Operasyonun amacı belirsiz

Umut SERDAROĞLU

Saray iktidarının Suriye’ye yeni operasyon isteğine Rusya sert tepki vermeye devam ediyor. Son olarak Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine yönelik olası askeri harekâtına ilişkin değerlendirmelerde bulunan Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentyev, Türkiye'nin Suriye'nin kuzeyine yeni bir askeri harekât yapmasının "akıllıca bir hareket olmayacağını" söyledi. Yeni bir askeri harekâtın bölgedeki gerilimi artırabileceğini ifade eden Lavrentyev, “Olası askeri operasyonun durumu istikrarsızlaştırabilecek, gerilimi tırmandırabilecek ve ülkede yeni bir düşmanlık dalgasına neden olabilecek akılsızca bir hareket olacağına inanıyoruz" diye konuştu.

SURİYE ÇIKMAZI

AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın sözleriyle başlayan 26 Mayıs'ta gerçekleşen Milli Güvenlik Kurulu sonuç bildirgesinde yer alan Suriye operasyonu tartışmalarına Milli Savunma Bakanı Hulusi Akar da 'Suriye'ye operasyon' gündemine ilişkin yaptığı açıklamada, "Ülkemizi korumak ve kollamak için bazı müdahaleler yapmak mecburiyetinde olduğumuzu görüyoruz" diyerek dahi oldu.

Ankara’nın bu iştahının arkasında iki temel nedeni olduğu konuşuluyor. Bunlardan birincisi Ukrayna’da devam eden savaş. Rusya’nın Suriye’deki askeri güçlerini çekip Ukrayna’ya taşımak istemesi Erdoğan’ın operasyona yönelik elini güçlendiren etmenlerden biri olarak görülüyor. Böylelikle Rusya-Ukrayna savaşını yeni bir fırsat olarak gören Erdoğan, Suriye’deki “tehditleri” bahane ederek buradaki planlarına devam etmek istediği belirtiliyor. Diğer taraftan İsveç ve Finlandiya’nın NATO üyelikleri için Türkiye’nin önemli bir rol oynaması Erdoğan’ın eline başka bir koz daha verdiği de söyleniyor. Ancak Rusya’nın Suriye’deki hava sahasını kapatması Erdoğan’ın operasyon hayallerini başlamadan yıkabileceği konuşulanlar arasında.

Rusya’nın Suriye Özel Temsilcisi Alexander Lavrentyev’in açıklamasının yanı sıra olası operasyonun gündeme gelmesinin ardından farklı güçler tarafından da Türkiye’ye yönelik birçok tepki gerçekleşti. Erdoğan’ın operasyon sinyalini vermesinin ardından ABD ve NATO temsilcileri böyle bir harekâta karşı çıktılarını dile getirirken Rusya Dışişleri Bakanlığı tarafından “Türkiye’nin Suriye’nin kuzeyine askeri operasyonla ilgili haberleri endişeyle karşıladık. Ankara’nın, Suriye’de onsuz da zor olan durumun tehlikeli şekilde bozulmasına yol açabilecek eylemlerden kaçınacağını umuyoruz” açıklaması yapılmıştı.

AMAÇ BELLİ DEĞİL

Rusya ve Türkiye arasındaki Suriye operasyonuna yönelik açıklamaları değerlendiren Kadir Has Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Öğretim Üyesi Doç. Dr. Salih Bıçakçı, “Bu açıklamalar şaşırtıcı değil. Suriye’deki aktörler belli ama temel sorular şunlar; Türkiye operasyonu gerçekleştirirse amacı ne olacak? Nereye kadar devam edecek? Bitirme planı ne olacak?” dedi. Rusya’nın, Ukrayna’daki savaş nedeniyle Suriye’den çekilme isteğini hatırlatan Bıçakçı, “Rusya, Suriye’den çekilirse çok farklı sonuçlar doğar. Rusya’nın çekilmesi İran’ın Suriye’deki aktif rolünü büyütebilir. Böylelikle Türkiye ve İran bu bölgede karşı karşıya gelebilir” diye konuştu.

Doç. Dr. Salih Bıçakçı

Suriye hava sahasındaki hareketliliğin olası operasyonu etkileyebileceğini aktaran Bıçakçı, “İsrail’in Hizbullah ve İran’ın gücünü zayıflatmak için Suriye havalimanına saldırıları var. Ayrıca Rusya’nın bölgeden çıksa dâhil hava sahasını kapatması Türkiye’nin hareketini kısıtlar” dedi.

Suriye’deki pek çok gelişmenin Türkiye’de gösterilmediğini belirten Bıçakçı, “Operasyonun temel arka planını ve gerekliliğini söyleyebilmemiz zor. Türkiye, Suriye’deki varlığını hâlâ koruyor ancak bana kalırsa Suriye konusunda bir netlik yok. Suriye’deki diğer ülkelerin varlıkları sona erdikten sonra orada çıkacak maliyet ne olur kimsenin fikri yok” diye aktardı.

RUSYA’NIN TAVRI NET

Galatasaray Üniversitesi’nden Doç. Dr. Ali Faik Demir ise olası bir Suriye operasyonuyla değişebilecek Türkiye ve Rusya ilişkilerini değerlendirdi. Demir, “Rusya’nın Suriye operasyonuna yönelik olumlu bir cevap vermesi beklenemez çünkü Rusya’nın tavrı Suriye’de devlet yapısını sağlamak üzerine. Yapılan açıklamaların Türkiye’yi dışlamaya yönelik olduğu düşüncesinde değilim ancak Rusya açıkça tavrını gösteriyor. Diğer taraftan Esad’ın açıklamasına baktığımızda birçok gücün Türkiye’nin Suriye’de kalıcı bir varlığının olmasından rahatsız olduğunu söyleyebiliriz’’ dedi.

Doç. Dr. Ali Faik Demir

Suriye’ye yönelik operasyon söylemlerinin NATO’dan destek alabilmek için biraz daha yıldırma stratejisi olabileceğini vurgulayan Demir, “NATO Genel Sekreteri’nin Suriye operasyonu açıklamasında ’hassasiyet’ vurgusunda bulunmuştu. Yine de bu kadar karşı çıkan varken operasyon olur mu, nasıl olur, hangi çerçevede olur gibi soruları bir bütün içerisinde düşünmemiz lazım. Ancak unutmamak lazım daha önce operasyon gerçekleşti tekrar bir operasyon gerçekleşebilir. Yine de bunun sonuçlarını kestirebilmek zor” diye konuştu.

Türkiye ve Rusya’nın çıkarları doğrultusunda karşı karşıya gelmeyeceklerini düşündüğünü de aktaran Demir, “Kırım gibi, Ukrayna gibi daha önce geçmişteki söylemlere baktığımızda iki ülkenin anlaşamadığı çok yer oldu. Ancak her devletin kendi çıkarları doğrultusunda farklı ilişkileri bulunabiliyor. Bu yüzden Suriye mevzusunda olduğu gibi ciddi bir anlaşmazlık olsa da ilişkiler kopmuyor” ifadelerini kullandı.