Ölümcül ürünlerin denetimi yetersiz

Sibel BAHÇETEPE

Tütün ürünlerinin satışının yasak olduğu yerlerin kapsamı her geçen gün genişletiliyor. Ancak hekimlere göre, Türkiye’de tütün kullanımına ilişkin yasaklarla ilgili kanun eksikliği yok. Asıl eksiklik uygulama ve denetlemede. Tütün kullanımının giderek arttığına dikkat çeken hekimler, "Özellikle satış noktalarına dair yapılan araştırmalarda çok ciddi ihlaller var. Özellikle tütün satış noktaları, restorant, kafe, bar gibi ikram endüstrisi bu yasağa uymuyor" dedi.

KANUN UYGULANMIYOR

Sigara, elekronik-sigara ve elektronik sigaralara renk renk, farklı aromalar katılarak satışa sunular puff bar, mentol topları ya da nargile. Her biri birbirinden ölümcül bu ürünlerin satışında da pek çok ihlal yapılıyor. "Tütün kullanımında Türkiye’nin kanun eksikliği yok. Çok iyi yazılmış kanunlar var. Ama bazı kanunların, yönetmelikleri çıkarılmadığı için o kanunun nasıl uygulanacağı belli değil. Ya da uygulanacağı çok iyi belli olan kanunlar uygulanmıyor" diyen Sağlığa Evet Derneği Başkanı, Çocuk Göğüs Hastalıkları Uzmanı Prof. Dr. Elif Dağlı, Türkiye’nin tütün kontrolündeki asıl sorununun bu olduğunu söyledi. Yeni bir mevzuat ya da yönetmelik çıkmasının tütün kontrolünün düzeleceği anlamına gelmeyeceğini vurgulayan Dağlı, "Tütün kontrolüyle ilgili çıkan kanunların en iyi uygulandığı zamanı 2009-2010 yılları arasında gördük. 2011 sonrası tütün kontrolünde maalesef yazılmış olan kanunlar başarıyla uygulanmadı, denetlenmedi ve takibi yapılamadı. Giderek Türkiye’deki tütün kullanımı azalmışken tekrar yükselmeye başladı. Yeni yasa yapmaya gerek yok ama uygulanmaktan vazgeçilmemesi gerekiyor" dedi.

2013’ten sonra giderek söz konusu yasaların uygulanmaz hale geldiği kaydeden Dağlı "İşletme sahiplerinin, özellikle sigara satan satış noktalarının ve onun dışında restoran, kafe, bar gibi ikram endüstrisinin bu yasağa uymamakla hiçbir kaybı olmadığını görmesiyle kanun uygulanmaz hale geldi" diye konuştu. Sağlığa Evet Derneği ile Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı’ndan bir grup akademisyen ile geçen aylarda bir çalışma yaptıklarını ve ihlalleri ortaya koyduklarını anımsatan Dağlı, özetle şöyle devam etti: "Kapalı alan bu sigara satan, tütün ürünü satan işletmelerin dışarıdan görünür olmaması lazım. Yaptığımız çalışmalar bütün işletmelerin sattıkları ürünün dışarıdan görünmesini mümkün kıldığı yolunda bir sonuç verdi. İşletmelerin yüzde 100’e yakınında tütün ürünlerinin çocukların çocukların göz hizasında tutulduğu görüldü. Endüstri ve işletmeler kanunları iyice ihlal edilebilir buldukları için, tütün kontrol kanunları Türkiye’de artık geçerliliğini kaybetmiş vaziyette. Ayrıca yasal olarak satışı mümkün olmayan ürünlerin elektronik, sigara, paf barlar, açıkta satılan çeşitli elektronik sigara sıvıları ve kimyasalların çok rahat olarak ulaşımının mümkün olduğu, hatta bunların internetten satıldığı ve postayla gönderilebildiği, 18 yaşının altındaki kişilere satışının çok iyi denetlenmediği görünüyor. Talebimiz daha fazla kanun çıkması değil kanunların doğru uygulanması."

YASAKLARA UYULMUYOR

Marmara Üniversitesi ve Sağlığı Evet Derneği’nin tütün ürünlerinin kullanımına ilişkin geçen aylarda yaptığı son çalışmasından öne çıkan bazı başlıklar şöyle;