Plansızlığın faturası ağır

Mustafa BİLDİRCİN

Cumhurbaşkanlığı 2023 Yılı Yatırım Programı, iktidarın her seçim döneminde seçim malzemesi olarak kullanmasına karşın bir türlü tamamlanamayan yüksek hızlı tren hattı projelerindeki kördüğüm devam ediyor. Programa göre, 2 milyar TL harcama öngörüsüyle 2008’de temeli atılan ve 2011 yılında tamamlanacağı belirtilen Ankara-Sivas YHT Projesi’nin maliyeti 64,5 milyar TL’ye fırladı. Tamamlanma yılı ise 2023 olarak güncellendi. 2013 yılında, “Bin 80 günde bitirilecek” denilen 4,3 milyar TL tutarlı Ankara-İzmir YHT Projesinin maliyeti ise, 62,5 milyar TL alarak belirlendi. Projenin tamamlanma yılı da 2026 olarak açıklandı.

Yatırım programı, iktidarın milyarlarca liralık kamu yatırımlarına yönelik öngörüsüzlüğünü bir kez daha gözler önüne serdi. 2023 yılı itibarıyla öngörülen maliyetler Ankara-Sivas YHT Projesi’nde 32 kat, Ankara-İzmir YHT Projesi’nde ise 14,5 kat aşıldı.

KÖRDÜĞÜM BÜYÜDÜ

AKP’li Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın 31 Mart 2019 tarihindeki yerel seçimlerden önce, “Ramazan Bayramı’nda açılacak” dediği Ankara-Sivas Yüksek Hızlı Tren Hattı projesinin temeli 2008 yılında atıldı. 2011 yılında bitirilmesi planlanan ve maliyeti 2 milyar 91 milyon TL olarak açıklanan proje, aradan geçen 13 yıla karşın halen tamamlanamadı. Tamamlanma yılı tam dört kez ertelenen projedeki kördüğüm, 2023 Yılı Yatırım Programı’na da yansıdı. Yatırım programına projenin tutarı 64 milyar 528 milyon TL, tamamlanma yılı ise 2023 olarak yazıldı. Proje kapsamında 2022 yılı sonuna kadar yapılan toplam harcamanın 62 milyar 128 milyon TL olduğu belirtildi.

HESAP TUTMADI

Benzer bir tablo, yine planlandığı zamanda tamamlanamayan Ankara-İzmir YHT Projesi’nde yaşandı. İktidarın, “Bin 80 günde tamamlanacak” iddiasıyla 2013 yılında temeli atılan proje, aradan geçen 10 yıla karşın sonuca ulaştırılamadı. Projenin 4,3 milyar TL olarak açıklanan toplam maliyeti 2022 yılında 47,1 milyar TL’ye ulaşırken 2023 itibarıyla da 62,5 milyar TL olarak revize edildi. Projede bugüne kadar yapılan toplam harcamanın ise 2022 yılı sonunda 8 milyar 390 milyon TL olduğu kaydedildi. Projedeki dış kredi tutarının toplam maliyet içindeki büyüklüğü de dikkati çekti. Buna göre, projedeki toplam 62,5 milyar TL’lik maliyetin 52,6 milyar TL’sini dış krediler oluşturdu.

LİYAKATSİZLİĞİN KANITI

Projelerin bir türlü bitirilememesini eleştiren CHP PM Üyesi ve Sivas Milletvekili Ulaş Karasu, proje maliyetlerindeki artışı BirGün’e değerlendirdi. 2022 yılına yönelik Cumhurbaşkanlığı Yatırım Programı’nda Ankara-Sivas YHT Projesi’nin maliyetinin yaklaşık 25 milyar TL olduğunu anımsatan Karasu, şunları söyledi:

“Geldiğimiz noktada proje maliyeti bir anda neden 64,5 milyar TL’ye yükseldi? Hangi ihalelerde fark ödemeleri yapıldı? Burada maliyette yüzde 150 oranında bir yükseliş var. Yandaşlara gelince gerçek enflasyon, memura, işçiye gelince TÜİK enflasyonu... Bu maliyetlerin kesinlikle araştırılması gerekiyor. Kimlere, hangi şirketlere ne kadar ödeme yapıldı? Halkın bunu bilmeye hakkı var. Hem Ankara-İzmir hem de Ankara-Sivas hatları TCDD’nin ne kadar öngörüsüz ve liyakatsiz yönetildiğinin kanıtıdır.”

***

MALİYETLER HER YIL ARTTI

Bütçede bir karadelik haline gelen projede 2020 yılı itibarıyla yaşanan maliyet artışları, yıllara göre şöyle sıralandı: