Özelin borçları kamulaşıyor
Türkiye’nin dış borcu 428,9 milyar dolar. Her 100 dolarlık borcun geçen yıl 32,9’u kamu kesimine aitken bu tutar bugün 38,7. Özel kesimin borcunu kamu kesimi üstleniyor.
Ozan GÜNDOĞDU
Hazine ve Maliye Bakanlığı yılın ikinci çeyreğine ilişkin dış borç göstergelerini yayımladı. Buna göre ikinci çeyrekteki brüt dış borç 421 milyar 826 milyon dolar oldu. Bu tutarın Türkiye’nin kamu ve özel tüm ülkenin yıllık gelirine yani GSYH’sine oranı yüzde 56,8 olarak kaydedildi.
Dış borç tutarı 2018’de başlayan düşük büyümeyle beraber artış hızını kaybetti, 2019’dan bu yana ise azalıyor. 2018’in ilk çeyreğinde rekor kıran dış borç tutarı 466 milyar 932 milyon doları görmüştü. Ancak aynı dönemde dış borcun GSYH’ye oranı yüzde 52,4’tü. 2020’nin ilk çeyreğinde ise dış borç tutarı 428 milyar 881 milyon dolara düştü. Ancak borcun GSYH’ye oranı yüzde 56,1’e yükseldi. Bu durum GSYH’deki azalmanın, dış borçtaki azalmadan daha hızlı yaşanması yüzünden gerçekleşiyor.
Kamunun dış borcu artıyor özelin azalıyor
Öte yandan dış borcun ne kadarı özel kesime ne kadar kamu kesimine sahip sorusu da dikkat çekici bir cevap bulmuş durumda. Özellikle liberal çevreler bundan birkaç yıl önce “Türkiye’de devletin dış borç sorunu yoktur, borcun büyük oranı özel kesimindir” tezini işliyordu. Ancak sermaye çevrelerinin çıkarları doğrultusunda idare edilen devlet, özelin borçlarını kamulaştırıyor. Toplam dış borç içinde kamunun payı giderek artıyor. Dün açıklanan 2020’nin ikinci çeyrek verilerine göre 421,8 milyar dolarlık dış borcun yüzde 38,7’sine karşılık gelen kısmı kamu kesimine ait. Sadece 1 yıl önce kamu kesiminin payı yüzde 32,9’du.
Peki ne oluyor da özel kesimin borçları kamusallaşıyor? 1 yıl önce özel kesimin 287,9 milyar dolar dış borcu bulunuyordu. Dün açıklanan verilere göre bu tutar 238,9 milyar dolara gerilemiş durumda. Başka bir ifadeyle özel sektör borcunu yüzde 17 oranında azalttı.
Buna karşılık özel sektör yerine kamu kesimi dış borç alıcısı konumuna yerleşti, geçen yıl 144,3 milyar dolar dış borcu olan kamu kesiminin 2020’nin ikinci çeyreğindeki dış borcu 163,3 milyar dolara yükselmiş durumda. Başka bir ifadeyle kamunun dış borcu yüzde 13,2 oranında arttı. Böylece kårı bir grup şirket edinirken, zarara 83 milyon ortak ediliyor.
***
Dış borç kime ait?
Türkiye’nin yıllık gelirinin yüzde 56,8’i kadar dış borcu var. Peki bu borç kime ait. Geçen yıllarda büyük ölçüde özel kesime ait olan dış borç giderek kamusallaşıyor. Özelin borç ödeyebilmesi için kamu borç alıyor.
