2016’da 608’e düştü. Raporda 2015’te başlayan ve 2016’da da süren bu düşüşün nedenlerine ilişkin şu saptamalar yer aldı:

“Genel seçimlerin yapıldığı 2015 Haziranı ile erken seçimin yapıldığı kasım ayı arasında çözüm süreci rafa kaldırılmış, bölgede çatışmalar başlamıştı. Dahası Suruç ve Ankara Katliamı gibi IŞİD saldırıları da aynı dönemde gerçekleşmişti. 2016’da hazirandaki dönüm noktasına kadar, yani ilk altı ayda ortalama işyeri temelli eylem sayısı 105 iken, ikinci altı ayda ortalama 47’ye düşmüştü.

2015’te başlayan genel düşüş 2016’da da sürdü. Düşüşe pek çok farklı etken katkı yapmış olsa da ana etkenin temmuz ayında gerçekleşen darbe girişiminin ardından başlayan ve günümüze dek süren OHAL rejimi olduğunu iddia etmek yanlış olmayacaktır.”

OHAL'le müdahale arttı

OHAL nedeniyle 2016 yılında devletin işyeri temelli eylemlere müdahale sayısı da artış gösterdi. 1 Ocak-15 Temmuz arasında işyeri temelli eylemlerin yüzde 5’ine müdahale gerçekleşmişken, 16 Temmuz-31 Aralık arasında müdahale oranı yüzde 22’ye çıktı.

***

Her 10 eylemden 3'ünün nedeni işten atma

Rapora göre, 2016’nın ilk yarısında aylık ortalama 53 olan işyeri temelli eylem sayısı, 15 Temmuz Darbe Girişimi’nin ve OHAL’in yer aldığı ikinci altı ayda aylık ortalama 34’e düştü. 2016 yılında yapılan işyeri temelli eylemlere 46 bin işçi katıldı. İşyeri temelli eylemlerin yüzde 52’si basın açıklaması, yüzde 19’u fiili grev, yüzde 11’i kalıcı direniş şeklinde gerçekleşti. Yasal grevlerin eylemler içindeki oranı ise yüzde 2’de kaldı.

İşyeri temelli eylem vakalarının yüzde 30’u işten atma, yüzde 21’i işteyken ücret gaspı, yüzde 13’ü yıldırma, keyfi ceza, yüzde 13’ü ise sendikalaşma nedeniyle gerçekleşti. KHK ile işten atılma nedenli eylemlerin oranı yüzde 7 olurken, işçi sağlığı ve iş güvenliği temelli eylemlerin oranı yüzde 5 oldu.

Yıldırma ve keyfi ceza kaynaklı eylemlerin dörtte üçü kamu çalışanlarınca yapıldı. Kamu çalışanlarının eylemleri içinde fiili grevler 2015 yılında yüzde 13 oranında yer tutarken, 2016’da bu oran yüzde 3’e düştü. Basın açıklamalarının oranı ise arttı.

İnşaat işkolu, en çok işyeri temelli eylem yapılan işkolu oldu. Eylemlerin yüzde 13’ü bu işkolunda gerçekleşti. Metal işkolundaki eylemlerin toplam içindeki oranı ise 2016 yılında 2015’e göre yaklaşık yarıya indi.

2016’da 188 genel ve dayanışma eylemi vakası tespit edildi. Vakaların 100’ünde çalışma hayatına ilişkin talepler dile getirilirken, 51’ini 1 Mayıs eylem ve mitingleri oluşturdu. Genel eylem konuları açısından kiralık işçilik tasarısına karşı 30, 1 Mayıs ve çağrı eylemi olarak 29, kıdem tazminatının fona devrine karşı 28, işçi sağlığı ve iş cinayeti gündemiyle 10 eylem yapıldı.

2016 yılında, basına yansıyan en az bir eylem gerçekleştirdiği hak mücadelelerinde en az 2 bin 945 işçi patronlar tarafından işten atıldı. Bu işçilerden bin 359’u sendikalaşma mücadelesi verdiği için atılırken, geri kalanların mücadele sebep ve amaçları farklı oldu.