Özelleştirmelerle tükettiler

Havva GÜMÜŞKAYA

Cumhuriyet’in 100’üncü yıl kutlamaları nedeniyle TV kanallarında Cumhuriyet dönemi kazanımlarının yer aldığı reklamlar dönerken bunların büyük bölümü AKP’li yıllarda tüketildi. Ülkenin en büyük şirketleri, fabrikaları, otelleri, limanları, enerji üretim tesisleri, elektrik ile doğalgaz dağıtım şebekeleri ve arazileri yerli ve yabancı özel şirketlere satıldı.

AKP döneminde 8 termik santral, 9 hidroelektrik santralı, 10 şeker fabrikası, 15 Tekel binası, Sümer Holding’e bağlı 9 şirket, 11 liman, TÜPRAŞ, PETKİM ve SEKA’nın da dâhil olduğu 19 çeşitli fabrika satıldı. Yok edilen kurumlar ile ülke her geçen gün daha dışa bağımlı bir hale getirildi.

Özelleştirmeler, iktidarın yarattığı ekonomik krizler derinleştikçe kamu varlıklarını satarak gelir sağlama amacına dönüştü.

Cumhuriyet dönemi boyunca enerji alanında kurulan kamu yatırımları bölünerek özelleştirildi. Neoliberal politikaların en sıkı savunucusu olan AKP’nin iktidara gelmesiyle, mevcut enerji şirketleri parça parça özelleştirilirken kamusal kaynaklar da Yap - İşlet - Devret modeliyle özel sektörün talanına açıldı. Elektrik santralleri, madenler ve dağıtım şirketlerinin özelleştirilmesi sonucunda elektrik piyasası büyük oranda özel sektörün kontrolü altına girdi.

SANAYİ KURULUŞLARI ÖZELE DEVREDİLDİ

AKP dönemindeki en önemli özelleştirmelerden biri Türkiye’nin en büyük enerji kuruluşlarından olan TÜPRAŞ’ın özelleştirilmesi oldu. TÜPRAŞ’ın yanı sıra PETKİM ve Petrol Ofisi ile birlikte petrol ve petrole dayalı kimya sanayi alanındaki, arama-üretim, taşıma, rafinasyon, petrokimya ve dağıtım zincirinden oluşan yapı ortadan kaldırıldı. Kamuya ait kârlı, ülke ekonomisi ve sanayinin geliştirilmesi açısından önemli üretici kuruluşlar özel sektöre devredildi.

Son yirmi iki yıllık süre içerisinde, kamu mülkiyetinde olan elektrik üretim tesisleri çok büyük oranda, dağıtım tesisleri ise tamamen özel sektöre devredildi.

AKP iktidarının ilk Maliye Bakanı Kemal Unakıtan’ın satış süreci ile ilgili “Satacağız, satacağız. Her şeyi satacağız. Kâr edeni de satacağız, zarar edeni de satacağız” sözleri ile başlayan özelleştirmeler ile toplamda 71 milyar dolar gelir elde edildi.